جدیدترین مطالب
آشفتگی اروپا در تامین امنیت تنگه باب المندب و دریای سرخ
شورای راهبردی آنلاین – یادداشت مهمان: تنگه استراتژیک باب المندب و دریای سرخ، در ماههای اخیر به دلیل جنگ غزه به با مشکلات عدیده و بحران جدی مواجه شده است؛ دلیل این امر نیز رویکرد حمایتگرایانه نیروهای ارتش یمن از فلسطین است که از ابتدای حملات رژیم اسرائیل به نوار غزه، حمله به کشتیهای عازم سرزمینهای اشغالی یا از مبدأ این رژیم در دریای سرخ را در برنامه خود قرار داده و وعده دادهاند تا زمانی که تجاوز نظامی رژیم اسرائیل به نوار غزه پایان نیابد به حملات خود ادامه خواهند داد. ایالات متحده آمریکا به عنوان مهمترین حامی رژیم اسرائیل نخستین کشوری بود که به این سیاست نیروهای ارتش یمن واکنش نشان داد و کوشید در پوشش حمایت از آزادی کشترانی، ائتلافی جهانی برای مقابله با این حملات تشکیل دهد؛ ائتلافی که البته به دلیل تعارض منافع کشورهای غربی ناکام ماند و در عمل به حملات آمریکا و انگلیس به مواضعی در یمن ختم شد. البته، کشورهای اروپایی هر چند در ائتلاف آمریکایی مشارکت جدی نداشتند، اما منافع متعدد و پیچیده ای در این منطقه پرالتهاب دارند و در نتیجه رویکرد ویژه و مستقلی در قبال آن اتخاذ کرده اند.
چشمانداز خروج احتمالی دفتر سیاسی حماس از قطر
شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: یک کارشناس مسائل منطقه گفت: مقامات قطر به طور حتم در برابر فشار غربیها برای اخراج رهبران حماس از خاک خود مقاومت میکنند و احتمالا آمریکا هم در این رابطه به سمت معادله صفر و صد حرکت نخواهد کرد، چراکه ماندن رهبران حماس در قطر که متحد آمریکا است، بهتر از این است که حماس در کشوری خارج از قدرت اعمال فشار آمریکا قرار گیرد.
دکتر خرازی در مصاحبه با الجزیره مباشر:
اگر موجودیت ایران تهدید شود، ناچاریم دکترین هستهای خود را تغییر دهیم/ سیاست آمریکا در خصوص فلسطین همان سیاست رژیم اسرائیل است
شورای راهبردی آنلاین – گفتگو: دکتر سیدکمال خرازی تصریح کرد: در صورتی که رژیم صهیونیستی جسارت کند و به تاسیسات هسته ای ایران لطمه بزند، سطح بازدارندگی ما متفاوت خواهد شد. ما تصمیمی برای تولید بمب هستهای نداریم. اما اگر موجودیت ایران تهدید شود، ناچاریم دکترین هستهای خود را تغییر دهیم. اخیرا مقامات نظامی هم اعلام کردند که اگر اسراییل بخواهد به تاسیسات هسته ای حمله کند تجدید نظر در دکترین و سیاستهای هستهای ایران و عدول از ملاحظات اعلامی گذشته محتمل و قابل تصور میباشد.
پیامها و پیامدهای اعتراضات دانشجویی در آمریکا
شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: اعتراضات دانشجویی در آمریکا هر روز ابعاد جدیدی به خود میگیرد. اعتراضات کنونی به این دلیل که دانشگاه در مقایسه با سایر نهادهای مدنی و اجتماعی از اعتماد عمومی و سرمایه اجتماعی بالاتر و در نتیجه اثرگذاری بیشتری برخوردار است، دولت آمریکا را عملاً در «وضعیت دشواری» قرار داده که در اظهارنظر مقامات کنونی و سابق آمریکایی بهوضوح مشخص است.
أحدث المقالات
آشفتگی اروپا در تامین امنیت تنگه باب المندب و دریای سرخ
شورای راهبردی آنلاین – یادداشت مهمان: تنگه استراتژیک باب المندب و دریای سرخ، در ماههای اخیر به دلیل جنگ غزه به با مشکلات عدیده و بحران جدی مواجه شده است؛ دلیل این امر نیز رویکرد حمایتگرایانه نیروهای ارتش یمن از فلسطین است که از ابتدای حملات رژیم اسرائیل به نوار غزه، حمله به کشتیهای عازم سرزمینهای اشغالی یا از مبدأ این رژیم در دریای سرخ را در برنامه خود قرار داده و وعده دادهاند تا زمانی که تجاوز نظامی رژیم اسرائیل به نوار غزه پایان نیابد به حملات خود ادامه خواهند داد. ایالات متحده آمریکا به عنوان مهمترین حامی رژیم اسرائیل نخستین کشوری بود که به این سیاست نیروهای ارتش یمن واکنش نشان داد و کوشید در پوشش حمایت از آزادی کشترانی، ائتلافی جهانی برای مقابله با این حملات تشکیل دهد؛ ائتلافی که البته به دلیل تعارض منافع کشورهای غربی ناکام ماند و در عمل به حملات آمریکا و انگلیس به مواضعی در یمن ختم شد. البته، کشورهای اروپایی هر چند در ائتلاف آمریکایی مشارکت جدی نداشتند، اما منافع متعدد و پیچیده ای در این منطقه پرالتهاب دارند و در نتیجه رویکرد ویژه و مستقلی در قبال آن اتخاذ کرده اند.
چشمانداز خروج احتمالی دفتر سیاسی حماس از قطر
شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: یک کارشناس مسائل منطقه گفت: مقامات قطر به طور حتم در برابر فشار غربیها برای اخراج رهبران حماس از خاک خود مقاومت میکنند و احتمالا آمریکا هم در این رابطه به سمت معادله صفر و صد حرکت نخواهد کرد، چراکه ماندن رهبران حماس در قطر که متحد آمریکا است، بهتر از این است که حماس در کشوری خارج از قدرت اعمال فشار آمریکا قرار گیرد.
دکتر خرازی در مصاحبه با الجزیره مباشر:
اگر موجودیت ایران تهدید شود، ناچاریم دکترین هستهای خود را تغییر دهیم/ سیاست آمریکا در خصوص فلسطین همان سیاست رژیم اسرائیل است
شورای راهبردی آنلاین – گفتگو: دکتر سیدکمال خرازی تصریح کرد: در صورتی که رژیم صهیونیستی جسارت کند و به تاسیسات هسته ای ایران لطمه بزند، سطح بازدارندگی ما متفاوت خواهد شد. ما تصمیمی برای تولید بمب هستهای نداریم. اما اگر موجودیت ایران تهدید شود، ناچاریم دکترین هستهای خود را تغییر دهیم. اخیرا مقامات نظامی هم اعلام کردند که اگر اسراییل بخواهد به تاسیسات هسته ای حمله کند تجدید نظر در دکترین و سیاستهای هستهای ایران و عدول از ملاحظات اعلامی گذشته محتمل و قابل تصور میباشد.
پیامها و پیامدهای اعتراضات دانشجویی در آمریکا
شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: اعتراضات دانشجویی در آمریکا هر روز ابعاد جدیدی به خود میگیرد. اعتراضات کنونی به این دلیل که دانشگاه در مقایسه با سایر نهادهای مدنی و اجتماعی از اعتماد عمومی و سرمایه اجتماعی بالاتر و در نتیجه اثرگذاری بیشتری برخوردار است، دولت آمریکا را عملاً در «وضعیت دشواری» قرار داده که در اظهارنظر مقامات کنونی و سابق آمریکایی بهوضوح مشخص است.
چرخش قدرت های بزرگ به سمت آفریقا
بنادر شاخ آفریقا؛ صحنه جدید رقابت بین المللی
شیخ محمود شولی در گزارشی که مرکز مطالعات الجزیره منتشر کرد، نوشت: این امر به دلایل متعددی باز می گردد که چه بسا مهمترین آن دزدی دریایی است که تهدیدی برای حرکت کشتیرانی و نیز تمایل کشورهای فقیر شاخ آفریقا برای سرمایه گذاری خارجی در بنادر خود در تنگه باب المندب و خلیج عدن است.
بر این اساس حضور کشورهای ضعیف در این مناطق فرصت را برای حضور بازیگران دارای پیشنهادهای بهتر فراهم کرده است و در همین حال موجب شده سرمایه گذاران در این منطقه با یکدیگر به شکل واقعی رقابت نکنند.
شاخ آفریقا؛ اهمیت راهبردی و رقابت بین المللی
شاخ آفریقا به منطقه شرقی آفریقا به عنوان سرچشمه رود نیل، ورودی جنوبی دریای سرخ، خلیج عدن و باب المندب اطلاق می شود و اهمیت راهبردی و اقتصادی این منطقه از آن روست که نفت کشورهای عربی از این مجاری دریایی عبور می کند.
این منطقه در دوره جنگ سرد شاهد رقابت میان آمریکا و شوروی سابق بود که در مسابقه تسلیحاتی سومالی و اتیوپی نقش داشتند. شوروی سابق یک پایگاه نظامی در بندرگاه بربره در اختیار داشت که پس از خروج از این پایگاه، آمریکایی ها آن را در اختیار گرفتند.
با طولانی شدن دوره درگیری های داخلی در کشورهای شاخ آفریقا یا به قدرت رسیدن دولتهایی ضعیف در این مناطق، پدیده سرمایه گذاری بازیگران خارجی در بندرگاه ها و سواحل این کشورها افزایش یافته است.
برای نمونه، مقامات سومالی به طرف های خارجی اجازه دادند که سواحل جنوب این کشور را به مکانهایی برای دفن زبالههای خود تبدیل کنند.
همچنین صیادان با تعرض مکرر کشتی های ماهیگیری غیرقانونی مواجه شدند و مشکل دزدی دریایی پیش آمد که بحرانی جهانی شده است.
این عامل به قدرت های جهانی بهانه ای برای مداخله نظامی در دریای سرخ و ورودی های جنوبی آن با ادعای حمایت از دریانوردی بین المللی در برابر دزدان دریایی در شاخ آفریقا داد و این مناطق را از دست کشورهای عربی همجوار آن خارج کرد.
وضعیت کنونی بنادر شاخ آفریقا
بنادری که در این پژوهش به آن اشاره شده است، بنادر مشرف بر ورودی های دریای سرخ، خلیج عدن و سواحل تنگه باب المندب است که در بیشتر این مناطق کشورهایی وجود دارد که از فقر، حکومت های ضعیف و کمبود منابع رنج می برند. در ادامه به وضعیت بنادر مذکور در این کشورها اشاره می شود.
سومالی
کشور سومالی با برخورداری از ساحلی به طول 3000 کیلومتر دارای طولانی ترین ساحل در قاره آفریقا به شمار می آید که بیشتر سواحل آن مشرف بر اقیانوس هند است و سواحل شمالی آن نیز در خلیج عدن و سواحل شرقی آن در تنگه باب المندب قرار دارد.
سومالی چهار بندر اصلی دارد که هیچ کدام از این بنادر تحت اداره دولت فدرال این کشور نیست. بندر موگادیشو بزرگترین بندر این کشور است که پس از سرنگونی نظام “محمد سیاد بری” فعالیت خود را متوقف نمود و سپس از سوی نیروهای حافظ صلح سازمان ملل دوباره راه اندازی شد، اما پس از خروج این نیروها بار دیگر بسته شد.
این بندر پس از ۱۰ سال و در پی تسلط یافتن اتحادیه دادگاههای اسلامی بار دیگر باز شد و اکنون از سوی شرکت ترکی موسوم به “بیرق” اداره می شود و دولت سومالی حق استفاده از این بندر را به مدت ۲۰ سال در برابر دریافت ۵۵ درصد از سود سالیانه آن به این شرکت ترک واگذار کرده است.
بندر بربره در شمال از قدیمی ترین بنادر سومالی است که در سال ۱۹۶۸ احداث شد. از این بندر برای صادرات چهارپایان به خاورمیانه و کشورهای حوزه خلیج فارس و واردات سوخت و کالاهای دیگر استفاده می شود.
بندر بربره در جمهوری سومالیلند که در سال ۱۹۹۱ استقلال خود را اعلام کرد، واقع است. دولت سومالیلند در سال ۲۰۱۵ قراردادی به مدت ۳۰ سال با هیئت بنادر دوبی امضا نمود که روند واگذاری و اجرای توافقنامه با مشکلاتی از جمله مخالفت ساکنان بربره روبرو شده است.
برخی بر این باورند که پیشدستی امارات برای تملک بندر بربره اقدامی پیشدستانه در برابر اعلام ترکیه و تصمیم برای ایجاد یک پایگاه نظامی در خلیج عدن به شمار میآید.
بندر بوصاصو در دهه ۸۰ احداث شد. این بندر تحت اداره حکومت ایالت پونتلند قرار دارد. بندر بوصاصو مشرف بر خلیج عدن به عنوان بندر حیاتی پونتلند به شمار می آید. هیئت بنادر دوبی در سال ۲۰۱۳قراردادی با پونتلند برای توسعه و راه اندازی این بندر امضا کرد.
بندر کسمایو واقع در اقیانوس هند در اختیار دولت ایالت جوبالند قرار دارد که در سال ۱۹۶۶ احداث شد. هدف اصلی تأسیس این بندر صادرات موز و تولیدات داخلی و واردات تجهیزات کشاورزی بود، زیرا شهر کسمایو به شهرهای دارای تولیدات کشاورزی نزدیک است.
جیبوتی
کشور جیبوتی که در گذشته به “سومالی فرانسه” شهرت داشت در سال ۱۹۷۷ استقلال یافت. این کشور دارای یک بندر اصلی به نام جیبوتی است که نزد ساکنان این منطقه با نام بندر “دوراله” شناخته می شود. این بندر در ورودی جنوبی دریای سرخ قرار دارد و تنها بندری است که قانون بین المللی امنیت کشتی ها و بنادر را در شرق آفریقا اجرا می نماید. دولت جیبوتی در سال ۲۰۰۰ قرارداد راه اندازی و اداره این بندر را به مجموعه بنادر جهانی دوبی به مدت ۲۰ سال واگذار نمود.
سودان
طول سواحل سودان پیش از تقسیم این کشور به ۸۰۰ کیلومتر مشرف بر دریای سرخ میرسید. بندر پورت سودان بندر اصلی سودان به شمار می آید که از سوی هیئت بنادر دریایی وابسته به وزارت حمل و نقل سودان اداره می شود. این بندر از چند بندر اختصاصی تشکیل می شود که عبارتند از بندر شمالی، بندر جنوبی، بندر سبز، بندر خیر و بندر سواکن که به حمل و نقل مسافران اختصاص دارد.
اریتره
کشور اریتره دارای دو بندر به نام مصوع و عصب است. مجموعه بنادر دوبی، بندر و فرودگاه عصب را در سال ۲۰۱۵ به مدت ۳۰ سال در مقابل پرداخت ۳۰ درصد از درآمدهای این بندر که در سال ۲۰۱۸ راه اندازی خواهد شد، اجاره نمود. اهمیت بنادر اریتره پس از تجاوز نظامی عربستان به یمن و اخراج سربازان سعودی و اماراتی از یک پایگاه نظامی در جیبوتی بیشتر شده است.
نتیجه گیری
وضعیت کنونی بنادر شاخ آفریقای مشرف بر ورودی های جنوبی دریای سرخ و خلیج عدن نشان می دهد که کشورهای عربی توجهی به این بنادر ندارند و تنها زمانی به این بنادر توجه می کنند که دچار بحران هایی همچون جنگ موسوم به ائتلاف عربی علیه یمن شوند.
این در حالی است که این مناطق با وجود اهمیتی که برای امنیت عربی و کشورهای حوزه خلیج فارس دارند، سالها نادیده و فراموش شده باقی ماندند و در حال حاضر تنها کشوری که احساس کرده باید نفوذ خود را در منطقه شاخ آفریقا افزایش دهد، امارات است.
بر این اساس کشورهای عربی دارای سواحل با کشورهای شاخ آفریقا، باید سیاست خارجی آشکاری برای تعیین منافع امنیتی و راهبردی خود درشاخ آفریقا تدوین کنند و تنها به روابط سطحی با کشورهای شاخ آفریقا از جمله فعالیت های کمک رسانی و یا حمایت از برخی از جریان های سیاسی در دوره های انتقال قدرت در این کشورها اکتفا نکنند.
ضرورت این مسأله زمانی بیشتر می شود که رژیم صهیونیستی در حال تقویت روابط خود با کشورهای شرق آفریقا و به ویژه شاخ آفریقاست که این مسأله خطراتی را برای امنیت ملی عرب ها به وجود خواهد آورد.
0 Comments