مجید مختاری در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی با اشاره به برگزاری نشست فوق‌العاده شورای وزیران امور خارجه کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی در اسلام آباد که با هدف بررسی وضعیت افغانستان برگزار شد، خاطرنشان کرد: در این نشست شاهد تلاش‌های اسلام‌آباد برای تغییر در وضعیت افغانستان بودیم. در اظهارات عمران خان، نخست وزیر پاکستان تاکید شده بود، مسئله اول وضعیت اقتصادی شکننده افغانستان و نیاز این کشور به منابع مالی فوری است.

وی با اشاره به اظهارات عمران خان مبنی بر اینکه در صورت عدم همکاری میان دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی، بحران افغانستان ممکن است به بزرگ‌ترین بحران دست‌ساخته بشر تبدیل شود، دو پیام را در سخنان نخست وزیر پاکستان قابل ملاحظه دانست و افزود: پاکستان تمایل دارد خود را مجرا و مسیر ارسال کمک‌ها به افغانستان نشان دهد. در واقع این کشور از دهه 1980 میلادی توانست بسیاری از موضوعات مرتبط با افغانستان را به خود گره بزند. اکنون نیز با پایان دوره 20 ساله حضور آمریکا در افغانستان، فرصت را مناسب می‌بیند که سیاست کمک به افغانستان از طریق پاکستان را دوباره احیا کند.

منافع پاکستان در افغانستان

این تحلیلگر مسائل افغانستان با بیان اینکه پاکستان به دنبال این است که به پل حیاتی افغانستان تبدیل شود، گفت: اسلام‌آباد می‌خواهد با در اختیار گرفتن منابع مالی مسدود شده کابل در سراسر جهان، هم اقتصاد ضعیف افغانستان را شرطی کند و هم کنترل مناسبی بر رفتارهای طالبان از طریق ابزارهای مالی و اقتصادی به دست آورد.

مختاری دعوت از سازمان ملل، آمریکا، اتحادیه اروپا، چین و روسیه برای شرکت در نشست فوق العاده سازمان همکاری اسلامی از سوی پاکستان را در جهت پررنگ نشان دادن نقش اسلام آباد در مسائل افغانستان برشمرد و ادامه داد: پاکستان تلاش می‌کند به نوعی خود را وکیل مدافع افغانستان و در واقع طالبان در عرصه بین‌الملل معرفی کند. مشروعیت بخشی به ایفای نقش سیاسی پاکستان و وابسته کردن طالبان در سیاست خارجی خود به این کشور، دو موضوعی است که اسلام آباد خواهان تحکیم آن است.

وی با اشاره به راهبرد طالبان برای به رسمیت شناخته شدن در نشست سازمان همکاری اسلامی و درخواست شناسایی از سوی این سازمان، تاکید کرد: همه کشورها و خصوصا پاکستان در این مقطع، برای تامین منافع ملی خود و پیاده سازی سیاست‌هایشان در قبال افغانستان، به دنبال به رسمیت شناخته نشدن طالبان هستند.

سیاست تعامل به جای به رسمیت شناختن طالبان

این کارشناس مسائل افغانستان، ارسال کمک‌های مالی و رفع توقیف بخشی از منابع مالی این کشور و هماهنگ کردن کمک‌ها، افزایش سرمایه‌گذاری، کمک به مدیریت اقتصاد و همچنین بازسازی نهادهای افغانستان را از دیگر موضوعات مورد توجه در نشست سازمان همکاری اسلامی برشمرد و اضافه کرد: کشورهای حاضر در این نشست نشان دادند در قبال افغانستان به جای به رسمیت شناسی، سیاست تعامل را پیگیری می‌کنند.

مختاری توضیح داد: این سیاست به معنای کنشگری فعال کشورهایی است که تاکنون طالبان را به رسمیت نشناخته‌اند، اما برای جلوگیری از تشدید بحران انسانی در این کشور حاضر به همکاری هستند؛ در واقع این سیاستی است که پاکستان در شرایط فعلی به شکلی آن را مدیریت می‌کند تا منافع حداکثری خود در افغانستان و طالبان را تامین کند.

وی درخصوص مواضع کشورهای حاضر در نشست سازمان همکاری اسلامی نسبت به درخواست طالبان برای شناسایی، طیفی از دیدگاه‌ها را مورد توجه قرار داد و گفت: یک طیف که ایران جزو معدود نمایندگان آن است، کماکان بر شکل گیری دولت فراگیر و ادامه ارسال کمک‌های بشردوستانه به افغانستان تاکید دارد. متاسفانه در شرایط فعلی روندهای افغانستان نشان دهنده حرکت به این سو نیست و دیگر کشورها نیز حاضر به حرکت به سوی این دیدگاه نشده‌اند.

به اعتقاد مختاری، ترکیه و کشورهای عربی تحرکات خود در خصوص افغانستان را کم و بیش از طریق پاکستان دنبال می‌کنند تا از تحمیل هزینه‌های گزاف امنیتی و سیاسی برای خود جلوگیری کنند و همزمان بتوانند بخشی از منافع خود در این کشور را پیگیری نمایند.

این تحلیلگر مسائل افغانستان به مسدود شدن حدود 10 میلیارد دلار پول افغانستان در کشورهای غربی اشاره کرد و ادامه داد: پاکستان تلاش می‌کند این مبالغ را از طریق خود برای افغانستان کانالیزه کند تا ضمن کنترل مسیر آن، برآیندهای اقتصادی حاصل از آن را نیز به سمت خود بکشاند.

راه دراز طالبان تا به رسمیت شناخته شدن

مختاری با بیان اینکه حضور امیر خان متقی، وزیر خارجه اعلامی طالبان به عنوان مهمان حاوی پیام‌هایی بود، گفت: این شکل دعوت، نشان داد طالبان تا به رسمیت شناخته شدن راه درازی در پیش دارد. با این حال برگزاری این اجلاس نشان داد دستکم در شرایط فعلی، طالبان تنها صدایی است که دولت‌های اسلامی و سایر کشورها حاضر به شنیدن آن در افغانستان هستند.

وی به دستیابی پاکستان به اهداف خود از میزبانی نشست فوق‌العاده سازمان همکاری اسلامی اشاره کرد و گفت: پاکستان در حال پیاده‌سازی سیاست تبدیل شدن اسلام آباد به پایتخت سیاست خارجی طالبان است.

این کارشناس مسائل افغانستان به اختصاص مبلغ 4.5 میلیارد دلار از سوی سازمان همکاری اسلامی از طریق بانک توسعه اسلامی، اضافه کرد: مسئله اصلی که به آن پرداخته می‌شود این است که این مبالغ از چه مسیری به دست افغانستان برسد و تمام تلاش پاکستان در این اجلاس بر محور آن انجام شد تا این کار از طریق کانال پاکستان انجام شود.

مختاری همچنین به برخی انتقادات نسبت به اظهارات نخست وزیر پاکستان در نشست سازمان همکاری اسلامی درخصوص توجیه محدودیت‌های اعمال شده از سوی طالبان برای تحصیل دختران اشاره کرد و اظهار داشت: این سخنان تلاشی برای نشان دادن شکلی از مشروعیت در رفتار طالبان با توجه به بافت اجتماعی افغانستان بود تا بخشی از فشارهای اعمال شده از سوی سازمان‌های حقوق بشری را کاهش دهد.