دکتر محمود دهقان در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی با بیان اینکه توجه به شکل‌گیری و تشدید عوامل واگرا در بررسی علل افول قدرت‌هایی مانند شوروی و آمریکا اهمیت دارد، خاطرنشان کرد: فساد داخلی یکی از عوامل فروپاشی امپراتوری‌ها بوده است و ضلع سوم «تمرکز قدرت» و «تمرکز ثروت»، «فساد» است که باعث می‌شود نظام از درون فروپاشیده شود. مسئله‌ای که ما در قالب انواع بی‌عدالتی‌ها در جامعه امروز آمریکا شاهد هستیم.

وی با بیان اینکه قدرت سیاسی در شوروی به علت ضعف اقتصادی از هم پاشید و منجر به فروپاشی شوروی شد، افزود: نابرابریِ توانِ اقتصادی ایالت‌ها موضوعی است که امروز در آمریکا شاهد آن هستیم. این نابرابری منجر به درگیری‌ای می‌شود که ناآرامی و خشونت‌ها بر سر مسائل نژادی در مقابل آن بسیار ناچیز است. برخی از ایالت‌ها در آمریکا به‌اندازه چند کشور اروپایی تولید و توان اقتصادی دارند، آن‌ها به برابری با ایالتی که توان کمتری دارد معترض هستند. این مسئله عاملی است که آمریکا را از درون فرومی‌پاشد.

این استاد دانشگاه ضمن اشاره به مهم‌ترین عواملی که منجر به افول قدرت آمریکا شده است، گفت: نابرابری‌های اقتصادی، افزایش حاشیه‌نشینی، فقر و بی‌خانمانی مسائلی است که آرام‌آرام مانند موریانه درخت تنومند آمریکا را تهی می‌کند و به زمین می‌زند. معترضان به نژادپرستی و تبعیض علیه سیاه‌پوستان درواقع مسائلی ظاهری است و مسئله اصلی نامتوازن بودن این 50 ایالتی است که قرار بود باهم متوازن حرکت کنند. این همان اتفاقی است که در شوروی هم افتاد و منجر به فروپاشی آن شد.

ضرورت توجه به عوامل نابرابری‌های اقتصادی در آمریکا

دهقان بابیان اینکه باید به عوامل نابرابری‌های اقتصادی، تبعیض و بی عدالتی‌ها در داخل آمریکا توجه بیشتری کرد و آن‌ها را مورد تحلیل قرارداد، اضافه کرد: مسائلی که آمریکا را به سمت فروپاشی می‌برد درگیری‌های پنهانی است که به‌زودی در میان ایالت‌ها به لحاظ رقابت‌های اقتصادی علنی خواهد شد که ممکن است مسائل متعددی را همراه با خود بیاورد.

این کارشناس مسائل بین‌الملل خروج سرمایه از آمریکا را عامل مهم دیگری دانست که افول قدرت آمریکا را به نمایش می‌گذارد و ادامه داد: یکسری از قوانینی که آقای ترامپ وضع کرد باعث شد سرمایه‌ها به‌ویژه سرمایه مهاجران از این کشور خارج شوند چراکه آن‌ها به‌شدت احساس ناامنی کردند، بنابراین بسیاری از سرمایه‌دارها از ملیت‌های مختلف سرمایه‌های خود را از آمریکا خارج کردند. این مسائل لطمه‌های بزرگی به آمریکا زد. از سویی تفکر نژادپرستانه «اول آمریکا» باعث شد که اروپا در مقابل آمریکا متحدتر شود و عملکرد آقای ترامپ موجی از نارضایتی و ناامیدی را نه در میان دشمنانش، بلکه در میان متحدانش، ایجاد کرد.

متحدان سیاسی و نظامی آمریکا دیگر متحد اقتصادی نیستند

وی با تأکید بر اینکه رفتار نژادپرستانه و استراتژی «اول آمریکا» برخلاف خواست جهان بود، افزود: چین و روسیه آرام‌آرام در حال حذف دلار از بازارهای مبادلاتی خود و کنار گذاشتن سوئیفت هستند و اگر بقیه اقتصادهای جهان هم به این سمت بروند، لطمه بزرگی به اقتصاد آمریکا به لحاظ درآمدهای دلاری ذخیره‌شده در بانک‌های مختلف خواهد خورد؛ بنابراین نباید به درگیری‌های سیاسی توجه کنیم بلکه باید ببینیم در حوزه اقتصاد در داخل آمریکا چه اتفاقی در حال وقوع است. در شرایطی هستیم که متحدان حوزه سیاسی و نظامی در حوزه اقتصادی دیگر متحد آمریکا نیستند. این مسئله بسیار مهمی است. اگر ما از این مسئله غافل بمانیم نمی‌توانیم تحلیل درستی نسبت به عوامل نارضایتی و افول در این کشور داشته باشیم.

دهقان با اشاره به برخی اقدامات یک‌جانبه ترامپ در روابط با کشورهای مختلف، گفت: در این چهار سال او به‌اندازه کافی توانسته در حوزه اقتصاد برای خود دشمن درست کند و خیلی‌ها پیش‌بینی می‌کنند که اگر او برای بار دیگر انتخاب شود آمریکا به لحاظ دوقطبی‌های ایجادشده و گسل‌های عمیق جامعه، دچار تنش‌هایی شود که متحدانش هم آرام‌آرام پشتوانه دلار را کنار بگذارند. اگر این اتفاق که چین و روسیه آن را زمزمه می‌کنند از سوی اتحادیه اروپا هم دنبال شود برای دلار فاجعه خواهد بود.

این استاد روابط بین‌الملل بابیان اینکه اگر اقتصاد به وضعیتی برسد که دوران افول و ازهم‌پاشی‌اش شکل بگیرد سرعت افول آمریکا بسیار زیاد خواهد شد، افزود: زمانی که اقتصاد از هم بپاشد نمی‌توان مانع آن شد. آقای گورباچف درباره علت عقب نشستن از اروپای شرقی گفته بود که با فروختن این کشورها پولی را در رگ‌های اتحاد جماهیر شوروی تزریق کردم اما شوروی در 1970 دچار مرگ مغزی شده بود و تنها کاری که کردم 10 سال حیات آن را به صوت گیاهی حفظ کردم! بنابراین اگر دلار از چرخه اقتصاد جهان حذف شود این داستان رخ خواهد داد. به همین دلیل هم آمریکا چین را دشمن اول خود می‌داند. چراکه چین اقتصاد آمریکا را هدف گرفته است. نقطه‌ضعف آمریکا در عرصه بین‌الملل اصلاً حوزه نظامی و امنیتی و نفوذ قدرت نیست، بلکه مسائل اقتصادی است.

تشدید بی‌عدالتی‌ها در جامعه آمریکا

دهقان با اشاره به برخی تحلیل‌ها مبنی بر اینکه به‌واسطه اقداماتی که اخیراً مقامات آمریکا دنبال کرده‌اند سرعت افول قدرت این کشور بیشتر شده است، افزود: سنت‌های الهی در مورد اداره جوامع برای همه کشورها وجود دارد. اساس حکومت بر عدالت است و اینکه جامعه از عدالت خارج شود و در یک‌طرف سرمایه و در طرف دیگر فقر انباشته شود خلاف سنت‌های الهی است.

وی به بروز ناآرامی‌ها و تداوم اعتراضات در آمریکا اشاره کرد و گفت: ما نمادهای بی‌عدالتی را در آمریکا می‌بینیم. بی‌کاری در جوامع و حاشیه‌نشینی، پیاده‌رو خوابی و کارتن‌خوابی ده‌ها برابر تشدید شده است. نباید به موشک‌ها و بمب‌های آمریکا نگاه کرد بلکه آنچه مانند موریانه جامعه را می‌خورد بی‌عدالتی است. مردم وقتی به حکومتشان بی اطمینان شدند در خیابان پرچمشان را آتش می‌زنند، علیه آن شعار می‌دهند و به فروپاشی‌اش هم کمک می‌کنند چراکه حقیقتاً چیزی برای از دست دادن ندارند.