شورای راهبردی آنلاین-رصد: رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه در تاریخ نهم اکتبر به آمریکا هشدار داد که سرنگونی پهپاد ترکیه توسط نیروهای آمریکایی در سوریه فراموش نخواهد شد و قول داد که «در زمانی مناسب اقدام لازم را انجام دهد». اردوغان یک روز بعد از حادثه نیز انتقاداتش از آمریکا را تکرار و واشنگتن را متهم کرد که با اقداماتی مانند استقرار ناو هواپیمابر آمریکایی در منطقه، در تشدید بحران غزه نقش داشته است.
آدام میکالسکی کریستوف استراکوتا در یادداشتی که در وب سایت مرکز مطالعات شرق (OSW) مستقر در ورشو منتشر شد، نوشت: ، رئیس جمهور ترکیه همچنین تاکید کرد که سرنگونی پهپاد ترکیه نمونهای از اقدامات آمریکا در جهت تضعیف موقعیت ترکیه به عنوان شریک ناتو بود و آمریکا را به آموزش و تسلیح سازمانهای تروریستی در سوریه، یعنی گروههای مرتبط با حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) متهم کرد.
اظهارات اردوغان مربوط به حادثهای در تاریخ پنجم اکتبر بود که طی آن یک جنگنده اف-16 آمریکایی یک پهپاد مسلح متعلق به ترکیه را سرنگون کرد. این پهپاد در حال انجام عملیات جنگی علیه نیروهای کرد بود که در شمال سوریه با نیروهای آمریکایی همکاری میکردند. ارتش آمریکا اعلام کرد که سربازان آمریکایی مستقر در منطقه برای دفاع از خود این عملیات را انجام دادند. این حادثه به رایزنی فوری وزیران دفاع آمریکا و ترکیه منجر شد. یک روز بعد وزارت امور خارجه ترکیه بیانیهای با لحنی ملایم در مورد از دست دادن پهپاد این کشور منتشر کرد که در آن از مسئولیت نیروهای آمریکایی در این رابطه حرفی زده نشد اما تاکید شد که برای بهبود هماهنگی عملیاتهای دو کشور در خاک سوریه گامهایی برداشته خواهد شد.
ترکیه از اول اکتبر تاکنون حملاتی هوایی علیه نیروهای کرد در خاک عراق و سوریه انجام داده و علاوه بر این زیرساختهای حیاتی آن مناطق را هدف قرار داده است. این مجموعه عملیات در تلافی حمله تروریستی پ.ک.ک به مقر وزارت کشور ترکیه در آنکارا که در تاریخ اول اکتبر صورت گرفت، انجام شده است. اینها بخشی از یک سری عملیات ضد تروریسم در سوریه و عراق است که ترکیه در سالهای گذشته برای مبارزه با پ.ک.ک و سازمانهای وابسته به آن، مانند نیروهای دموکراتیک سوریه(SDF) که عمدتاً شامل یگانهای کرد مدافع خلق (YPG) هستند، انجام داده است.
عملیات ترکیه علیه نیروهای SDF/YPG مدتهاست منبع اختلافات شدید بین ترکیه و آمریکا بوده است، زیرا ترکیه کردهای سوری را متحدی وفادار در مبارزه با داعش میداند و آموزش، تسلیحات و حفاظت سیاسی برایشان فراهم میکند. بنابراین، از منظر ترکیه (اعم از نخبگان و اکثر جمعیت آن)، در واقع سیاست آمریکا مستقیماً منافع راهبردی و امنیت داخلی این کشور را تضعیف کرده است. در چنین پس زمینهای ترکیه و آمریکا درگیر مناقشات سیاسی متعددی شدهاند. این در حالی است که سوریه به یک عرصه بیرونی برای این تنشها تبدیل شده که قرار است از طریق سازوکارهایی برای هماهنگی و کاهش تنش مدیریت شوند. سرنگونی پهپاد ترک در پنجم اکتبر سال جاری جدیترین حادثه میان نیروهای مسلح دو کشور تا به امروز بوده است.
اقدام سریع هر دو طرف برای آن که این درگیری از کنترل خارج نشود و در پی آن بیانیه وزارت خارجه ترکیه در روز پس از سرنگونی پهپاد، حکایت از تمایلی دوجانبه برای جلوگیری از تشدید تنش سیاسی داشت. این نگرش احتمالاً از اکراه دو کشور از دامن زدن به آتش اختلافات در سوریه ناشی میشود.
علاوه بر این، چند ماه است که ترکیه و آمریکا در حال بررسی امکان حل موانع و مشکلات مهمی هستند که بازگشت به گفتگو درباره فروش اف-16 به ترکیه که با موانعی در آمریکا مواجه است، و نیز تایید پذیرش سوئد در ناتو که ترکیه مانع آن شده از جمله این موانع است. دو طرف همچنین به دنبال بهبود روابط در سطح راهبردی بودهاند.
اظهارات اردوغان در نهم اکتبر که در آن وعده گرفتن «انتقام» سرنگونی پهپاد ترکیه را داد، نشان از تغییر ناگهانی موضع ترکیه دارد. علت این تغییر موضع به احتمال زیاد وجود فشارهای داخلی، از جمله احساسات شدید ضد پ.ک.ک و ضدآمریکایی در داخل، و نیز تشدید تنش سیاسی و نظامی در نوار غزه است. بحران غزه و حمایت قاطع آمریکا از اسرائیل، باعث تقویت دوباره احساسات طرفداری از فلسطین و ضد آمریکایی در ترکیه شده است.
علاوه بر این، حداقل از منظر ترکیه، این تحولات در بحبوحه بحران رو بهرشد منطقهای، جایگاه این کشور را در برابر آمریکا تقویت کرده است. بنابراین، باید انتظار داشت که ترکیه با تداوم و تشدید عملیات در سوریه و عراق، که خطر حوادث بیشتری را به همراه خواهد داشت، موضعش را در قبال آمریکا سختتر کند.
در عین حال، باردیگر چشم انداز تصویب عضویت سوئد در ناتو توسط پارلمان ترکیه نامشخص است. انتظار میرفت مجلس ترکیه پس از آغاز جلسات اکتبر به سرعت این گام را بردارد، اما در شرایط فعلی، نه ورود این موضوع به دستور کار مجلس و نه نتیجه رایگیری در خصوص آن مشخص نیست.
آمریکا نیز یک رویکرد اصولی را در قبال این مسائل اتخاذ کرده است: در پی سرنگونی پهپاد ترکیه، کاخ سفید در تاریخ 12 اکتبر بار دیگر بر دستور اجرایی 2019 تاکید و آن را تمدید کرد. این دستور شرایط سوریه را برای امنیت آمریکا دارای اهمیت ویژه معرفی میکند و راه را برای اعمال تحریم علیه نهادهای ترکیه که این منافع را نقض میکنند، باز میکند.
0 Comments