وب‌سایت شورای روابط خارجی آمریکا در یادداشتی نوشت: جو بایدن، رئیس‌جمهور منتخب آمریکا، از روز اول ریاست جمهوری خود باید با این چالش‌ها دست‌وپنجه نرم کند. کارشناسان شورای روابط خارجی (CFR) رویدادهای مهم مؤثر بر روابط چین-آمریکا در سال گذشته را بررسی کرده و اقدامات احتمالی دولت بایدن را مورد تجزیه‌وتحلیل قرار داده‌اند.

هدیه چینی ترامپ

سیاست دولت ترامپ در قبال چین همچنان پابرجاست. در هفته‌های پس از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، مقامات این کشور درزمینهٔ تبت، تایوان، جدایی مالی و دریای جنوب چین اقدامات زیادی انجام داده و به طرح‌های چهار سال گذشته خود افزوده‌اند. این اقدامات اگرچه ظاهراً کار را برای دولت بایدن دشوار خواهد کرد اما در عوض، اهرم بیشتری در اختیار گروه بایدن قرار خواهد داد.

دولت بایدن گزینه‌های زیادی در اختیار خواهد داشت که چه میزان از اقدامات گروه ترامپ را حفظ کند. برخی از این تصمیمات، ازجمله لغو یا تداوم تعرفه‌ها بر کالاهای چینی به ارزش 370 میلیارد دلار، چالش‌برانگیز خواهد بود. این تعرفه‌ها به اقتصاد آمریکا آسیب زده‌اند اما هم‌زمان اهرم‌های اقتصادی در اختیار آمریکا قرار داده‌اند. سایر اقدامات، از قبیل احیای گفتگوی امنیتی چهارجانبه با استرالیا، هند و ژاپن، تقویت روابط آمریکا-تایوان و تحریم اشخاص و شرکت‌های متهم به نقض حقوق بشر در سین کیانگ، احتمالاً پابرجا خواهند بود.

دولت بایدن می‌تواند با ترمیم برخی شکاف‌های برجا مانده از دولت ترامپ، دستاوردهای سریعی داشته باشد. بازگشت به توافق‌ها و مؤسسات بین‌المللی، مشارکت با متحدان اروپایی، تقویت آمریکا و بازسازی چارچوب دیپلماتیک چین-آمریکا، احتمالاً در دستور کار بایدن خواهد بود.

کاهش کووید-19

در آمریکا، همه‌گیری کرونا ویروس با سیاست داخلی پیوند خورده و با چین هم مرتبط است. ترامپ برای انحراف توجه داخلی از موارد فزاینده کووید-19 و اعتراضات برخاسته از قتل جورج فلوید، چین را مسئول این‌همه گیری قلمداد کرد و سازمان بهداشت جهانی را ابزار دست پکن خواند. برخی سیاستمداران آمریکا با این تصور که چین در همه‌گیری کرونا و اختلال در زنجیره عرضه جهانی مقصر است، خواستار جدایی اقتصادی از چین شدند. تئوری‌های توطئه در مورد منشأ شیوع ویروس کرونا که اطلاع‌رسانی نادرست و کژ آگاه‌سازی هر دو طرف هم به آن دامن می‌زد، باعث تشدید بی‌اعتمادی بین این دو کشور و افزایش چشمگیر دید منفی مردم آمریکا نسبت به چین شده است.

در چین نیز توانایی دولت این کشور در مهار سریع شیوع ویروس به همراه تنش‌های سیاسی چین-آمریکا باعث تقویت ملی‌گرایی و دیدگاه ضدآمریکایی شده است. استفاده عمدی ترامپ از اصطلاح «ویروس چینی» باعث تشدید ملی‌گرایی در چین و طرد روزنامه‌نگاران آمریکایی شد. ناکامی واشنگتن در رهبری بهداشتی جهانی و پیشروی پکن، حتی نخبگان لیبرال چینی را هم متقاعد کرده است که وابستگی متقابل با آمریکا خطری است که باید آن را کاهش داد.

آسیب ماندگار سرکوب هنگ‌کنگ

به نظر می‌رسد که ضربه واردشده به آزادی هنگ‌کنگ در سال 2020 و به‌تبع آن، بر روابط چین با لیبرال دموکراسی‌های غربی نظیر آمریکا، در آینده نزدیک غیرقابل‌جبران خواهد بود. اقدامات پکن علیه هنگ‌کنگ باعث تخریب شدید روابط چین-آمریکا شده است. بی‌شک، پکن می‌دانست که سرکوب ناگهانی دموکراسی کوچک و ضعیف هنگ‌کنگ برای روابط چین با انگلیس، آمریکا و بسیاری از قدرت‌های دیگر پرهزینه خواهد بود. دولت ترامپ مقامات چین و هنگ‌کنگ را تحریم کرد و به موقعیت ویژه تجاری هنگ‌کنگ پایان داد.

«نهاد قانون‌گذاری چین»، «کنگره ملی خلق» و «کمیته دائمی» قوانین جدیدی برای هنگ‌کنگ صادر کردند و این قوانین توسط پلیس مخفی و مقامات منصوب‌شده از سوی دولت مرکزی چین به‌سرعت اجرا شد. این امر، شورای قانون‌گذاری هنگ‌کنگ را تضعیف ساخت، چشم‌انداز انتخابات آزاد را از بین برد، اختیارات دادگاه‌های مستقل را محدود کرد، رسانه‌ها را مرعوب ساخت، میهن‌پرستی را در آموزش عمومی تشدید کرد و آزادی واقعی را محدود و کنترل تمامیت طلبانه را مجاز ساخت.

تشدید رقابت در فایوجی

رقابت فنّاورانه بین چین و آمریکا امسال به‌طور چشمگیری افزایش‌یافته است. پکن سعی می‌کند تا خود را در برابر فشار واشنگتن مقاوم سازد. در ماه‌های اخیر، چین از راهبرد جدیدی برای حفظ رشد اقتصادی و کاهش وابستگی به بازارها و فن‌آوری خارجی خبر داده است. به‌ویژه صنایع داخلی مورد توجه قرار گرفته و دولت میلیاردها دلار در حمایت از شرکت‌ها و تحقیق و توسعه هزینه کرده است. اکنون رقابت فنّاورانه معرف روابط چین-آمریکاست.

تأثیر مخرب دیپلماسی «گرگ مبارز» چین

شاید رهبران چین از پیروزی صلح، رفتار مطلوب و جامعه‌ای با سرنوشت مشترک دم می‌زنند اما اقدامات مبارزه‌طلبانه و قلدرمآبانه آن‌ها چین را در برابر جهان قرار داده است. اکنون الگوی رفتار چین به‌عنوان دیپلماسی «گرگ مبارز» شناخته می‌شود. این رویکرد چین به خیلی قبل از سال 2020 برمی‌گردد اما طی سال اخیر، بر تعاملات دیپلماتیکی چین حاکم بوده است. چین ادعا می‌کند که حملات لفظی آن پاسخی دفاعی به انتقادات آمریکا و کشورهای دیگر است؛ اما این نوع دفاع بسیار پرهزینه است.