جدیدترین مطالب
أحدث المقالات
اولویت روابط تهران – اسلام آباد
تامین امنیت مرز مشترک ایران – پاکستان
جغرافیای مرزی پاکستان طی چند سال گذشته به محل و مسیری برای فعالیت گروه های ترویستی و تکفیری در داخل خاک ایران تبدیل شده و پیامدهایی همچون اقدامات خرابکارانه و تروریستی و شهادت مردم بی گناه و نیروهای امنیتی را در پی داشته است.
ایران در داخل خاک خود به شدت با این گروه ها مبارزه می کند، اما شواهد حاکی از آن است که تروریست ها به راحتی در خاک پاکستان فعالیت و حتی برای اقدامات ترویستی در جغرافیای جمهوری اسلامی برنامه ریزی می کنند.
تهران ظرف چند سال گذشته همواره مذاکرات و جلسات جدی را برای به کارگیری اراده قوی تر پاکستان جهت مبارزه با این تروریست ها انجام داده، ولی تاکنون نتیجه ملموسی حاصل نشده است. به تازگی هم مذاکرات جدی میان دو طرف برای تامین امنیت مرزهای مشترک در جریان بود و برای تحلیل این رابطه با دکتر محسن روحی صفت، معاون پیشین دفتر مطالعات سیاسی و بین الملل وزارت امور خارجه به گفتوگو نشستیم.
سوال: میزان همکاری ها در مبارزه مشترک با تروریسم میان ایران و پاکستان و آینده آن را چگونه ارزیابی می کنید؟
موضوع اصلی و قابل بررسی، حضور گروه های تروریستی در مرزهای مشترک میان دو کشور است. پاکستان به لحاظ جغرافیای سیاسی به همکاری ایران نیاز دارد. این کشور از ابتدای تاسیس، مشکلات مرزی بسیاری با هندوستان و افغانستان داشته است. همچنین سرزمین ایالت بلوچستان این کشور که ۴۴ درصد از خاک آن را تشکیل می دهد، ۴ در صد جمعیت پاکستان را در خود جای داده است و همین موضوع موجب شده تا اسلام آباد تلاش کمی برای امنیت و استقرار نیروهای نظامی در این محدوده و مرزهای مشترک با ایران داشته باشد و تمرکز راهبردی – نظامی و امنیتی خود را در ارتباط با هندوستان و افغانستان و مشکلات اساسی با آنها بگذارد.
روابط و همکاریهای میان اسلام آباد و تهران باید در قالب چارچوبی جامع و متعهدانه تعریف شود؛ زیرا همکاری های دوجانبه و روابط سیاسی برای طرف متعهد هزینه آور است و این موضوع در مناسبات بین المللی به اصطلاح یک بده و بستان است. استقرار نیروهای نظامی و امنیتی پاکستان در مرزهای مشترک با ایران به طور حتم برای اسلام آباد هزینه آور خواهد بود؛ اما آنها باید این واقعیت را بپذیرند که این اقدام در راستای تامین منافع خودشان هم خواهد بود. در نهایت به صورت کلی باید روابط دوجانبه به سمتی حرکت کند که منافع طرف مقابل هم جهت با منافع ما قرار گیرد.
ابزار های همکاری میان جمهوری اسلامی و پاکستان، کمیسیون ها و کمیته های مشترک است که در سطح مقامات عالیرتبه و مدیران میانی، روابط در بخش های سیاسی، امنیتی، اقتصادی، دفاعی و فرهنگی را تنظیم می کنند.
کمیته هایی همچون دفاعی، فرماندهان مرزی و همکاری های انتظامی بین دو کشور، می توانند در زمان های مقتضی برگزار شوند و سوء تفاهم ها را رفع و خلل هایی را که موجب سوء استفاده دشمنان مشترک می شود، برطرف نمایند. با بهره گیری از این ساز و کارها در مناسبات دوجانبه و تعهدات الزام آور می توان رابطهای برپایه منافع دو جانبه طراحی و برنامه ریزی کرد.
در چند سال گذشته در چابهار، زاهدان، کویته، گوادر و برخی شهرهای دیگر جلسات هماهنگی های مرزی بین دو طرف انجام شده است. همزمان برای گسترش روابط دو کشور، باید ارتباطات و نشست ها در سطح وزیران، شورای امنیت و مقامات ارشد با فاصله زمانی کوتاه تری انجام شود تا اراده رهبران سیاسی بر حل و فصل مشکلات دوجانبه متمرکز شده و تعهدات آنان تا عمق میدان مشکلات سرایت کند و در نهایت از سوء استفاده بعضی گروههای تروریستی و کشورهای حامی تروریست ها جلوگیری شود.
آینده همکاریهای ایران و پاکستان به سرمایه گذاریهای دوسویه بستگی دارد. همچنین دو کشور باید نگرانیهای همسایه خود را در آن سوی مرزهای مشترک جدی گرفته و بر طرف کنند. اگرچه نگرانی ها ممکن است به هم مربوط نباشند، ولی این انتظار وجود دارد تا طرف مقابل در حل مشکلات همکاری کند. درنتیجه لازم است تا دو طرف در برطرف کردن نگرانی های امنیتی و اقتصادی یکدیگر تلاش کنند؛ چنانچه جمهوری اسلامی ایران انتظار دارد تا پاکستان از فعالیت برخی گروه ها در مرز مشترک جلوگیری کند.
اعتماد سازی فرآیندی طولانی، زنجیره وار و چند وجهی است. برای اتصال حلقه های زنجیره اعتماد، زمانی طولانی و اراده ای قوی نیاز است و این زمان به دوره زمامداری یک دولت در کشور محدود نمیشود. همچنین برای کامل شدن تصویر اعتماد سازی باید در جنبههای مختلف، همکاری مشترک انجام شود که البته گستره آن تنها به امور دفاعی برنمی گردد؛ موضوعهای اجتماعی، سیاسی و به ویژه اقتصادی هم از مهمترین جنبه های همکاری دو همسایه است.
سوال: به طور کلی نقش عربستان در روابط میان دو کشور چیست؟
از دوره آغاز زمامداری ملک سلمان، علاقهمندی عربستان به تیرگی روابط جمهوری اسلامی با پاکستان افزایش یافته و ریاض از همفکرانش میخواهد با استفاده از سوء تفاهمهای میان دو کشور، پاکستان را در جمع همپیمانان خود علیه ایران قرار دهد.
اما پاکستان هم کشوری ساده انگار نیست و از خطرهای امنیتی حاصل از همکاری های گسترده با آل سعود آگاه است. سیاست اسلام آباد بر ایجاد موازنه در روابط با تهران و ریاض پیش میرود. عربستان در جغرافیای اسلامی، نقش ویژه ای برای مسلمانان پاکستان دارد؛ به علاوه با ثروتش، در بحرانهای اقتصادی پاکستان برخی کمکهایی به این کشور میکند. همچنین بن سلمان در حاشیه سفرهای آسیایی خود برای بهبود چهره مخدوش عربستان پس از موضوع جمال خاشقچی، به پاکستان و چند کشور دیگر سفر کرد تا بستر همکاریها را افزایش دهد. برآورد جمهوری اسلامی از این سفرها، عملی شدن بخشی از وعدههای بن سلمان و در کنار آن، محرومیت جامعه پاکستان از بهرهبرداری از این وعدهها است. اگرچه بخشی از این امور جنبه شعاری و تبلیغی دارد، اما به هر حال برای پاکستان، عربستان کشوری قابل همکاری به نظر میرسد.
اکنون هم کمکهای ایالات متحده به پاکستان قطع شده و به همین دلیل ارتش پاکستان برای رفع نیازهای حیاتی خود تلاش میکند. البته ذکر این نکته ضروری است که اسلام آباد از درایت کافی برای مقابله با اقدامهای خلاف جهت منافع تهران برخوردار است.
سوال: بسترها و ضرورت های همکاری ایران و پاکستان در آینده کدام است؟
سیاست همسایگی حکم می کند تا دو کشور در رفع سوء تفاهم ها تلاش کنند و روابط بر پایه واقعیتهای میدانی شکل گیرد. ایران و پاکستان در زمینههای تاریخی جنبههای مشترک فراوانی دارند و باید برای ایجاد روابط سیاسی مناسب، از این بسترها و ظرفیت ها استفاده کنند. به طور حتم پاکستانی توسعه یافته و با ثبات، برای جمهوری اسلامی ایران و همسایههای دیگر آن منافع بیشتری خواهد داشت و چنین کشوری میتواند در برابر فعالیت بازیگران غیر دولتی در مرزهای دو کشور مقابله کند. در نهایت تمایلات برای گسترش همکاری ها میان ایران و پاکستان با اتخاذ تصمیمات صحیح مبتنی بر درایت از سوی دو طرف، ظرفیت اجرایی شدن خواهد داشت.
0 Comments