شورای راهبردی آنلاین – رصد: پیروزی بایدن در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا تأثیر چشمگیری در خاورمیانه خواهد داشت و فضایی برای همکاریهای سازنده فرا آتلانتیکی بهویژه در حمایت از روندهای دیپلماتیک برای کاهش تنشهای منطقهای و نجات توافق هستهای با ایران ایجاد خواهد کرد. این دو موضوع برای منافع اروپا بسیار مهم است، چراکه بیثباتی منطقهای میتواند به اروپا نیز سرایت کند. در مقابل، پیروزی مجدد ترامپ، خطر تقابل با ایران را تشدید کرده و حرکت ایران به سمت دستیابی به توانایی تولید سلاح هستهای را سرعت میبخشد.
وبسایت شورای روابط خارجی اروپایی در یادداشتی نوشت: بااینوجود، اروپاییها بهاندازه کافی عاقل و دوراندیش هستند که بیشازحد به اقدامات دولت بایدن برای رفع نگرانیهای منطقهای آنها خوشبین نباشند. چراکه مؤلفههای بسیاری در سیاستهای منطقهای ایالاتمتحده وجود دارند که فارغ از اینکه چه کسی رئیسجمهور شود، ثابت خواهند ماند؛ بنابراین اروپاییها باید از تجربیات سالهای گذشته خود سه درس اساسی برای تعیین چگونگی همکاری آتی خود با آمریکا در خاورمیانه فرابگیرند.
- جایگاه آمریکا در خاورمیانه رو به افول است
فارغ از اینکه چه کسی رئیسجمهور آمریکا شود، جایگاه آمریکا در خاورمیانه روبهزوال است. ضمن آنکه ایالاتمتحده میخواهد از خاورمیانه خارج شود. اگرچه خروج از خاورمیانه، راهبرد روسای جمهور قبل از ترامپ هم بوده است اما به دلیل تشدید چالشهای داخلی آمریکا و رقابت رو به رشد با چین سرعت بیشتری خواهد یافت. درعینحال، توانایی واشنگتن برای تحمیل اراده خود بر تحولات منطقه نیز در حال نزول بوده و آمریکا جایگاه خود در شکلدهی به تحولات خاورمیانه و شمال آفریقا را ازدستداده است، همچنان که تأثیرگذاری واشنگتن در تحولات لیبی، یمن و سوریه بهرغم حضور نظامی آمریکا در منطقه کاهشیافته است.
این وضعیت حتی در صورت پیروزی بایدن نمیتواند بهسرعت تغییر کند. ضمن آنکه بازیگران منطقهای نیز دیگر مانند گذشته پیرو سیاستهای آمریکا نیستند. شعار غیرقابلپیشبینی «آمریکای اول» ترامپ، تأثیرگذاری منطقهای ایالاتمتحده را کاهش داده است. رویکرد تند ترامپ موجب شده تا برخی از کشورهای عربی حاشیه خلیج (فارس) کانالهایی را با تهران برقرار کنند که میتواند واکنشی مستقیم به احساس خطر ناشی از سیاستهای ایالاتمتحده در قبال ایران باشد. در همین حال، توافقنامه صلح اسرائیل و امارات از بسیاری جهات میتواند در برابر سیاستهای منطقهای ایالاتمتحده قرار بگیرد. سایر قدرتهای فرا منطقهای مانند روسیه و ترکیه نیز فعالیتهای خود در خاورمیانه را افزایش دادهاند. در صورت پیروزی بایدن، اروپاییها باید در موضوعات اصلی همچون احیای توافق هستهای با ایران که ایالاتمتحده میتواند نقشی اساسی در آنها ایفا کند با این کشور تعامل کنند.
- ترامپ باعث تشدید مشکلات خاورمیانه شده است
سیاست ترامپ در خاورمیانه بر اساس رقابتهای ژئوپلیتیکی دنبال شده است. عزم ترامپ برای مقابله با ایران نهتنها منجر به تضعیف توافق هستهای شد، بلکه باعث انحراف از توجه به دیگر مشکلات خاورمیانه همچون شرایط وخیم اقتصادی، جمعیت، مسائل مربوط به حکومتداری و حقوق بشر شده است. اوضاع سیاسی و اقتصادی منطقه احتمالاً به دلیل اثرات شیوع ویروس کووید 19 و سقوط قیمت نفت بدتر هم خواهد شد. این موضوع، بیثباتی، تنش، تروریسم و مهاجرت را افزایش میدهد که در بلندمدت به ضرر منافع اروپا خواهد بود.
- اروپا با همراهی ترامپ اعتبار خود را ازدستداده است
اروپاییها باید دلیل شکست سیاستهای خود در چهار سال گذشته را ارزیابی کنند. اروپاییها در بسیاری از مسائل خاورمیانه و شمال آفریقا در کنار ترامپ و سیاستهای وی قرار داشتهاند. این عملکرد باعث به حاشیه رفتن نقش آنها در موضوعات اصلی تأثیرگذار بر منافع اروپا شده است که ازجمله آنها میتوان به انفعال اروپا در تحولات لیبی اشاره کرد. اگرچه فرانسه فعالانه برای حفظ توافق هستهای، ایجاد ثبات در لیبی و انجام اصلاحات سیاسی – اقتصادی در لبنان تلاش کرده تا اعتبار اروپا احیا شود، اما تمامی این اقدامات شکستخوردهاند، دلیل اصلی آنهم عدم اجماع دولتهای اروپایی در مواجهه با این چالشها بوده است.
تا زمانی که اروپاییها نتوانند پاسخی معنادار در قبال تحولات منطقهای ارائه کنند، نقش آنها در خاورمیانه کمرنگتر خواهد شد؛ بنابراین فارغ از پیروزی ترامپ یا بایدن، اروپاییها باید رویکردهای مستقلتری دنبال کنند.
در صورت انتخاب مجدد ترامپ، اروپاییها باید بیش از هر زمان دیگر مستقل از آمریکا، سیاست خود را در خاورمیانه و شمال آفریقا ادامه دهند. اگر بایدن رئیسجمهور شود، این خطر وجود دارد که اروپاییها احساس کنند که میتوانند دوباره در زیر چتر آمریکا قرار بگیرند، اما در واقعیت، کنار آمریکا بودن دیگر منافع اروپا در خاورمیانه را تضمین نخواهد کرد.
0 Comments