کیمبرلی نازارس در تحلیلی که مرکز هندی مطالعات جنگ زمینی منتشر کرد، نوشت: بین آمریکا و  روسیه جنگ سرد حاکم و همین امر نه تنها مانع از حل و فصل بحران سوریه، بلکه موجب پیچیدگی آن شده است.

آنچه که در میدان سوریه مشاهده می‌گردد کشمکشی بین آمریکا و روسیه برای کسب نفوذ و کنترل بر منطقه خاورمیانه است؛ گزاره‌ای که بیشتر در ارتباط با آمریکا صدق می‌کند. آمریکا و روسیه همواره درگیر نوعی از جنگ سرد بوده‌اند، چه در زمانی که در یک طیف قرار داشته‌اند و چه در دورانی که در دو طیف مخالف قرار گرفته‌اند.

جنگ سرد امروز بین دو کشور بر سر بحران سوریه بسیار خطرناک است. ائتلاف ایران-روسیه زنگ خطری راهبردی برای آمریکا و متحدانش ایجاد کرده ‌است.

سیاست سکون آمریکا در قبال خاورمیانه و سوریه

دولت اوباما در خصوص چگونگی پیشبرد برنامه‌هایش در سوریه سر در گم شده و نمی‌داند دقیقاً چه راهبردی را در ارتباط با جنگ داخلی در سوریه اتخاذ کند. اشغال سوریه یا تغییر نظام سوریه، گزینه‌های آمریکا بودند، اما بلاتکلیفی‌های زیادی در ارتباط با گزینه‌های مذکور وجود دارد. سیاست داخلی آمریکا وضعیت را پیچیده‌تر ساخته، به ویژه وجود جناح‌های مختلف از جمله جنگ طلبان و تندروهای کنگره موجب شده تا اقدام مناسب برای حل و فصل بحران سوریه اتخاذ نشود. البته، کنگره دولت آمریکا را مجاز به حمله زمینی به داعش نساخته است.  

تاخت و تاز داعش در سوریه و عراق همراه با حملات تروریستی این گروه در پاریس موجب نشده تا دولت آمریکا دست از سیاست سکون بردارد و به طور جدی با داعش  مبارزه کند. دولت اوباما تاکید کرده است که دستورکار عمده‌اش نابودی این شبکه تروریستی است، اما این دستورکار تاکنون عملی نشده است. مضافا اینکه دو کشور آمریکا و روسیه نتوانسته‌اند بر سر چگونگی مبارزه با داعش همکاری کنند و به راه حل مشترکی دست بیابند.

سیاست منعطف روسیه

روسیه با ورود به سوریه و حملات هوایی، تلاش‌های آمریکا برای حمایت از گروه‌های تروریستی در سوریه را خنثی کرده است. مسکو همچنین از دولت اسد برای مقابله با گروه‌های شورشی و داعش حمایت کرده است. حضور نظامی روسیه در سوریه، تغییر اساسی در معادلات نظامی داشته و موجب شده تا دولت سوریه در جهت بازپس‌گیری مناطق تحت کنترل داعش و شورشیان موفقیت زیادی کسب کند. روسیه همچنین با استفاده جنگنده‌های نظامی و حملات هوایی، داعش را به عقب نشینی واداشته و این امر ظاهراً خوشایند برخی کشورهای منطقه نبوده است.

از سوی دیگر اتحاد روسیه با ایران بر وزن تاثیرگذاری این دو کشور در سوریه افزوده‌ و وضعیت را پیچیده‌تر کرده‌است.

اسد و پوتین بارها با یکدیگر برای یافتن راه‌حل بحران سوریه دیدار داشته‌اند. اسد و مقامات سوریه دیدارهای متعددی با مقامات ایرانی برای حل و فصل بحران سوریه نیز داشته‌اند. با گسترش شبکه‌های تروریستی به ویژه داعش در سوریه، روسیه به جای حضور صرف در ائتلاف ضدداعش به رهبری آمریکا که یک ائتلاف فاقد هرگونه تحرک لازم است، به طور جدی وارد عرصه مبارزه با گروه‌های تکفیری شده است.

با حضور نظامی روسیه در سوریه و روند رو به جلوی ارتش سوریه، پویایی تحولات در سوریه و میدان نبرد تغییر کرده است.

آمریکا و دیگر قدرت‌های غربی بیش از این نمی‌توانند نقش حیاتی روسیه را در بحران سوریه نادیده بگیرند. از این رو در سعی دارند تا روسیه در تلاش‌های بین‌المللی به ویژه در چارچوب تصمیمات شورای امنیت سازمان ملل جهت یافتن یک چارچوب صلح‌آمیز برای سوریه همراه سازند و همزمان با فشار بیشتر بر داعش قصد دارند نظر روسیه را جلب کنند.

جنگ سرد جدید

در ائتلاف به رهبری آمریکا نیز عزم و اراده کافی برای مبارزه واقعی با داعش وجود ندارد. تقسیم گروه‌های شورشی به تروریست‌های خوب و بد موجی از بی‌اعتمادی به ویژه بین آمریکا و روسیه ایجاد کرده است. مضافاً اینکه بین اعضای ائتلاف نیز اعتماد واقعی مشاهده نمی‌شود.

زمان زیادی نیاز است تا آمریکا و روسیه با یکدیگر بر سر بحران سوریه همکاری کنند و به اهداف مشترک برسند. سناریوی جنگ سرد بیشتر ناشی از تفاوت دیدگاه رهبران دو کشور آمریکا و روسیه در خصوص مسایل و تحولات منطقه‌ای و جهانی است. تحولات حاکی از آن است که پوتین همواره بدنبال نشان دادن انعطاف چه در حیاط خلوت خود و چه در اروپا یا خلیج فارس بوده‌است. از سوی دیگر اگرچه اوباما خواهان ورود به یک جنگ یا جنگ سرد دیگر با روسیه نیست، اما کم و کیف رفتار سیاسی آمریکا در قبال تحولات منطقه‌ای موجب شده تا این دو کشور از یکدیگر فاصله گرفته و منافع متضادی را پی بگیرند. 

جنگ سرد فعلی بین آمریکا و روسیه می‌تواند جامعه جهانی را به دو بخش تقسیم کند. اگر رئیس جمهور بعدی آمریکا مایل به دوری از وضعیت فعلی حاکم بر روابط آمریکا و روسیه نباشد، در آن صورت شرایط ممکن است روند خطرناک‌تری به خود بگیرد.

در نتیجه این جنگ سرد جدید و کمشکش بر کسب نفوذ بین دو قدرت برتر جهان، بحران سوریه با توجه به ترکتازی داعش و گروه‌های تروریستی، شدت بیشتری خواهد گرفت.

حل بحران سوریه مستلزم مبارزه جدی با داعش و گروه‌های تروریستی و مشارکت همه بازیگران ذینفوذ منطقه‌ای و خارج از آن در یک روند سیاسی است.