دکتر حامد وفایی در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی با اشاره به ابعاد سند برنامه همکاری جامع ایران و چین، خاطرنشان کرد: این سند می‌تواند برای مناسبات کشورهای دیگر که تحت تحریم قرار گرفته‌اند، الگویی مفید و سازنده باشد. البته باید در نظر داشت برنامه‌های بلند مدت به این صورت، برای کشورهایی که در گام اول مناسبات‌شان را در قالب راهبردی تعریف و ارتقا داده باشند، می‌تواند مفید باشد.

وی ادامه داد: مناسبات ایران و چین در قالب مثلث زیر تعریف شده است: یک ضلع آن مشارکت است در برابر رقابت، ضلع دیگر آن راهبردی بودن در برابر تصمیمات کوتاه‌مدت است و ضلع سومش هم بحث جامعیت است. ابعادی که تمام شئون یک رابطه را شامل می‌شود.

نقشه راه همکاری‌های راهبردی می‌تواند تحریم‌ها را خنثی کند

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل اضافه کرد: وقتی ما چنین مثلثی برای روابط بین دو کشور در نظر بگیریم و هر دو طرف تصمیم بگیرند مناسبا‌تشان را راهبردی کنند، قطعا برای روابط طولانی مدت نقشه راه لازم است، در غیر این صورت راهبردی بودن در حد حرف باقی می‌ماند. این سند در واقع نقشه راه و طرح و چارچوب این روابط راهبردی است. این چارچوب است که می‌تواند تحریم‌های یک‌جانبه کشورها را خنثی کند.

وی با تائید گزارش‌های منتشر شده در برخی رسانه‌ها مبنی بر اینکه همکاری ایران و چین می‌تواند تلاش‌های آمریکا را خنثی کند و چالشی برای دولت بایدن خواهد بود، و با اشاره به نقش موثر چین و روسیه در شورای امنیت اظهار داشت: اگر دستگاه دیپلماسی ما هوشمندی کافی را نداشته باشد و تحریم‌های بین‌المللی برقرار شود، در سایه آن تحریم‌های بین‌المللی بسیار دشوار خواهد شد که چنین مناسباتی را پی ریزی کرد.

توافق جامع راهبردی تحریم‌های یک‌جانبه را خنثی می‌کند

این استاد دانشگاه ادامه داد: بنابراین چنین روابط و برنامه ای، تحریم‌های یک‌جانبه و ناعادلانه کشورهایی مانند آمریکا علیه ایران را می تواند خنثی می‌کند؛ چرا که پشتوانه بین‌المللی ندارند، اما نباید فراموش کنیم کشوری مثل چین نیز چارچوبی برای سیاست‌های خود تعریف کرده است.

وی با یادآوری اینکه اولین اصل سیاست خارجی چین چندجانبه‌گرایی است، اضافه کرد: اصل پایبندی و حفاظت از چارچوب‌های بین‌المللی دیگر اصولی است که چین در سیاست خارجی خود مدنظر دارد؛ بنابراین وقتی با کشوری مانند چین می‌خواهیم وارد معامله طولانی مدت می‌شویم باید تمام تلاشمان را صرف کنیم که تحریم بین‌المللی متوجه کشورمان نباشد. قاعدتا اگر در این چارچوب کشور ثالثی تحریم یک‌جانبه، خلاف مقررات بین‌المللی و خلاف قطعنامه شورای امنیت را متوجه کشورمان کند، همانطور که آمریکایی‌ها کردند، این همکاری می‌تواند آن تحریم‌ها را خنثی کند.

در ادامه این استاد روابط بین‌الملل با اشاره به تحریم‌های اعمالی از سوی آمریکا و اروپا علیه برخی کشورها، ادامه داد: باید توجه داشت که دو مدل تحریم داریم؛ یکی تحریم‌های بین‌المللی مانند تحریم‌های شورای امنیت یا سازمان ملل که علیه کشورها تصویب می‌کنند و دیگری مدل تحریم‌های یک‌جانبه کشورها است. در معرض تحریم‌های بین‌المللی قرار گرفتن به هیچ وجه قابل پذیرش نیست و همان طور که مقام معظم رهبری تاکید داشته‌اند، باید تمام تلاشمان را برای رهایی از این تحریم‌ها داشته باشیم و تمام هدف «برجام» هم این بود که این تحریم‌ها را از ایران بردارد.

این استاد دانشگاه با اشاره تحریم‌های یک‌جانبه‌ای که از سوی دولت ترامپ، خلاف موازین بین‌المللی بعد از خروج از برجام علیه ایران اعمال شد، گفت: زمینه توافق ایران و چین در شرایطی به وجود آمد که برجام به نتیجه رسیده بود. در واقع پنج سال پیش که رئیس جمهور چین به ایران سفر کرد، که دقیقا چند ماه بعد از امضای برجام توسط 1+5 بود، ایران و چین سطح مناسبات شان را با عنوان «مشارکت جامع راهبردی» ارتقا دادند. و قرار شد که هر دو کشور نقشه راه و طرح 25 ساله‌ای را برای همکاری‌هایشان داشته باشند.

باشگاه تحریم‌ستیزها باید مناسبات راهبردی میان اعضا تعریف کند

وفایی تاکید کرد: اگر کشورهای عضو باشگاه تحریم‌ستیزها بتوانند مناسبات راهبردی میان خود تعریف کنند آن وقت می‌توانند برای آن برنامه ریزی طولانی‌مدت انجام دهند، اما اگر نگاه مقطعی وجود داشته باشد، قطعا نمی‌توان برای آن نقشه راه تعریف کرد. اگر بخواهیم سند جامع همکاری با چین را الگو قرار دهیم و سند همکاری جامع بین کشورهای این باشگاه تنظیم شود، بایستی مقدمات و بستر لازم برای آن فراهم شود.

وی گفت: در گام اول، این کشورها باید به یکدیگر نگاه راهبردی داشته باشند؛ یعنی اگر آن‌ها بتوانند نقطه اتصال و خط مشترکی بین خود، به عنوان روابط استراتژیک تعریف کنند و بتوانند به آن در بعضی از حوزه‌ها جامعیت تزریق کنند و تبدیل به روابط جامع استراتژیک شود، قطعا چنین برنامه‌ای می‌تواند کارکرد داشته باشد و اتفاقا بسیار هم مؤثر باشد.

وفایی با تاکید بر اینکه چین به هیچ وجه مورد تحریم سازمان ملل یا نهادهای دیگر نیست، اضافه کرد: آمریکایی‌ها چین و روسیه را هم تحریم کرده‌اند و آن‌ها هم با دردسری مواجه هستند، اتفاقا چین، ایران و روسیه به هم نگاه راهبردی دارند و در کنار دیگر کشورهایی که به شکلی تحریم شده‌اند می‌توانند همکاری‌های موثری را شکل دهند، اما به شرطی که تحریم شورای امنیت را نداشته باشند.