جدیدترین مطالب
أحدث المقالات
چرا بایدن عجله چندانی برای واکنش به کلهشقیهای نتانیاهو ندارد؟ / ۳ پیش فرض نادرست بایدن درباره رایدهندگان یهودی انتخابات آمریکا
برای اسرائیل باید روشن باشد که وقتی حمایت چاک شومر را از دست میدهد، یعنی حمایت کل آمریکا را از دست داده است. با این حساب، همچنان به نظر میرسد که دولت بایدن تا حدودی نسبت به اقدامات اخیر دولت نیانیاهو بی تفاوت است و عجله چندانی برای واکنش نشان دادن به بی توجهی، کله شقی و بی اعتنایی وی نسبت به منافع آمریکا ندارد.
برجام در آستانه نقطه صفر؟
یک هفته پیش از برگزاری نشست کمیسیون مشترک برجام در ششم دسامبر (۱۵ آذر)، شش کشور اروپایی، در یک بیانیه رسمی اعلام کردند که با هدف حفظ توافق هستهای به سازوکار «ابزار حمایت از مبادلات تجاری» (اینستکس) خواهند پیوست.
کشورهای بلژیک، دانمارک، فنلاند، هلند، نروژ و سوئد با اعلام این خبر گفتند که اهمیت زیادی برای حفظ و اجرای کامل برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) توسط همه طرفها قائل هستند. اکنون این پرسش مطرح میشود که آیا چنین اقدامی میتواند گام موثری در جهت عملیاتی شدن اینستکس و حفظ برجام تلقی شود؟ عبدالرضا فرجی راد، کارشناس مسائل ژئوپلیتیک در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی به این سوال پاسخ داده است.
آنچه در ادامه میخوانید متن کامل این گفتگوست:
پرسش: اقدام شش کشور اروپایی در پیوستن به اینستکس، میتواند کمکی به عملیاتی شدن این سازوکار کند؟
دانمارک همراه با فنلاند، نروژ، سوئد، هلند و بلژیک که بیشتر کشورهای شمال و مرکز اروپا را تشکیل میدهند، اگر به اینستکس بپیوندند شاید تنها کاری که بتوانند انجام دهند در رابطه با غذا و دارو باشد. البته صددرصد با اطمینان نمیتوان گفت که در این زمینه هم بتوانند قدمی بردارند، چرا که آمریکاییها اجازه نمیدهند و دونالد ترامپ، رئیسجمهور ایالات متحده نیز به دنبال آن است که در همه زمینهها فشار حداکثری بر تهران وارد آورد و راه اروپا را سد کند. واقعیت این است که فعلا هیچ تضمینی دیده نمیشود که اینستکس عملیاتی شود؛ چراکه موفقیت این سازوکار به موافقت آمریکا با آن بستگی دارد.
در عین حال باید توجه داشت که بین کشورهای اروپایی انسجام لازم در قبال برجام و ایران وجود ندارد، همچنانکه از یک سو برای حفظ توافق هستهای تلاش میکنند و از سوی دیگر فرانسه صحبت از مکانسیم ماشه میکند.
همچنین پیش تر نیز اروپا بارها تلاش کرده در غالب اینستکس اقداماتی انجام دهد ولی تا به امروز فقط شاهد بیعملی بروکسل بودهایم. در این فضا ایران نیز تا زمانی که مطمئن نباشد که اینستکس نتیجه خواهد داد از کاهش تعهدات برجامیاش کوتاه نخواهد آمد.
پرسش: ارزیابی شما از این تصمیم کشورهای اروپایی در برهه کنونی چیست؟
با توجه به اینکه ایران در حال اجرایی کردن گام چهارم کاهش تعهدات برجامیاش است و قرار است اگر وضعیت به همین صورت باشد وارد گام پنجم شود، اروپاییها نگران شدهاند و تلاش دارند اقداماتی انجام دهند تا به نوعی تهران را تشویق کرده باشند که گام دیگری برندارد که به نقطه صفر نزدیک شویم.
پرسش: آیا در آینده، اروپا اقدامات دیگری با هدف حفظ برجام انجام خواهد داد؟
به نظر میرسد که این بازی تا انتخابات آمریکا ادامه پیدا خواهد کرد و اگر دونالد ترامپ برکنار شود و یک دمکرات روی کار بیاید این احتمال وجود دارد همچنانکه گفتهاند آمریکا را به برجام بازگردانند. در این صورت کشورهای اروپایی نیز میتوانند گامهای موثری بردارند، اما در شرایط فعلی با فشارهای آمریکا تقریبا نمیتوانند اقدام اثرگذاری انجام دهند. لذا هرچند شاید مقامات اروپایی تصمیم جدی برای عملیاتی کردن اینستکس داشته باشند؛ اما با شیوهای که آمریکاییها در پیش گرفتهاند بعید به نظر میرسد که کاری از پیش ببرند.
پرسش: با این تفاسیر، سرنوشت برجام به نتایج انتخابات ریاستجمهوری ۲۰۲۰ آمریکا وابسته خواهد بود؟
تقریبا همینطور است و به نظر میرسد تا زمان برگزاری انتخابات آمریکا و تعیین سرنوشت دونالد ترامپ نه ایران از برجام خارج شود و نه اتحادیه اروپا. البته میتوان پیشبینی کرد که کاهش تعهداتی برجامی از سوی ایران و بیعملی اروپا ادامه خواهد داشت و ممکن است وضعیت به سمتی پیش برود که تهران به این نتیجه برسد که نقطه صفر با وضعیت بهوجود آمده، تفاوتی ندارد.
پرسش: اگر همین مسیر ادامه پیدا کند و اروپا نتواند اقدامات مدنظر ایران را انجام دهد، سرنوشت برجام چه خواهد شد؟
ایران اعلام کرده که فاز پنجم کاهش تعهدات برجامیاش را در زمان مقتضی آغاز خواهد کرد. در این راستا شاهد بودیم که آمریکاییها با خروج یکجانبه از برجام این توافق را نقض کردند و اروپاییها نیز نتوانستند گامهای لازم را برای جلب رضایت ایران انجام دهند، لذا اگر این روند ادامه پیدا کند شاید به نقطه صفر نزدیک شویم.
البته یک سناریوی نسبتا خوشبینانه نیز وجود دارد مبنی بر اینکه همچنان اروپاییها به رهبری فرانسه از فعالیتهایشان برای جلبنظر ایران و همکاریهای برجامی دست نکشیدهاند، لذا اکنون پیوستن این شش کشور به اینستکس با برخی اقدامات فرانسه جهت حفظ برجام را شاید بتوان حرکت به سمت جلو ارزیابی کرد. درواقع تحلیل کشورهای اروپایی به رهبری فرانسه این است که اگر چنین اقداماتی نتیجه مثبت داشته باشد شاید در قالب سازوکار اینستکس در حوزه غذا و دارو بتوانند گامهای دیگری نیز بردارند و شرایط برای حفظ برجام آسانتر شود.
0 Comments