شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: در طی سالهای اخیر با افزایش قدرت چین، بهوضوح می توان تقویت کنشگری این کشور در مناطق مختلف جهان را مشاهده کرد. نمونه بارز این موضوع، فعالیتهای پکن در قطب جنوب است. با وجود آنکه طی چند دهه اخیر، این کشور چهار ایستگاه تحقیقاتی را در قطب جنوب راه اندازی کرده، افتتاح پنجمین ایستگاه نیز از جهاتی میتواند حائز اهمیت باشد.
محمد جواد قهرمانی – کارشناس مسائل چین
با وجود فعالیت چند دهه ای چین در قطب جنوب، یعنی از سال 1983 که این کشور به سیستم معاهده قطب جنوب پیوست، برخی کشورهای نزدیک به مناطق قطبی و همچنین کشورهای غربی نسبت به اهداف چین با شک و تردیدمینگرند. تنشها و رقابتها میان چین و آمریکا، واشنگتن را نسبت به ارائه تصویری منفی از نیات چین در حوزهها و مناطق مختلف و همچنین همراه کردن شرکاء در مقابله با این کشور، مصمم کرده است. دامنه رقابتها نیز اکنون فقط محدود به مناطق جغرافیایی نیست، بلکه می توان نمود آن را در حوزه فناوریهای نوین، فضا و غیره نیز مشاهده کرد. در چنین شرایطی، هر دو طرف در عین گسترش ظرفیتهای خود، تلاش میکنند روایتشان از تحولات را به روایت مسلط و غالب تبدیل کنند.
در کنار این موضوع، برخی تحولات در سیاستهای چین نیز در افزایش توجهات به سیاستهای این کشور در مناطق قطبی بیتأثیر نبوده است. چین از زمان به قدرت رسیدن شی جین پینگ، در عمل به این منطقه توجه بیشتری داشته است. برای اولین بار در سال 2015 اصطلاح «قدرت بزرگ قطبی» از سوی شی جین پینگ مطرح، و این کشور در سال 2018 سند سیاست قطب شمال را منتشر کرد. علاوه بر این، در چهلمین نشست مشورتی معاهده قطب جنوب در می 2017، که برای اولین بار در پکن برگزار شد، کتاب سفید فعالیتهای چین در قطب جنوب منتشر شد.
چین از توسعه فعالیتها در قطب جنوب اهداف مختلفی را دنبال میکند. اول اینکه صرف فعالیت در مناطق قطبی میتواند نمادی از تبدیل شدن این کشور به قدرت برتر جهانی باشد. به این معنا، چین اکنون با حضور در مناطق قطبی فارغ از دستاوردهای مادی، بهدنبال شناسایی شدنش به عنوان قدرت برتر از سوی دیگران است. به یقین، توسعه فعالیتهای علمی پکن در این منطقه به این موضوع کمک خواهد کرد.
چین واقف است که با تحولات نوین از جمله توسعه فناوری های نوین ممکن است مفاد و محتوای معاهده و موافقت نامههای پیشین در رابطه با قطب جنوب دیگر مناسب شرایط جدید و همچنین شرایطی که در آینده پدیدار خواهد شد، نباشد. به این ترتیب پکن نمیخواهد از موافقت نامه های احتمالی جدید و یا قاعده سازی های نوین در مورد فعالیت در این حوزه جغرافیایی کنار بماند.
موضوع دیگر اینکه هرچند پروتکل مادرید در سال 1998 در مورد حفاظت از محیط زیست قطب جنوب، تمام فعالیت های مربوط به منابع معدنی قطب جنوب، به استثنای تحقیقات علمی را ممنوع میکند، اما با توجه به آنکه دامنه زمانی 50 ساله (تا 2048) برای تغییر یا تعدیل در آن، با موافقت تمام اعضاء، تعیین میشود، پکن با توسعه فعالیتهای علمی، خود را برای هرگونه تغییر در این پروتکل و احتمال اجازه فعالیت های استخراجی در این منطقه، بعد از این دوره زمانی، آماده خواهد کرد.
به این اهداف، باید امکان فعالیتهای نظارتی چین را نیز اضافه کرد. ایستگاه تحقیقاتی جدید چین موسوم به کین لینگ در جنوب استرالیا و نیوزیلند واقع شده است که، امکان جمع آوری اطلاعات از این کشورها را برای پکن فراهم خواهد کرد. این موضوع با پیشرفت در فناوری های نوین، بیشتر میسر خواهد بود.
به طور کلی، باید گفت همزمان با فشارهای غرب برای اعمال فشار بر چین، این کشور تقلای خود برای ایفای نقش در قطب جنوب را ادامه خواهد داد. این امر به مثابه کارتی خواهد بود که پکن در روابط با آمریکا و کشورهای ذی نفع در منطقه میتواند از آن بهره گیرد. ضمن آنکه توسعه فعالیتهای چین به این معنا خواهد بود که این کشور خود را به کنشگری تبدیل میکند که مانع هرگونه تغییر در نحوه فعالیتها در منطقه از جمله از طریق رژیم سازیهای احتمالی جدید، بدون در نظر گرفتن ملاحظات این کشور، خواهد شد.
0 Comments