وب‌سایت مرکز مطالعات راهبردی و بین‌الملل آمریکا نوشت: اگرچه روابط واشنگتن و مسکو با فهرستی از چالش‌های فزاینده مواجه است، اما فرصت‌های همکاری آن‌ها نیز کم نیستند. برای دور ماندن از تنش، دو کشور باید روابط خود را شفاف و قابل پیش‌بینی کنند. روابط نظامی و تلاش‌های دو کشور برای از بین بردن اختلافات نیز باید ادامه یابند، اگرچه کافی نیستند. منافع ایالات‌متحده و روسیه تنها از طریق تعاملات دوجانبه سازماندهی‌شده حاصل می‌شود. در حوزه کنترل تسلیحات فضای لازم برای پیشبرد یک برنامه مثبت وجود دارد. در حوزه‌هایی هم که رویکردهای دو کشور فاصله زیادی با یکدیگر دارند، سازوکارهای رفع اختلاف باید با گفتگوی دیپلماتیک همراه شود تا نه‌تنها ارزیابی‌های طرفین از تحولات منطقه‌ای و اولویت‌های سیاسی آن‌ها مشخص شود بلکه خطوط قرمز آن‌ها نیز تعیین گردد.

کنترل تسلیحات

چهارچوب ثبات استراتژیک ایالات‌متحده و روسیه که با دهه‌ها تلاش ایجادشده بود در معرض فروپاشی قرار دارد. نقض معاهدات و خروج یک‌جانبه ترامپ از توافقات بین‌المللی باعث ایجاد یک فضای بی‌اعتمادی متقابل شده است.

دولت ترامپ توافق‌نامه‌های کنترل تسلیحات را پاسخ‌گوی فضای امنیتی در حال تحول ندانسته و خواستار حضور سایر قدرت‌های هسته‌ای در این توافق شده است. بااین‌وجود، تلاش وی برای واردکردن چین به مذاکرات کنترل تسلیحات سه‌جانبه پس از مخالفت پکن متوقف شده است.

البته برخلاف گذشته، کنترل تسلیحات دیگر تنها دلیل تنش در روابط دوجانبه ایالات‌متحده و روسیه نبوده و مسائل دیگری همچون دخالت روسیه در انتخابات آمریکا از اهمیت بیشتری برخوردار شده‌اند. البته ممکن است واشنگتن در آینده ارزش بیشتری برای کنترل تسلیحات با روسیه قائل شود.

چالشی که امروز چین برای ایالات‌متحده ایجاد می‌کند بسیار بیشتر از روسیه است. چین هنوز تعداد زیادی موشک میان برد با برد 500 تا 5500 کیلومتر دارد. اگرچه ایالات‌متحده اخیراً از پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد خارج شده و هیچ موشک میان بردی نیز در آسیا ندارد اما در حال مذاکره با متحدان خود برای استقرار آن‌ها است. چشم‌انداز مسابقه تسلیحاتی موشک‌های میان برد در منطقه می‌تواند نقطه آغاز بحث‌های سه‌جانبه میان روسیه، آمریکا و چین برای کنترل تسلیحات هسته‌ای باشد.

روسیه و رقابت آمریکا – چین

روابط آمریکا با چین از زمان حادثه میدان تیان‌آنمن در سال 1989 و شاید از دهه 1950 تحت حکومت مائو تسه تونگ در بدترین حالت قرار دارد. در دوره اوباما، نگرانی‌ها درباره اقدامات جاسوسی سایبری چین و حضور نظامی این کشور در دریای جنوب چین آغاز شد. از زمان روی کار آمدن ترامپ در ژانویه 2017 نیز، روابط ایالات‌متحده و چین به یک رقابت آشکار اقتصادی، نظامی، فناوری و ایدئولوژیک تبدیل شده است. در ماه‌های اخیر نیز به دلیل شیوع ویروس کووید-19 روابط دو کشور بدتر شده است.

پکن رقابت با ایالات‌متحده را اجتناب‌ناپذیر می‌داند. اتفاقات اخیر ازجمله فشار کاخ سفید بر شرکت‌های فن‌آوری چینی مانند هوآوی، تعرفه‌های تجاری، رقابت مالی و پیامدهای اقتصادی کووید – 19 این رقابت‌ها را تقویت کرده است.

در چنین شرایطی، مسکو و پکن روابط خود را تقویت کرده و هر دو از نظام بین‌المللی تحت سلطه ایالات‌متحده متنفر هستند. سیاست‌های واشنگتن نیز موجب نزدیکی روسیه و چین شده است. بااین‌وجود، روس‌ها درباره اهداف بلندمدت چین در نظام بین‌الملل شک و تردید داشته و سعی در ایجاد تعادل در روابط خود با سایر قدرت‌ها ازجمله اتحادیه اروپا، هند، ژاپن و… دارند. ضمن آنکه منافع دو کشور در آسیای مرکزی نیز در تضاد با یکدیگر قرار دارند.

عدم اطمینان روسیه به چین به‌عنوان یک شریک راهبردی فرصتی برای مقامات کاخ سفید جهت بازنگری در رویکردهای خود در قبال روسیه و دور کردن این کشور از چین فراهم می‌کند.

قطب شمال

ریاست آتی روسیه بر شورای قطب شمال می‌تواند زمینه‌های همکاری طولانی‌مدت مسکو – واشنگتن در این منطقه را تقویت کند، اما موانعی نیز بر سر راه آن‌ها قرار دارد که به تغییر اولویت‌های آمریکا در قطب شمال و نظامی سازی این منطقه توسط روسیه مربوط است. آینده سیاست ایالات‌متحده در قطب شمال تا حد زیادی به نتیجه انتخابات آمریکا بستگی دارد. خروج دولت ترامپ از توافقنامه آب و هوایی پاریس، ایالات‌متحده را در برابر سایر کشورهای قطب شمال در موضوعات مربوط به حفاظت از محیط‌زیست قرار داده است. اگرچه چالش‌های زیادی در روابط ایالات‌متحده و روسیه در قطب شمال وجود دارد اما سابقه طولانی و قوی برای همکاری دو کشور در این منطقه وجود دارد.

شفافیت و رفع اختلافات در مدیترانه شرقی

مدیترانه شرقی محتمل‌ترین منطقه درگیری نظامی احتمالی بین ایالات‌متحده و روسیه است. برای جلوگیری از درگیری نظامی، ایالات‌متحده و روسیه باید ضمن شفاف‌سازی منافع خود در مدیترانه شرقی به سمت دیپلماسی منطقه‌ای حرکت کنند.

درحالی‌که منافع روسیه در شرق مدیترانه بسیار گسترده و متنوع است آمریکا این منطقه را بخشی از جناح جنوبی ناتو قلمداد کرده و به منابع انرژی آن نیز چشم دوخته است. آمریکا به دنبال تقویت حضور نظامی ناتو در شرق مدیترانه است که به دلیل حضور نظامی فزاینده روسیه در این منطقه، کار چندان آسانی نخواهد بود. آمریکا تنها راه ایجاد ثبات در مدیترانه شرقی را پیشبرد سازوکارهای دموکراتیک می‌داند درحالی‌که روسیه معتقد است ثبات تنها از طریق حفظ رژیم‌های مستقر ایجاد خواهد شد.

در چنین شرایطی، ایالات‌متحده و روسیه به‌عنوان بازیگران اصلی مدیترانه شرقی باید گفتگوهای منظمی را درباره تحولات منطقه‌ای دنبال کنند. این گفتگوها باید خارج از دید عموم و در سطح دولتی انجام شود تا اطمینان حاصل شود که یک مکالمه قوی و دقیق صورت می‌گیرد. درعین‌حال، هماهنگی و برقراری ارتباطات نظامی مداوم برای کاهش میزان حوادث نظامی نیز ضروری است.

نتیجه‌گیری

به‌رغم بحران عمیق در روابط ایالات‌متحده و روسیه، کارشناسان دو کشور در خصوص وجود زمینه‌های همکاری منطقه‌ای برای دو کشور توافق داشته و بهبود روابط آن‌ها را بر شناسایی مکانیسم‌های جدید گفتگو در امور مربوط به کنترل تسلیحات، قطب شمال، رقابت قدرت‌های بزرگ و مدیترانه شرقی مشروط کرده‌اند.