نیودیتا راجو در مقاله‌ای که در وب‌سایت موسسه پژوهشی صلح بین‌الملل استکهلم (سیپری) منتشر شد، نوشت: آزمایش روسیه خطرات آزمایش‌های ضدماهواره‌ای «تخریبی» (آزمایش‌هایی که به دنبال تخریب ماهواره و نه از کارانداختن آن به وسیله ابزارهای غیرجنبشی مانند لیزر یا اختلال الکترونیکی هستند) را به وضوح نشان می‌دهد. زباله‌های حاصل از آزمایش‌های ضدماهواره‌ای می‌توانند به دیگر ماهواره‌ها و دیگر دارایی‌های فضایی خسارات شدیدی وارد کنند و در برخورد با یکدیگر به قطعات بیشتری تبدیل و خرد شوند.
آزمایش روسیه و واکنش‌هایی که به دنبال داشت، پنجره فرصتی را برای تحکیم مقررات مربوط به آزمایش‌های ضدماهواره‌ای و آزمایش‌هایی که زباله فضایی تولید می‌کنند، باز کرد. وزارت امورخارجه روسیه بعد از آزمایش در بیانیه‌ای مدعی شد که این آزمایش را با رعایت کامل حقوق بین‌الملل از جمله معاهده 1967 درباره فضای ماورای جو انجام داده است. بند 9 این معاهده دولت‌ها را ملزم می‌کند فعالیت‌های فضایی را با در نظر گرفتن منافع دیگر دولت‌های عضو انجام دهند. آزمایش ضدماهواره تخریبی زباله‌های جدیدی تولید می‌کند که بر محیط بیرونی جو تاثیر می‌گذارد و خطر تصادم را برای همه فعالیت‌های فضایی دیگر تشدید می‌کند.
بند 9 همچنین می‌گوید اگر یک دولت عضو باور دارد که فعالیت یا آزمایش مورد نظرش باعث تداخل مضر با فعالیت‌های دیگر اعضا در اکتشاف یا استفاده مسالمت‌آمیز از فضای ماورای جو خواهد شد باید پیش از هرگونه اقدام، مشورت‌های بین‌المللی لازم را انجام دهد. آزمایش روسیه به وضوح بند 9 این معاهده را زیرپا گذاشت: اول، ایجاد زباله حتما بر منافع دیگر دولت‌ها تاثیر گذاشته است و دوم، روسیه قبل از انجام این آزمایش با دیگران مشورتی نکرد.
در هر صورت اتکای بند 9 به قضاوت‌های ذهنی باعث تضعیف اجرای آن شده است. این امر را می‌توان به وضوح در بیانیه وزارت امورخارجه روسیه مشاهده کرد که تاکید کرد این آزمایش هیچ مانع یا مشکلی برای عملکرد ایستگاه‌ها یا سفینه‌هایی که در مدار هستند، یا برای دیگر فعالیت‌های فضایی ایجاد نمی‌کند. این غیرقابل قبول است که آزمایشی با این پارامترها موانع یا مشکلاتی ایجاد نکند. با وجود بند 9 این معاهده، بیانیه روسیه و تصمیمش برای انجام این آزمایش و نیز آزمایش‌های چین، هند و آمریکا در 15 سال گذشته نشان می‌دهد که آزمایش‌های ضدماهواره تخریبی در حال تبدیل شدن به امری عادی هستند. برای حفظ امنیت بین‌الملل و فعالیت‌های فضایی نباید اجازه داد که چنین اتفاقی بیفتد. باید مذاکراتی در خصوص چگونگی جلوگیری از آزمایش‌های ضدماهواره‌ای که به تولید زباله فضایی منجر می‌شوند، آغاز شود.
چالش‌های امنیت فضایی
چارچوب حقوقی کنونی دولت‌ها را از انجام آزمایش‌های ضدماهواره‌ای که زباله فضایی ایجاد می‌کند، منع نمی‌کند. ماهیت دومنظوره سیستم‌های تسلیحاتی که هم برای دفاع موشکی و هم آزمایش‌های ضدماهواره‌ای به کار می‌روند چالشی برای مقررات گذاری در آینده است، زیرا دولت‌هایی مثل آمریکا تمایلی به محدود کردن این قابلیت‌ها ندارند.
موانع پیشرفت در تنظیم مقررات امنیت فضایی بیشتر به امور شکلی و نه ماهوی مربوط هستند. دولت‌های غربی به ابزارهای داوطلبانه «حقوق نرم» تمایل دارند در حالی که دیگران از جمله چین و روسیه فقط خواهان معاهداتی هستند که به لحاظ حقوقی الزام‌آور باشند. پیشنهاد اتحادیه اروپا در سال 2008 برای تدوین قواعد رفتاری از جمله تلاش‌هایی است که برای افزودن مقررات بیشتر انجام گرفته است.
پیش‌نویس این قواعد بعد از بازنگری، تحت عنوان قواعد رفتاری فعالیت‌های ماواری جو در سال 2014 ارائه شد. اما دولت‌های بسیاری به محتوای آن ایراد گرفتند و مذاکرات مربوطه در سال 2015 با شکست روبرو شد. در سال 2018 موسسه پژوهشی خلع سلاح سازمان ملل مجموعه‌ای از دستورالعمل‌ها را برای آزمایش‌های موشکی ضدماهواره ارائه کرد. ماهیت هر دوی این دستورالعمل‌ها داوطلبانه است. برعکس، چین و روسیه از مدت‌ها قبل به دنبال حمایت از یک پیش‌نویس معاهده برای جلوگیری از قراردادن تسلیحات در فضای ماورای جو و تهدید یا توسل به زور علیه اجرام در ماورای جو (PPWT) بوده‌اند. بیانیه روسیه درباره آزمایش اخیر PPWT را به عنوان مبنایی برای کار بر روی یک معاهده الزام‌آور در آینده پیشنهاد می‌کند.
انگلیس برای غلبه بر رویکردهای متفاوت دولت‌ها در سطح چند جانبه، در دسامبر 2020 ابتکاری را پیشنهاد داد که به قطعنامه جدید مجمع عمومی درباره کاهش تهدیدهای جو از طریق هنجارها، قواعد و اصول رفتار مسئولانه (به جای سخت افزارها و قابلیت‌های محدود کننده) منجر شد. این قطعنامه از دولت‌ها دعوت کرد نظرشان را درباره توسعه و اجرای هنجارها، قواعد و اصول رفتار مسئولانه و کاهش خطرات سوءتفاهم و محاسبات غلط در خصوص فضای ماورای جو به اشتراک بگذارند. نظرات ارائه شده نشان داد که بسیاری از آنها نگرانی‌های مشترکی در خصوص آزمایش‌های ضدماهواره‌ای جنبشی دارند و دیگرانی که به صراحت اشاره‌ای به این موضوع نداشتند، به خطرات روبه رشد زباله‌های فضایی اشاره داشتند. اگرچه این قطعنامه تنها یک گام کوچک به جلو است اما این پتانسیل را دارد که بن‌بست امنیتی فضایی کنونی را رفع کند.
لزوم ممنوعیت آزمایش‌های ضدماهواره‌ای تخریبی
ایده مقررات سختگیرانه درباره آزمایش‌های ضدماهواره‌ای، به ویژه ممنوعیت آزمایش‌های ضدماهواره‌ای تخریبی مورد توجه بسیاری قرار گرفته است. در بسیاری از بیانیه‌هایی که آزمایش روسیه را محکوم کردند به لزوم تدوین هنجار، اصول و قواعدی برای رفتار مسئولانه در ماورای جو از طریق فرآیندهای چندجانبه تاکید شد. ممنوعیت آزمایش‌های ضدماهواره‌ای تخریبی امری ضروری است که نه تنها برای جلوگیری از ایجاد زباله در فضا بلکه برای کاستن از سرعت بالای حرکت به سوی رقابت تسلیحاتی در فضا لازم است. این ممنوعیت آزمایش‌های ضدماهواره را با تمرکز بر رفتار و نه خود این فناوری محدود خواهد کرد. این رویکرد برای دولت‌هایی که نگران محدودیت در دفاع موشکی هستند، خوشایندتر است.
آمریکا اخیرا اعلام کرد که ممنوعیت آزمایش‌های ضدماهواره تخریبی را در اولویت قرار داده است. روسیه نیز برای همکاری در خصوص مسایل مربوط به امنیت فضایی با همه کشورها اعلام آمادگی کرد. این تحولات نشان می‌دهد که زمینه برای پیگیری راه‌حل‌های چندجانبه فراهم است. سیاستگذاران سراسر جهان باید به مذاکرات برای ممنوعیت چندجانبه آزمایش‌های ضدماهواره‌ای تخریبی سرعت بخشند.
