شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: برگزاری مانور نظامی مشترک «کمربند امنیت دریایی 2024» میان ایران، چین و روسیه، نشانگر اراده آنها برای ارتقای هماهنگی امنیتی و نظامی است.
محمد جواد قهرمانی – کارشناس مسائل بینالملل
اگرچه این مانور نظامی در منطقه پیرامونی ایران برگزار شد، اما تکرار آن طی چند سال گذشته در این حوزه جغرافیایی، نشان میدهد که روسیه و چین نیز در این منطقه برای خود منافع مشخصی را تعریف کردهاند.
در ارتباط با رویکرد جمهوری اسلامی ایران، این نکته نباید نادیده گرفته شود که تهران خواهان ارتقای روابط در ابعاد مختلف از جمله بعد نظامی و امنیتی با چین و روسیه است. این موضوع متأثر از جهت گیری کلان سیاست خارجی کشور و همچنین فشارهایی است که از جانب آمریکا اعمال می شود. درواقع، تهران به دنبال ارسال نشانههایی برای آمریکا و البته برخی کنشگران منطقه ای است که برخلاف خواسته آنها، نه تنها در انزوا به سر نمیبرد، بلکه کنشگری نقش آفرین است.
اگرچه مانور نظامی اخیر در حوزه جغرافیایی دورتر از سرزمین چین برگزار شد، اما پکن با حضور در آن، خواهان انتقال این پیام به آمریکا است که در زمانی که میتواند در مناطق دوردست به اعمال قدرت و همکاری با شرکاء بپردازد، می تواند این ظرفیت را در مناطق پیرامونی اش نیز فعال کند. همچنین، این حوزه جغرافیایی، جایی است که افزایش حضور چین، امکان نظارت بر فعالیت کنشگران رقیب دیگر به ویژه هند را نیز فراهم میکند. البته در خصوص اهداف چین باید به این موضوع نیز اشاره شود که گسترش پیوندهای چین با منطقه، ثبات و امنیت آن را برای این کشور به امری مهم تبدیل میکند. در اینجا است که موضوعاتی مانند امنیت دریایی و غیره اهمیت پیدا میکند.
در ارتباط با روسیه نیز، اگرچه پیشینه مانور کمربند دریایی به قبل از حمله نظامی این کشور به اوکراین در فوریه 2022 بر میگردد، اما توسعه تنشها با غرب، مسکو را در نقشآفرینی در مناطق دیگر از جمله خاورمیانه جدیتر ساخته است. از نگاه مسکو، احتمالاً همکاری با چین و ایران که هر دو چالشهایی با غرب دارند، میتواند آنها را وارد ائتلاف علیه غرب نماید. این موضوع برای مسکو به معنای کاهش تمرکز آمریکا از حوزه سنتی نفوذ آن نیز خواهد بود.
با این حال، در ارتباط با نتایج حاصله از این مانور چند نکته را باید مدنظر قرار داد: اولین موضوع این است که مانور نظامی گواهی است بر اراده کشورها برای تقویت هماهنگی در موضوعات امنیتی و نظامی.
موضوع دوم این است که همکاریهای چین و روسیه در منطقه صرفاً به ایران محدود نمیشود، بلکه این دو کشور از انگیزه بالایی برای همکاری با دیگر کنشگران منطقهای که شریک آمریکا نیز محسوب میشوند، برخوردارند.
در پایان باید گفت اگرچه هماهنگی نظامی موضوعی است که در راستای منافع هر سه کشور است، اما هنر تهران در راستای دستیابی به منافع بیشتر این خواهد بود که بتواند از تلاش و نیاز پکن و مسکو برای ارتقای کنشگری در منطقه، در جهت تأمین دیگر منافع خود بهرهبرداری کند.
0 Comments