شورای راهبردی آنلاین – رصد: حدود 30 سال است که چین بهطور منظم تنها مبنای حفظ صلح و ثبات در جزیره تایوان را به رسمیت شناختن «اجماع 1992» توسط تایوان اعلام کرده است. درهرصورت ممکن است این اجماع - توافق میان دولت وقت تایوان و گروه مخالف فعلی کومینتاتگ و پکن در خصوص وجود فقط «یک چین واحد» - امروز در مقایسه با گذشته برای هر دو طرف اهمیت کمتری داشته باشد.
درک گراسمن، تحلیلگر دفاعی اندیشکده رند در تحلیلی که این اندیشکده در وب سایتش منتشر کرد، نوشت: لی که چیانگ، نخستوزیر چین در تاریخ 22 مه در مراسم ارائه یک گزارش کاری دولت به کنگره ملی خلق به اجماع 1992 اشارهای نکرد، این اولین باری بود که بعد از 9 سال چنین اتفاقی رخ داد. اولین بار به دوران رئیسجمهور ما یینگ ژئو برمیگردد؛ اما زبان اجماع 1992 در گزارشهای کاری کمیته ملی خلق در 23 و 26 ماه مه وارد شد و نشان داد که این سیاست همچنان سیاست چین باقی خواهد ماند.
در طرف تایوان، تسای اینگ ون، رئیسجمهور منتخب تایوان در سخنرانی آغاز به کارش در 20 ماه مه از هرگونه اشاره به اجماع 1992 خودداری کرد، این در حالی بود که او در سخنرانی آغاز به کارش در اولین دور ریاست جمهوری در سال 2016 سه پاراگراف را به دیدگاههایش در خصوص این اجماع اختصاص داده بود.
پیامهای ضدونقیض چین درباره اجماع و نادیده گرفتن کامل آن از سوی طرف تایوانی احتمالاً در سخنرانی شی جینپینگ، رئیسجمهور چین در ژانویه 2019 به مناسبت یادبود چهلمین سالروز «پیام به هموطنان در تایوان» ریشه دارد. او در این سخنرانی برای اولین بار اجماع 1992 را با ترتیبات «یک کشور، دو نظام» در هم آمیخت. این ترتیبات که هنگ کنگ و ماکائو بر اساس آن اداره میشوند، مستلزم آن است که تایوان وجود فقط یک چین واحد با حکمرانی پکن را در ازای حفظ جایگاه نیمه خودمختاری به رسمیت بشناسد.
تصمیمگیری در پکن اغلب رمزآلود است. سخنرانی نخستوزیر لی هم متفاوت از آن نبود؛ اما با توجه به این زمینه، ممکن است اشاره به اجماع 1992 در سخنرانی لی حذف شده باشد تا این پیام را ارسال کند که به رسمیت شناختن این توافق توسط تسای دیگر ضرورتی ندارد. درواقع، پکن، در حال حاضر آماده است از این گام بگذرد و در صورت لزوم بهطور مستقیم به سمت ایده «یک کشور، دو نظام» برای تایوان حرکت کند. لی همچنین در سخنرانیاش عبارت «مسالمتآمیز» را پیش از «اتحاد» از قلم انداخت. این اتفاق در گذشته نیز دستکم دو بار رخ داده و هر دو بار در تنشهای تنگهای در سالهای 2006 و 2008 به وقوع پیوسته است.
رجوع دوباره چین به زبان اجماع در سخنرانیهای کمیته ملی خلق، با توجه به سخنان لی ژان شو، رئیس این کمیته و وانگ یانگ، رئیس کنفرانس مشورتی سیاسی خلق چین، پیامهایی متناقض را ارسال میکند. ناظران باید حواسشان به علائم آتی پکن باشد تا بهتر متوجه شوند که آیا اجماع 1992 هنوز برای رهبران چین مهم است یا اینکه در حال حاضر تمرکز اصلی آنها اجرای «یک کشور، دو نظام» بدون توجه به توافق تایوان است.
در سوی دیگر این تنگه، در تایوان، اجماع 1992 بهویژه در محافل حزب مترقی دموکراتیک، همیشه موضوعی جنجالی بوده است. درهرصورت تسای بهشدت تلاش کرد تا با مطالبات پکن تطابق ایجاد کند. بهعنوانمثال در سخنرانی سال 2016 آغاز به کارش تا آنجا پیش رفت که این «واقعیت تاریخی» را تصدیق کرد که دو طرف در سال 1992 در خصوص مسائل مربوط به استقلال حاکمیت مذاکره کردند. بااینحال رویکرد عملگرای او مورد تحسین پکن واقع نشد و موردانتقاد قرار گرفت.
سپس در پی سخنرانی مهم شی جینپینگ درباره تایوان، مشخص شد که پکن اجماع 1992 را معادل «یک کشور، دو نظام» در نظر میگیرد. یک روز بعد از سخنرانی شی، تسای بهصراحت این فرمول را رد کرد. درعینحال زمانبندی بیانیه شی جینپینگ برای حزب کومینتانگ ناخوشایند بود. کومینتانگ در انتخابات محلی در نوامبر 2018 به پیروزی رسید و قصد داشته در سطح ملی در صورت پیروزی در سال 2020 دستور کار چین دوستانهای را اجرا کند؛ اما در ژانویه 2019 کومینتانگ مجبور شد ایده «یک کشور دو نظام» را بسیار افراطی بخواند و رد کند.
با توجه به اینکه در حال حاضر اجماع 1992 معنای «یک کشور، دو نظام» را دارد، این امر حمایت کومینتانگ از خود اجماع 1992 را زیر سؤال میبرد. از سال 1992 تاکنون موضع کومینتانگ همواره توافق با چین واحد بوده است اما هر یک از طرفها تفسیر خود از «یک چین» را دارد. پکن تا زمان سخنرانی شی جین پینگ درباره موضع کومینتانگ ساکت بود و اجازه میداد آزادانه روایت خود را مادامی که یک چین واحد را شامل میشد، بیان کند. بااینحال موضع کومینتانگ بعد از سخنرانی شی، دیگر قابلتحمل نبوده و این امر با تداوم وخامت وضعیت نیمه خودمختار هنگ کنگ تحت «یک کشور، دو نظام» تشدید شده است. به همین خاطر است که رئیس جدید کومینتانگ اخیراً خاطرنشان کرده که ممکن است این حزب دیگر از اجماع 1992 حمایت نکند.
اگرچه اجماع 1992 در این تنگه بیارزش نشده است، اما با توجه به سخنان شی جینپینگ ولی به نظر میرسد که پکن این روزها کمتر نگران اجماع 1992 است. اجرای «یک کشور، دو نظام» در مورد تایوان همواره هدف اولیه چین بوده، اما ممکن است در حال حاضر این تفاوت وجود داشته باشد که دیگر به موافقت تایوان – یعنی «اتحاد مسالمتآمیز»- نیازی نباشد. اگر حزب مترقی دموکراتیک تایوان، اجماع 1992 را به رسمیت نشناسد، پکن احتمالاً بهترین فرصتش را برای حفظ حرکت سیاسی در دوران تسای با امید به تائید این توافق در کومینتانگ از دست خواهد داد. در نهایت اگر کومینتانگ تصمیم بگیرد اجماع 1992 را از سکوی سیاسی خود کنار بگذارد، هیچ امیدی به مذاکرات سیاسی تنگهای نخواهد بود مگر درصورتیکه یک فرمول جدید ارائه شود. درهرصورت، تأخیر در به رسمیت شناختن اجماع 1992 احتمالاً پکن را به لزوم تشدید اقدامات قهری جاری، برای آنکه دیر یا زود به «یک کشور، دو نظام» برسد، متقاعد خواهد کرد.
0 Comments