دیوید تریلینگ در یادداشتی که پایگاه اینترنتی اوراسیانِت منتشر کرد، نوشت: وقتی شورای کشورهای ترک‌زبان در سال 2009 تاسیس شد، به نظر می‌رسید که چنین طرح و برنامه‌ای، سفارشی برای توسعه نفوذ ترکیه در آسیای مرکزی و قفقاز، به‌ویژه در کشورهایی با پیوندهای زبانی و فرهنگی همچون آذربایجان، قزاقستان است.

تجارت در صدر دستورکار این شورا قرار داشت. منشور شورای کشورهای ترک‌زبان وعده داد که شرایط و فضای مناسبی برای تجارت و سرمایه‌گذاری در میان کشورهای عضو این شورا ایجاد کند، ساده‌سازی بیشتری در رویه‌های گمرکی و تجاری با هدف تسهیل جابجایی کالا، سرمایه، خدمات و فناوری صورت گیرد و عملیات بانکی و مالی نیز ساده‌سازی شود.

متاسفانه از دید آنکارا، سال‌های بعد برای اقتصاد ترکیه، واحد پولی این کشور یا نفوذ منطقه‌ای آن مهربان نبوده ‌است. در سال 2009، ترکیه همچنان از سیاست خارجی با مشکلات و تنش صفر با همسایگان پشتیبانی و دفاع می‌کرد، اما امروز، این کشور با همه اطراف و اکناف خود مشکل دارد و نشست‌های سالیانه شورای کشورهای ترک‌زبان محفلی برای عکس‌های یادگاری انداختن است.

قبل از نشست 15 اکتبر 2019 در باکو، دبیرکل شورای کشورهای ترک‌زبان تلاش کرد تا با چاپ مقاله‌ای، هیجان برای تقویت و گسترش تجارت ایجاد کند و در این مقاله خاطرنشان ساخت که سال 2019، برای اعضای شورای کشورهای ترک‌زبان سال اقتصاد  و تجارت است.

اما در 10 سال اول از زمان تاسیس شورای یادشده، دلایل اندکی برای خوش‌بینی اقتصادی وجود دارد.

براساس آمارهای منتشر شده توسط صندوق بین‌المللی پول، آذربایجان و قزاقستان قبل از تشکیل شورای کشورهای ترک‌زبان تجارت بیشتری با ترکیه انجام می‌دادند. تجارت ترکیه و قرقیزستان افزایش پیدا کرده‌است، اما ارزشی که بیشتر ناشی از گرد کردن اعداد برای ترک‌ها است.

به عنوان درصدی از کل تجارت بین‌المللی اعضای شورای کشورهای ترک‌زبان، تجارت و مراودات اقتصادی با کشورهای هم‌عضو در شورای یادشده برای اقتصاد بزرگ این شورا افزایش پیدا نکرده‌است. سهم قرقیزستان از تجارت با این گروه رشد اندکی داشت و از 13 درصد در سال 2008 به 15 درصد در سال 18 افزایش پیدا کرده‌است.

با تجزیه و تحلیل سهم تجارت جهانی هر یک از اعضای شورای کشورهای ترک‌زبان که با ترکیه است، آنکارا می‌تواند موفقیت نسبی را با نزدیکتر ساختن آذربایجان و قرقیزستان به دست آورد. البته قزاقستان همچنان دور از دسترس باقی مانده‌است.

سرانجام اینکه تجارت در درون اعضای شورای کشورهای ترک‌‍‌زبان از حیث ارزش دلاری کاهش یافته‌است. بعد از رشد تجارت و گسترش مراودات اقتصادی میان اعضای شورای یادشده در چند سال اول تاسیس آن، مجموع تجارت شامل صادرات و واردات هر عضو با دیگری به کمتر از سطح سال 2009، کاهش یافته‌است.

با اضافه شدن ازبکستان به جمع اعضای شورای کشورهای ترک‌زبان که بزرگترین کشور بعد از ترکیه از حیث جمعیت به شمار می‌رود، شورای مذکور تاحدودی از توجه عمومی برخوردار شده‌است. ازبکستان به سرعت در حال گشودن کشور خود به روی دیگران است و به دنبال قرارداد و موافقتنامه‌ها و سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت و بلندمدت می‌باشد. البته معلوم نیست که شورای کشورهای ترک‌زبان به ازبکستان چه چیزی خواهد داد، اما عضویت در این شورا نباید آسیبی به این کشور وارد سازد.

با این حال، تاشکند که مورد توجه مسکو و واشنگتن است، به آرامی و با احتیاط در این شورا حرکت خواهد کرد. در شرایط فعلی و با تنش بین ترکیه و آمریکا، ممکن است اینک زمان مناسبی برای قرار گرفتن در پشت سر ترکیه نباشد.

پائول استرونسکی، محقق بنیاد کارنگی در توئیتی در ارتباط با تحولات امروز ترکیه چنین بیان داشت: با توجه به اینکه در شرایط فعلی، ترکیه مشغله‌های زیادی در اطراف و اکناف خود دارد، ممکن است آنکارا قادر نباشد به آسیای مرکزی و قفقاز توجه زیادی داشته باشد.