جدیدترین مطالب
آشفتگی اروپا در تامین امنیت تنگه باب المندب و دریای سرخ
شورای راهبردی آنلاین – یادداشت مهمان: تنگه استراتژیک باب المندب و دریای سرخ، در ماههای اخیر به دلیل جنگ غزه به با مشکلات عدیده و بحران جدی مواجه شده است؛ دلیل این امر نیز رویکرد حمایتگرایانه نیروهای ارتش یمن از فلسطین است که از ابتدای حملات رژیم اسرائیل به نوار غزه، حمله به کشتیهای عازم سرزمینهای اشغالی یا از مبدأ این رژیم در دریای سرخ را در برنامه خود قرار داده و وعده دادهاند تا زمانی که تجاوز نظامی رژیم اسرائیل به نوار غزه پایان نیابد به حملات خود ادامه خواهند داد. ایالات متحده آمریکا به عنوان مهمترین حامی رژیم اسرائیل نخستین کشوری بود که به این سیاست نیروهای ارتش یمن واکنش نشان داد و کوشید در پوشش حمایت از آزادی کشترانی، ائتلافی جهانی برای مقابله با این حملات تشکیل دهد؛ ائتلافی که البته به دلیل تعارض منافع کشورهای غربی ناکام ماند و در عمل به حملات آمریکا و انگلیس به مواضعی در یمن ختم شد. البته، کشورهای اروپایی هر چند در ائتلاف آمریکایی مشارکت جدی نداشتند، اما منافع متعدد و پیچیده ای در این منطقه پرالتهاب دارند و در نتیجه رویکرد ویژه و مستقلی در قبال آن اتخاذ کرده اند.
چشمانداز خروج احتمالی دفتر سیاسی حماس از قطر
شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: یک کارشناس مسائل منطقه گفت: مقامات قطر به طور حتم در برابر فشار غربیها برای اخراج رهبران حماس از خاک خود مقاومت میکنند و احتمالا آمریکا هم در این رابطه به سمت معادله صفر و صد حرکت نخواهد کرد، چراکه ماندن رهبران حماس در قطر که متحد آمریکا است، بهتر از این است که حماس در کشوری خارج از قدرت اعمال فشار آمریکا قرار گیرد.
دکتر خرازی در مصاحبه با الجزیره مباشر:
اگر موجودیت ایران تهدید شود، ناچاریم دکترین هستهای خود را تغییر دهیم/ سیاست آمریکا در خصوص فلسطین همان سیاست رژیم اسرائیل است
شورای راهبردی آنلاین – گفتگو: دکتر سیدکمال خرازی تصریح کرد: در صورتی که رژیم صهیونیستی جسارت کند و به تاسیسات هسته ای ایران لطمه بزند، سطح بازدارندگی ما متفاوت خواهد شد. ما تصمیمی برای تولید بمب هستهای نداریم. اما اگر موجودیت ایران تهدید شود، ناچاریم دکترین هستهای خود را تغییر دهیم. اخیرا مقامات نظامی هم اعلام کردند که اگر اسراییل بخواهد به تاسیسات هسته ای حمله کند تجدید نظر در دکترین و سیاستهای هستهای ایران و عدول از ملاحظات اعلامی گذشته محتمل و قابل تصور میباشد.
پیامها و پیامدهای اعتراضات دانشجویی در آمریکا
شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: اعتراضات دانشجویی در آمریکا هر روز ابعاد جدیدی به خود میگیرد. اعتراضات کنونی به این دلیل که دانشگاه در مقایسه با سایر نهادهای مدنی و اجتماعی از اعتماد عمومی و سرمایه اجتماعی بالاتر و در نتیجه اثرگذاری بیشتری برخوردار است، دولت آمریکا را عملاً در «وضعیت دشواری» قرار داده که در اظهارنظر مقامات کنونی و سابق آمریکایی بهوضوح مشخص است.
تغییرات ژئوپلیتیک در حال ظهور در شاخ آفریقا
شورای راهبردی آنلاین-رصد: منطقه شاخ آفریقا اخیرا در پی امضای دو توافقنامه، شاهد شکل گیری طوفانی دیپلماتیک بوده است که باعث شد دو مساله منطقهای اهمیت بیشتری پیدا کند: تمایل دیرینه اتیوپی برای دسترسی به دریا و وضعیت نامشخص سومالی لند. پرداختن همزمان به این مسائل به دلیل تنشهای منطقهای و ژئوپلیتیک نظیر درگیری اتیوپی-تیگری، جنگ داخلی سودان و ادامه تنشها بر سر ساخت سد بزرگ رنسانس توسط اتیوپی بر روی رود نیل کاری دشوار است.
أحدث المقالات
آشفتگی اروپا در تامین امنیت تنگه باب المندب و دریای سرخ
شورای راهبردی آنلاین – یادداشت مهمان: تنگه استراتژیک باب المندب و دریای سرخ، در ماههای اخیر به دلیل جنگ غزه به با مشکلات عدیده و بحران جدی مواجه شده است؛ دلیل این امر نیز رویکرد حمایتگرایانه نیروهای ارتش یمن از فلسطین است که از ابتدای حملات رژیم اسرائیل به نوار غزه، حمله به کشتیهای عازم سرزمینهای اشغالی یا از مبدأ این رژیم در دریای سرخ را در برنامه خود قرار داده و وعده دادهاند تا زمانی که تجاوز نظامی رژیم اسرائیل به نوار غزه پایان نیابد به حملات خود ادامه خواهند داد. ایالات متحده آمریکا به عنوان مهمترین حامی رژیم اسرائیل نخستین کشوری بود که به این سیاست نیروهای ارتش یمن واکنش نشان داد و کوشید در پوشش حمایت از آزادی کشترانی، ائتلافی جهانی برای مقابله با این حملات تشکیل دهد؛ ائتلافی که البته به دلیل تعارض منافع کشورهای غربی ناکام ماند و در عمل به حملات آمریکا و انگلیس به مواضعی در یمن ختم شد. البته، کشورهای اروپایی هر چند در ائتلاف آمریکایی مشارکت جدی نداشتند، اما منافع متعدد و پیچیده ای در این منطقه پرالتهاب دارند و در نتیجه رویکرد ویژه و مستقلی در قبال آن اتخاذ کرده اند.
چشمانداز خروج احتمالی دفتر سیاسی حماس از قطر
شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: یک کارشناس مسائل منطقه گفت: مقامات قطر به طور حتم در برابر فشار غربیها برای اخراج رهبران حماس از خاک خود مقاومت میکنند و احتمالا آمریکا هم در این رابطه به سمت معادله صفر و صد حرکت نخواهد کرد، چراکه ماندن رهبران حماس در قطر که متحد آمریکا است، بهتر از این است که حماس در کشوری خارج از قدرت اعمال فشار آمریکا قرار گیرد.
دکتر خرازی در مصاحبه با الجزیره مباشر:
اگر موجودیت ایران تهدید شود، ناچاریم دکترین هستهای خود را تغییر دهیم/ سیاست آمریکا در خصوص فلسطین همان سیاست رژیم اسرائیل است
شورای راهبردی آنلاین – گفتگو: دکتر سیدکمال خرازی تصریح کرد: در صورتی که رژیم صهیونیستی جسارت کند و به تاسیسات هسته ای ایران لطمه بزند، سطح بازدارندگی ما متفاوت خواهد شد. ما تصمیمی برای تولید بمب هستهای نداریم. اما اگر موجودیت ایران تهدید شود، ناچاریم دکترین هستهای خود را تغییر دهیم. اخیرا مقامات نظامی هم اعلام کردند که اگر اسراییل بخواهد به تاسیسات هسته ای حمله کند تجدید نظر در دکترین و سیاستهای هستهای ایران و عدول از ملاحظات اعلامی گذشته محتمل و قابل تصور میباشد.
پیامها و پیامدهای اعتراضات دانشجویی در آمریکا
شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: اعتراضات دانشجویی در آمریکا هر روز ابعاد جدیدی به خود میگیرد. اعتراضات کنونی به این دلیل که دانشگاه در مقایسه با سایر نهادهای مدنی و اجتماعی از اعتماد عمومی و سرمایه اجتماعی بالاتر و در نتیجه اثرگذاری بیشتری برخوردار است، دولت آمریکا را عملاً در «وضعیت دشواری» قرار داده که در اظهارنظر مقامات کنونی و سابق آمریکایی بهوضوح مشخص است.
تغییرات ژئوپلیتیک در حال ظهور در شاخ آفریقا
شورای راهبردی آنلاین-رصد: منطقه شاخ آفریقا اخیرا در پی امضای دو توافقنامه، شاهد شکل گیری طوفانی دیپلماتیک بوده است که باعث شد دو مساله منطقهای اهمیت بیشتری پیدا کند: تمایل دیرینه اتیوپی برای دسترسی به دریا و وضعیت نامشخص سومالی لند. پرداختن همزمان به این مسائل به دلیل تنشهای منطقهای و ژئوپلیتیک نظیر درگیری اتیوپی-تیگری، جنگ داخلی سودان و ادامه تنشها بر سر ساخت سد بزرگ رنسانس توسط اتیوپی بر روی رود نیل کاری دشوار است.
روسیه و ناتو در دریای بالتیک
حتی قبل از بروز بحران اوکراین، کشورهای مورد بحث نسب به همکاریهای امنیتی با روسیه تردید داشتند. در طرف مقابل مسکو نیز همواره مشکلاتی را با این کشورها داشته است. مثلاً؛ قصد لهستان برای استقرار سپر دفاع موشکی بالستیک (BMD) آمریکا در این کشور، تحریم «پیمان نیروهای مسلح متعارف در اروپا» به نام CFE از سوی کشورهای لهستان، استونی و لیتوانی و تفسیر این کشورها از گذشته اتحاد جماهیر شوروی از جمله مشکلات میان روسیه و کشورهای حوزه دریای بالتیک است. البته، هیچ کدام از این مسائل تا کنون نتوانسته است که بحرانی جدی در روابط روسیه و ناتو به وجود بیاورد و یا تاثیری سیستمیک بر بدتر شدن اوضاع داشته باشد.
مسکو طی سالهای 1999 و 2004 یک واکنش غیرکلیدی در مورد پیوستن به اتحاد این کشورها نشان داد، البته بعدها روسیه با احتیاط بیشتری عمل کرد، به طوریکه در حال حاضر مسکو به سختی در تلاش است تا از گسترش این اتحاد جلوگیری کند. در این شرایط، حوادث اوکراین رابطه روسیه و ناتو را به سمت یک بحران عمیق سیستمیک سوق داد و یک چالش امنیتی میان مسکو و بروکسل رقم خورد، تا جائیکه در حال حاضر مهار این بحران به یک جزء ذاتی در فعالیتهای دو طرف تبدیل شده است. دیدگاه روسیه در دریای بالتیک متقارن و متناسب است، تنها موضوع مهم این است که ناتو و چشم انداز گسترش آن حتی قبل از بحران اوکراین نیز از سوی مسکو به عنوان یک چالش درازمدت تلقی میشد. از سویی دیگر، مسکو پس از مارس 2014 سیاستهای خود را نسبت به اوکراین که دچار فرسایش شده بودند، دوباره مورد بررسی قرار داد.
شواهد موجود نشان میدهد که در حال حاضر، نگرش متقابل روسیه و ناتو در پایینترین نقطه از زمان جنگ سرد قرار دارد، در این اوضاع، رد متقابل طبیعی به نظر می رسد، این ثبات سطحی است. چرا که انبوهی از پارامترهای عدم تعادل و تشدید خطرات در زیر روابط آنها پنهان شده است که امکان شعلهور شدن آنها در مقیاس فاجعه بار وجود دارد. مثلاً احتمال رویارویی روسیه و ناتو در منطقه دونباس (Donbas) اوکراین و یا سوریه (اگرچه به میزان اندک) وجود دارد و این احتمال را باید دو طرف جدی بگیرند.
با توجه به تمامی آنچه گفته شد، به نظر میرسد که دریای بالتیک میتواند به عنوان یک صحنه برای درگیری روسیه و ناتو عمل کند، از سوی دیگر، این منطقه کاملاً مناسب برای کاهش خطرات و عادیسازی تدریجی روابط آنها است. به این ترتیب، نحوه عملکرد این منطقه بستگی به شرایطی دارد که اتفاق میافتد. دستیابی به موفقیت در این منطقه که شرایط پیچیده و دشواری دارد، می تواند کل رابطه روسیه و ناتو را به سمت آیندهای روشنتر سوق دهد و یا شرایط دقیقاً در مسیری متفاوت پیش برود. این دوگانگی باعث شده است که چندین سوال پیش بیاید، از جمله این سوالات میتوان به موراد زیر اشاره کرد.
به چه طریق رابطه روسیه و ناتو میتواند وضعیت امنیتی بالتیک را مشخص کند. چه عواملی بر تعریف پویایی روابط در حوزه مورد بحث تأثیر گذار است، سناریوهای احتمالی چیست و چه اقداماتی میتواند به کاهش مخاطرات در این منطقه منجر شود. البته، این سوالات ممکن است که دیدگاههای استراتژیک درباره رابطه روسیه و ناتو را مشخص کنند. مثلاً، پاسخ به این سوالات میتواند تمایل دو طرف را برای نزدیکی منافع و اهداف آنها در چارچوب محیط در حال تغییر اروپا و پیرامون آن را نشان دهد. همچنین روابط بین روسیه و ناتو با سوئد و فنلاند به عنوان کشورهای بیطرف اهمیت زیادی دارد. تمایل به دوستی این دو کشور همچنان اجتناب ناپذیر و غیر قابل برگشت به نظر میرسد و این شرایط میتواند به بدتر شدن روابط آنها با روسیه منجر شود.
► سیستم رابطه روسیه و ناتو: معضل امنیت
به نظر میرسد که “معضل امنیت” بهترین گزینه برای توصیف رابطه روسیه و ناتو پس از سال 2014 است. این معضل شامل چندین ویژگی کلیدی است که به نامتقارن در ابعاد مختلف گفتمان سیاسی و رسمی کشورها و با درجات شدت متفاوت بروز میکند. اول از همه، معضل امنیتی نشان میدهد که درجه بالایی از عدم اطمینان درباره اهداف، پتانسیل و عزم و اراده احزاب برای استفاده از داراییهای موجود وجود دارد. در این شرایط به نظر میرسد که ناتو پس از تحولات اوکراین، درک بهتری از اوضاع دارد، به طوریکه در گزارش دبیر کل ناتو از سال 2013 که در ژانویه سال 2014 میلادی منتشر شد، روسیه به طور انحصاری به عنوان یکی از شرکای این سازمان برای مقابله با تروریسم در افغانستان و مناطق دیگر مطرح شد. اما شش ماه بعد در نشست ولز، ناتو واقعیت دیگری را مطرح و روسیه را به عنوان یک تهدید برای امنیت اروپا اعلام کرد. آنچه برای ناتو شگفت انگیز بود، عملیات سوریه، فروپاشی سریع روابط روسیه و ترکیه و مهمتر از آن ترمیم سریعتراین روابط و برخی تحولات دیگر بود. به طور کلی برخی از رفتارهای روسیه از جمله استفاده همزمان از زور و روشهای سیاسی و دیپلماتیک تعجب برانگیز بوده است. از سویی دیگر، برخی از اقدامات روسیه مانند انجام عملیات نظامی در خارج از این کشور و اتحاد با کشورهایی که قبلاً در قلمرو اتحاد جماهیر شوروی بودهاند نیز از زمان جنگ سرد تا کنون بی سابقه بوده است.
به طور خلاصه، روسیه در حال حاضر تبدیل به یک عنصر خطرناک و غیر قابل پیش بینی در محیط بین الملل برای اروپا شده است. در حالیکه قبلاً مسکو در کنار غرب بود و در کشورهای مختلف مانند عراق و افغانستان در کنار کشورهای اروپایی فعالیت میکرد، از سال 2014 به بعد روسیه تبدیل به کشوری شده است که در مقابل غرب و اروپا قرار دارد. از سویی دیگر، مسکو تصور نمیکرد که گسترش طولانی مدت و غیر قابل برگشت ناتو تا این حد با موفقیت همراه شود، به طوریکه در حال حاضر توازن قدرت به نفع ناتو در مناطق مختلف در حال تغییر است.
مشکلات میان ناتو و روسیه همچنان ادامه دارد و به ویژه با فروپاشی اتحاد سی اف ای خشم مسکو شدت گرفته است. به ویژه روسیه به انتقاد از هم پیمانان عضو ناتوی خود پرداخته است که هنوز معاهده جدید را امضا نکردهاند. از سویی دیگر، عقب نشینی ایالات متحده از معاهده ABM و استقرار زیرساخت سامانه دفاع موشکی در لهستان و جمهوری چک نیز به تشدید اختلافات منجر شده است. علاوه بر این، کرملین شرکای غربی خودش را تا حد زیادی مسئول انقلابهای رنگی در فضای پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در کشورهای مختلف میداند. تمامی مواردی که گفته شد به افزایش تنش میان ناتو و مسکو منجر شده است.
مهم اینکه از اواسط دهه 2000 میلادی، مسکو به این باور رسید که رهبران غرب درباره شکست روسیه اطمینان دارند و به همین دلیل تصور میکنند که باید آرام آرام مسکو را از سیاست اروپا کنار بگذارند. به این ترتیب، ناتو تنها در مناطقی همکاری خود را با روسیه حفظ کرد که به نفعش بود. در نتیجه طی سالهای 2013 و 2014 ناتو به عنوان یک عنصر تحریک آمیز علیه غرب درک میشد و فقط حمایت ضمنی غرب را داشت. بنابراین، با توجه به نقش برجسته کشورهای غربی در انقلاب اوکراین و دست کم گرفتن مسکو، روسیه به سمت افراط پیش رفت و شکاف میان ناتو و غرب با روسیه بیشتر و بیشتر شد. به طور کلی، بحران اوکراین ضربه سختی به روابط روسیه و غرب وارد کرد و حتی مکانیسمهای اندک کاهش خطرات در معضل امنیتی را نیز از بین برد.
به نظر میرسد که الگوی معضل امنیتی در رابطه با روسیه و ناتو در منطقه بالتیک نیز قابل تجزیه و تحلیل است. به طوریکه گسترش تنشها میان دو طرف بر روابط آنها درمنطقه مورد بحث نیز تأثیرگذار بوده است. گفتنی است؛ اگرچه قبلاً تردید کشورهای منطقه دریای بالتیک برای برقراری رابطه با مسکو بیشتر به مسائل هویتی و داخلی مربوط میشد، اکنون و پس از بحران اوکراین این تنشها جدیتر شده است. در این شرایط و به دلیل خشم مسکو به دلایلی که در بالا توضیح داده شد، روسیه اوضاع را به سطحی بالاتر از معضل امنیتی سوق داد. به طوریکه پس از بحران اوکراین، بالتیک به یک نقطه آسیب پذیر برای افزایش تنشها و درگیریها میان روسیه و ناتو تبدیل شد.
0 Comments