متیو کاتی در تحلیلی که موسسه بین المللی مطالعات راهبردی (IISS) منتشر کرد، نوشتند: نشست امنیت هسته ای که از سال 2010 و به ابتکار باراک اوباما، رئیس جمهورآمریکا آغاز به کار کرد، به دنبال تقویت امنیت هستهای در جهان به روشی جامع و بر اساس استاندارهای بین المللی، ایجاد اعتماد بین کشورها و کاهش میزان زرادخانه های مواد هسته ای تسلیحاتی در جهان است.
اولین نشست امنیت هستهای در سال 2010 در واشنگتن برگزار شد و نشستهای دیگری در سئول و لاهه طی سالهای 2012 و 2014 برگزار شد. قرار است نشست نهایی نیز در مارس 2016 در واشنگتن برگزار شود. نشست سال 2016 به بررسی موضوعاتی از جمله تهدیدهای موجود و مشخص کردن گامهایی که میتوان برای کاهش استفاده از اورانیوم غنیسازی شده با غنای بالا برداشت، افزایش ایمنی مواد آسیبپذیر، مقابله با قاچاق مواد اتمی و ردیابی و مقابله با تروریسم هستهای خواهد پرداخت.
با وجود ارزیابیهای ناامیدکننده ای که از نشست آتی در واشنگتن به گوش میرسد، دولت اوباما در صدد است تا دستاوردهای موجود را تحکیم و میراث خود را حفظ کند. برای تحقق این هدف، سه میزگرد مجزا با موضوع بررسی ابعاد مختلف ارتقا و بهبود امنیت هستهای در خلال کنفرانس خلع سلاح و عدم اشاعه اتحادیه اروپا برگزار شد.
در یکی از این میزگردها، توماس کانتری من، معاون وزیر خارجه آمریکا در امور امنیت بین الملل گفت که روند طی شده در پنج سال گذشته موفقیتآمیز بوده و نتایج ملموسی به همراه داشته است. به نحوی که ذخایر اورانیم و پلوتونیوم غنی شده با سطح بالا در بیش از 12 کشور امحا شد؛ اقدامات حمایتی چشمگیری برای مبارزه با قاچاق هستهای انجام پذیرفت و همچنین راهکارهای حساب شده و سنجیدهای برای مقابله با تروریسم هستهای که امکان وقوع آن در هر لحظه وجود دارد، ارائه شد.
النا یوکوا، معاون مدیر مرکز مطالعات منع گسترش تسلیحات جیمز مارتین در موسسه مطالعات بینالمللی در مانتوری نیز بر تاثیر عملی نشستها که موجب تقویت هنجارهای امنیت هستهای، مکانیسمهای سیاسی و نهادهای بین المللی شده است، تاکید کرد.
با این وجود، نقدهای جدی به نشست امنیت هستهای نیز وارد است. ورنر باونس، معاون مدیرکل امور چندجانبه وزارت خارجه بلژیک معتقد است محدودیتها و ضعفهای موجود در دستور کار نشست امنیت هستهای آشکار شده و از همین رو به یک فرایند گسترده و جامعتر برای تضمین پیشرفت مستمر نیاز است. در حالی که برخی از دولتها همچون ایران خود را شایسته داشتن کرسی در این نشست میدانند، برخی دیگر از دولت ها به ویژه آمریکا با این موضوع مخالف هستند.
علاوه براین، خروج روسیه از نشست 2016 نیز می تواند ضربه اساسی به اعتبار این نشست وارد سازد. غیبت مسکو، به عنوان یکی از ذینفعان مهم در نشست امنیت هسته ای که شبکه گسترده ای از امکانات و انبارهای هسته ای را در اختیار دارد، عمیقا احساس خواهد شد.
در مجموع باید گفت که با وجود موفقیتهای نشستهای امنیتی در پیشبرد اهداف ترسیم شده، همچنان چالشهای جدی برای آینده آن مطرح است. به ویژه آنکه کشورهای مختلف عقاید متضادی درباره چگونگی پیشبرد فرایندها دارند. ضمن آنکه این پرسش اساسی نیز همچنان مطرح است که آیا تلاشهای امنیت هستهای بایستی رویکرد جهانی داشته باشد یا اینکه تنها بر کشورهای عضو متمرکز باشد؟
در حالیکه ورنر باونس اعلام کرده است که نشستهای امنیت هسته ای، انتظارت را افزایش داده، اما این سوال همچنان باقی است که آیا این نشست ها به عنوان یک میراث ماندگار باقی خواهند ماند؟
0 Comments