نشست شورای امنیت سازمان ملل متحد درباره ایران بدون اینکه نتیجه ای برای آمریکا به همراه داشته باشد بدون نتیجه برگزار شد.
اغلب اعضا با رویکرد ایالات متحده آمریکا مخالفت کردند و اعتقاد داشتند که اساسا مسائل داخلی ایران ربطی به این نهاد ندارد و از این بابت تهدیدی متوجه «صلح و امنیت بین المللی » نشده است.
به گفته امیرعلی ابوالفتح نشست شورای امنیت بیش از اینکه نشانگر انزوای جمهوری اسلامی ایران باشد به عنوان محلی برای نمایش انزوای جهانی آمریکا تبدیل شد.
این تحلیلگر ارشد مسائل آمریکا می گوید: شکست های اخیر آمریکا در سازمان ملل متحد ریشه در رویکرد یکجانبه گرایانه و سیاست «اول آمریکای» ترامپ به مسائل بین المللی دارد و جامعه بین المللی با این رویکرد ترامپ راه نخواهد آمد.
ابوالفتح با اشاره به دو سناریوی محتمل درخصوص برجام از سوی آمریکا بر این باور است حتی جدی ترین مخالفان برجام در کنگره هم معتقد به حفظ و ماندگاری این توافق هستند هر چند فعلا خود ترامپ هم نمی داند درباره برجام چه کار خواهد کرد.

پرسش: دو شب گذشته شورای امنیت سازمان ملل متحد در خصوص مسائل و اتفاقات اخیر ایران به درخواست آمریکا نشستی برگزار کرد. آمریکا از این نشست ها به دنبال چیست؟
ابوالفتح: این اتفاق خیلی تعجب برانگیز نیست؛ به هر حال آمریکا از پیش از پیروزی انقلاب اسلامی تلاش می کرده در مسائل داخلی ایران دخالت کند. انواع واقسام اقدامات از کودتا و حمایت از جریانات جدایی طلب در سالهای اولیه انقلاب اسلامی تا حمایت از صدام و اقدامات نظامی مستقیم مثل سرنگونی ایرباس و حمله به سکوهای نفتی ایران،اعمال انواع تحریم ها در کارنامه روابط آمریکا و ایران وجود دارد.
وقتی هم اتفاقی در قالب اعتراضات اجتماعی و اقتصادی و یا اغتشاشاتی در کشور رخ می دهد قابل انتظار هست که آمریکا از این فرصت استفاده کند. بخصوص از دولت کنونی با ویژگی های شخصیتی آقای ترامپ می شود انتظار داشت از این موضوع بهره برداری کرده و تلاش کند نوعی بسیج جهانی علیه ایران ایجاد کنند. برگزاری نشست شورای امنیت هم به هر حال به عنوان یک اقدام عملی در راستای حمایت از این اغتشاشات در ایران انجام گرفت اما نتیجه ای که به دست آمد می شود گفت کاملا متفاوت از خواست آمریکا بود به جای اینکه نشست نمونه ای از انزوای ایران یا اجماع جهانی علیه ایران باشد به محلی برای انزوای آمریکا تبدیل شد که نمونه های قبلی آن را در ماجرای قدس و رای گیری در شورای امنیت و مجمع عمومی شاهد بودیم. این بار هم حتی نزدیکترین متحدان آمریکا در شورای امنیت حاضر نشدند موضعی اتخاذ کنند که باب میل ترامپ باشد و اعلام کردند موضوع نه به شورای امنیت ربطی دارد و نه موضوعی در ابعاد جهانی است که صلح و امنیت بین المللی را به خطر انداخته باشد و موضوع کاملا از دستور کار خارج شد. در واقع تهدیدی که قرار بود متوجه ایران شود تبدیل به فرصتی شد مبنی بر اینکه برخی اعضا هم برقراری آرامش و امنیت در ایران حمایت کردند.

پرسش: چرا شورای امنیت سازمان ملل که وظیفه اش حفظ صلح و امنیت بین المللی است در چنین مواردی اساسا از خود سلب صلاحیت نمی کند و نمی گوید بحث در حیطه موضوع صلح و امنیت بین المللی نیست؟
ابوالفتح:به هر حال واقعیات جهان را باید در نظر بگیریم؛ ایالات متحده آمریکا عضو دائم شورای امنیت ،و بزرگترین حامی و کمک کننده مالی سازمان ملل است.
نقش نفوذ آمریکا را در شکل دادن به چنین جلساتی نمی توان نادیده گرفت. به هر حال اراده ای که آمریکایی ها به شورای امنیت تحمیل می کنند فقط مربوط به ایران نیست بنابراین در این چهارچوب نمی شود انتظار داشت شورای امنیت در مقابل تشکیل چنین جلساتی مقاومت بکند. اما خروجی این جلسه مهم بود که حتی بیانیه ای صادر نشد چرا که اجماعی وجود نداشت و اظهار نظر نمایندگان کشورهای عضو شورا بخصوص صحبت های سفیر روسیه به گونه ای نشان داد گرچه شورای امنیت نمی تواند جلوی اعمال اراده آمریکا برای تشکیل چنین جلساتی را بگیرد اما به آن اندازه هم تحت نفوذ و سیطره آمریکا نیست که آمریکا هرچه اراده بکند از شورای امنیت خارج شود. در واقع باید تعادلی در نظر بگیریم بین نفوذ سنتی ایالات متحده بر نظام بین الملل از جمله شورای امنیت و برایند رو به ظهور نوعی انزوای آمریکا در نهادهای بین المللی مثل شورای امنیت به این معنی که نشست برگزار می شود اما نتیجه چیزی نیست که آمریکایی ها دنبال آن هستند.

پرسش: طی روزهای اخیر شاهد شکست های نماینده آمریکا در شورای امنیت و مجمع عمومی سازمان ملل متحد در خصوص مسائلی همچون قدس و مسائل ایران بودیم .آیا نماینده آمریکا توان لازم برای پیگیری سیاستهای آمریکا را ندارد یا سیاست های آمریکا منجر به این اتفاقات شده است؟
ابوالفتح:من در مورد شخصیت خانم نیکی هیلی نمی توانم نظر بدهم و کسی می تواند این کار را بکند که ایشان را نزدیک می شناسد. به نظر می رسد این اتفاقات بیشتر متاثر از نوع نگاه آمریکایی هاست.آمریکایی ها اگر بر مبنای مشارکت جهانی بخواهند حرکت کنند ابزارهای خیلی زیادی در اختیار دارند تا اجماع سازی کنند و بر رقبا و دشمنان خود فشار وارد کنند. اما اگر همین کشور بخواهد مسیر یکجانبه گرایی در پیش بگیرد همانطور که در دوره بوش شاهد بودیم که در جنگ عراق بروز کرد یا بخواهد سیاست «اول آمریکا » که ترامپ مطرح می کند را مد نظر قرار دهد، حتما از حمایت جهانی برخوردار نخواهد شد. در واقع بحث بحث ایران نیست و اینطور نیست که اعضای شورای امنیت با ایران همراه باشند یا خیر. بحث این است آیا رفتاری که آمریکایی ها انجام می دهند مورد استقبال کشورهای عمده جهان هست یا نیست که چنین نیست و از همین روست که می بینیم فرانسه، آلمان و حتی هلند که ادعا می کند سیاست خارجی خود را بر اساس معیار های حقوق بشری تنظیم می کند این کشورها نمی توانند زیر بار نگاه خودخواهانه و خود محورانه آمریکا بروند.
اینکه وقتی آمریکا به راحتی از پیمان آب و هوایی بیرون می آید حتما بهایی را پرداخت می کند که در خصوص ایران و قدس خود را نشان می دهد. در واقع اینها نتیجه تغییر نگاه آمریکا به نظام بین الملل هست.اینکه خانم نیکی هیلی لابی گر خوبی هست یا نه نمی دانم اما با توجه به تغییر نگاه آمریکا، نماینده اش در سازمان ملل هر کسی باشد جامعه جهانی با این نوع نگاه راه نمی آید . آمریکای تنها چه در مسائل زیست محیطی چه در مسائل امنیتی و سیاسی ابزارهای قوی ندارد و از شورای امنیت هم به عنوان یک ابزار نمی تواند استفاده کند اما آمریکای حاضر در نظام بین المللی ، و آمریکایی که حاضر شود از برخی از منافع شخصی خود به نفع مصالح جهانی چشم پوشی کند می تواند از این ابزارها استفاده کند همانطور که در دولت اوباما از همین ابزارها به خوبی علیه فشار به ایران بهره برداری کرد اما در مجموع نگاه اول آمریکای ترامپ باعث می شود این ابزار نفوذ و کارآمدی خود را برای آمریکا از دست بدهد.

پرسش: بحث دیگر موضع خصمانه آمریکا علیه برجام است به طوری که برخی از کارشناسان می گفتند هدف اصلی دولت آمریکا در این نشست هم ضربه زدن به توافق هسته ای است. در نهایت آمریکا طی روزهای آینده چه سیاستی در قبال برجام اتخاذ خواهد کرد؟
ابوالفتح : در مورد این ضرب الاجل و زمان تعیین شده 120 روزه برای تمدید تعلیق ها دو فرضیه وجود دارد؛ اول اینکه ترامپ بدون توجه به هشدارهای بین المللی و مشاوران امنیت ملی کاری می کند که در مورد قدس انجام داد و در نهایت تعلیق ها را تمدید نمی کند و عملا آمریکا از برجام خارج می کند. این یک الگوی رفتاری است که از شخص رییس جمهور آمریکا شاهد بودیم بدون توجه به اینکه آمریکا چه هزینه ای پرداخت می کند فقط از این جهت که ترامپ حرف خود را به کرسی بنشاند و بگوید من کسی هستم که به حرفی که زده ام عمل می کنم. یک احتمال است و با توجه به اتفاقاتی که اخیرا در ایران رخ داد مقداری این احتمال افزایش یافته و یا توجیهات قوی تری پیدا کرده برای اینکه ترامپ آمریکا را از برجام خارج بکند. اما باید این را هم در نظر بگیریم فشار و مخالفت با این رویکرد در آمریکا خیلی زیاد است. در مورد قدس در آمریکا اجماع حزبی وجود داشت.کنگره از این اقدام حمایت کرد چرا که قانون خود کنگره بود و دموکراتها و جمهوری خواهان متحد القول با این موضوع موافق بودند و برای همین بعد از اعلام موضع ترامپ کسی با آن مخالفت نکرد فقط یک سناتور دموکرات تلویحا با آن مخالفت کرد. اما در مورد برجام حتی دشمنان اصلی برجام در کنگره هم اعلام کرده اند که برجام باید به قوت خود باقی بماند. افرادی مثل سناتور کورکر و تام کاتن هم گفته اند موافق ادامه برجام هستند. موضع اروپا هم کاملا مشخص هست و فشار سنگینی به واشنگتن وارد می کنند.بنابراین برخلاف موضوع قدس شاید ترامپ مجبور شود سیاست گذشته دولت آمریکا ادامه دهد و مجددا تعلیق ها را تمدید بکند. البته برای جبران این قضیه ترامپ به حملات لفظی علیه ایران اضافه خواهد کرد، تحریمهای غیرهسته ای را شدت خواهد داد تا حداقل برای حامیان خود پاسخی داشته باشد که اگر برجام را از بین نمی برد با اقداماتی مثل نشست شورای امنیت و توئیتهایی در مورد اتفاقات اخیر و قوانین تحریمی جدید تعادلی ایجاد کنند تا در نهایت برجام بماند اما فشارها علیه ایران هم حفظ شود.این هم یک احتمال هست اما اینکه ترامپ در نهایت کدام گزینه را انجام خواهد داد شاید خود ترامپ هم نمی داند.

منبع: ایرنا