جدیدترین مطالب
أحدث المقالات
بازی شطرنج ژئوپلیتیکی قدرتهای خارجی در لیبی
فردریک وهری در یادداشتی که وبسایت اندیشکده کارنگی آن را منتشر کرد؛ نوشت: آخرین باری که جنگ لیبی در کانون توجهات جهانی بود، طرفین جنگ عمدتاً مردم لیبی بودند. در بیشتر سال 2011، انقلابیون جوان لیبی با ظاهری آشفته و ناهماهنگ پشت سلاحهای ضد هوایی فریاد آزادی سر میدادند. محرک اصلی این حوادث نیز تحولات بهار عربی بود که سرنگونی دیکتاتورها و تحویل قدرت به دست شهروندان را نوید میداد.
اگرچه لیبیاییها این جنگ را آغاز کردند، اما از همان زمان، جنگندههای خارجی ائتلاف به رهبری ناتو بالای سرشان پرواز کرده و از آنها در برابر جنگندههای وفادار به معمر قذافی محافظت میکردند. همچنین، نیروهایی نیز در قالب عملیات نیروهای ویژه خارجی و عوامل اطلاعاتی از فرانسه، آمریکا، امارات و قطر در میدان جنگ حضور داشته و تسلیحات و آموزش برای گروههای ضد قذافی فراهم میکردند. در چنین باتلاقی، نشانههای رقابت نیابتی وجود داشت و چند سال بعد نیز به جنگی آشکار تبدیل شد.
بااینحال، مردم لیبی هنوز احساس مالکیت بر سرنوشت خود را از دست ندادهاند. در ماههای پس از کشته شدن قذافی، دولت اوباما و متحدان آن، با آگاهی از پیامدهای اشغال قهرآمیز عراق و افغانستان، میخواستند که خود مردم لیبی سرنوشتشان را رقم بزنند، از همین رو از دخالت عمده در جنگ این کشور اجتناب کردند که البته این رویکرد با انتقاداتی نیز مواجه شد.
جنگ داخلی در لیبی در خدمت منافع قدرت های خارجی
جنگ لیبی در آستانه ورود به دهمین سال خود، به یک جنگ بینالمللی تغییر شکل داده است که در آن، دولتهای خارجی به تأمین تسلیحات، پول و اخیراً نیز جنگجو برای گروههای مورد حمایت خود میپردازند. این جنگ دیگر به دنبال اهداف بزرگی مانند آزادی نیست، بلکه در خدمت «منافع» خارجیهاست که هیچ سودی برای مردم عادی لیبی ندارد.
آمریکا فعلاً در جنگ لیبی در حاشیه قرار گرفته و بهطور اسمی ازیکطرف (دولت وفاق ملی) حمایت میکند. دولت وفاق ملی با تکیه بر شبهنظامیان فاسد، پایتخت را در اختیار دارد، اما بسیار سست و ضعیف است. بااینوجود، دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، دشمن اصلی دولت وفاق ملی را نیز تحسین میکند که یک جنگسالار سالخورده بوده و معتقد است که «لیبی برای دموکراسی آماده نیست».
این یاغی قدرتمند، یعنی خلیفه حفتر، مورد حمایت بسیاری از کشورهای استبدادی و اقتدارگرای عربی (امارات، مصر، عربستان و اردن)، فرانسه و بهویژه روسیه است. روسیه اخیراً برای تقویت حفتر در حمله به طرابلس، صدها جنگجوی قراردادی اعزام کرده است که از گروه واگنر تحت حمایت کرملین هستند. حفتر به آهستگی در حال پیشروی و تصرف سرزمینهاست. دولت طرابلس نیز در مواجهه با سرنگونی احتمالی دست به دامن ترکیه شده است. ترکیه تنها کشور حامی این دولت است که حمایتش فراتر از شعار میرود. از اواخر دسامبر، ترکیه بیش از 2 هزار شبهنظامی از سوریه (که در جنگ سوریه کارآزموده شدهاند) به همراه سامانههای دفاع هوایی و توپخانه به لیبی اعزام کرده است.
2 هزار کشته غیر نظامی و صد ها هزار آواره در یک سال گذشته
طیف گسترده قدرتهای خارجی درگیر در جنگ لیبی، این جنگ را از یک بازی شطرنج ژئوپلیتیکی به میدان کشت و کشتار تبدیل کرده است. بررسی تأثیر این جنگ 9 ساله بر ساختار اجتماعی و روح و روان یک ملت دشوار است. به گفته سازمان ملل، تنها در سال گذشته حدود 2 هزار نفر ازجمله صدها غیرنظامی کشته شده و صدها هزار نفر هم از خانههایشان آواره شدهاند. یک فعال اقدامات بشردوستانه که روزانه اجساد بسیاری را از زیر آوار خارج کرده و پناهجویان غرق شده را از دریا بیرون میکشد، اظهار میکند که «قلبهای ما مرده است».
مداخله نظامی امارات و ترکیه در لیبی
در لیبی، شدت جنگ در ماهوارهها و رسانههای اجتماعی هم بهاندازه جنگ فیزیکی است. آنها به تحریک و تهییج تنشها بین شرق کشور (نیروهای حفتر) و غرب کشور (دولت طرابلس) میپردازند. بهنحویکه دیگر برخی درباره یکپارچگی دوباره این کشور 6 میلیونی تردید دارند.
اگرچه فعالیتهای میانجیگرانه با حمایت سازمان ملل ادامه دارد، اما امید چندانی به درمان زخمهای عمیق جامعه لیبی نیست. تهاجم اخیر حفتر احتمالاً یکی از بزرگترین صحنههای جنگی لیبی با استقرار تجهیزات امارات ازیکطرف و ترکیه از طرف دیگر است. پهپادهای تأمینشده توسط امارات بهتنهایی 850 حمله برای حفتر انجام دادهاند که عمده قربانیان این حملات، غیرنظامیان هستند. قربانیان این حملات یکی از دلایل اهمیت جنگ لیبی برای غرب را نشان میدهد: چراکه در میان این قربانیان، کارگرانی از نیجریه و بنگلادش به چشم میخورند. این پناهجویان برای تأمین هزینه عبور قاچاق خود از لیبی به ایتالیا کارگری میکردند. به نظر میرسد گسیل پناهجویان کارگر از جنوب فقیر به شمال ثروتمند در کنار تشدید احساسات ضد مهاجرت در غرب تغییراتی در سیاستهای کشورهای غربی در لیبی به وجود آورده است.
0 Comments