جدیدترین مطالب
وقتی، نه خبری از تشکیل کشور فلسطینی است و نه ایجاد ارتش فلسطینی
أحدث المقالات
مولفههای راهبرد داعش
لینا خطیب در تحلیلی که اندیشکده کارنگی منتشر کرد، نوشت: راهبرد این گروه برای بقا و توسعه مولفههای اقتصادی، اجتماعی ، سیاسی و نظامی دارد.
از طرف دیگر در حالی که مداخله بین المللی به رهبری آمریکا برای مقابله با داعش عمدتا بر حملات هوایی محدود شده است، شکاف در رویکرد ائتلاف بین المللی و اختلافات عمیق فرقه ای در عراق باعث شده که این گروه همچنان به حیات خود ادامه دهد.
مولفه های راهبرد داعش
راهبرد به کار گرفته شده توسط داعش متنوع بوده و بر مصلحتگرایی استوار است. این راهبرد ترکیبی از عملیات های نظامی، رسانه ای و اجتماعی- اقتصادی است. این امر موجب شده که در مقایسه با سایر گروه های تروریستی، کفه ترازوی در سوریه و عراق به نفع داعش سنگینتر باشد.
توسعه و کنترل مناطق: برخلاف گروه تروریستی القاعده که هدف نهاییاش را تاسیس یک امارت اسلامی در خاورمیانه در آیندهای نامعلوم قرار داده است، داعش طرحی روشن برای برقراری فوری به اصطلاح خلافت دارد. بر همین اساس، این گروه دیدگاهی مبتنی بر برقراری سیستمی دولتی به جای وضع موجود را دنبال می کند.
همکاری با قبایل: داعش از روابط ضعیف بین قبایل و دولت مرکزی در عراق و سوریه بهره جسته و برای تقویت کنترل خود بر این مناطق، با آنها وارد معامله شده است. یکی از عواملی که در سوریه به داعش کمک کرده تا ائتلاف های محلی ایجاد کند این است که این قبایل اغلب به خاطر محافظت از خود مجبور به همراهی با قویترین حامی می شوند. در عراق هم بسیاری از قبایل سنی برای انتقام از دولت به پیشروی داعش کمک کرده اند. با این حال در مناطق مورد مناقشه نزدیک کردستان عراق، داعش به عنوان مانعی برای عقب نشینی کردها از تسلط بر این سرزمین ها محسوب می شود.
استفاده از تبلیغ بعنوان تاکتیک نظامی: داعش با استفاده از تبلیغات، به ویژه انتشار ویدئوهایی با اعمال خشونت آمیز، انتشار مجله، جزوه و کتابچههای آنلاین و استفاده از رسانه های اجتماعی، توجه زیادی را به خود جلب کرده است. تبلیغات علاوه بر آنکه ابزاری برای عضوگیری محسوب می شود، به عنوان ابزار تکمیلکننده عملیات های نظامی نیز بکار می رود.
کاربست ایدئولوژی به عنوان ابزار: هرچند که داعش همان ایدئولوژی القاعده را دنبال می کند، اما ایدئولوژی، هدف اصلی این گروه نیست، بلکه ابزاری برای دستیابی به مال و قدرت بیشتر است. داعش نه تنها از مرجعیت اسلامی معینی پیروی نمی کند، بلکه همه آنها را نفی می کند. در عوض، این گروه شریعت را طوری تفسیر می کند که اعمال خود را توجیه کند. به همین خاطر، ایدئولوژی داعش را باید به عنوان وسیله ای برای ایجاد مشروعیت و منابع در نظر گرفت. این گروه اصول مذهبی را برای برقراری روابط با جمعیت محلی و کنترل مناطقی تصرف شده به کار می برد.
راهبرد نظامی: از زمان ظهور داعش، راهبرد نظامی این گروه بر تکامل تاکتیک ها و عملیات جنگ میدانی استوار بوده است. داعش با پیشروی در عراق در ژوئن 2014 به اوج قدرت خود رسید و برای گسترش قلمرو خود به جنگافزارهای تهاجمی روی آورد. از آن زمان به بعد، این گروه غالبا موضع دفاعی داشته است.
چالش های پیش روی داعش
داعش با چالشهای متعددی مواجه است و رهبر آنها مدام به دنبال راهی برای رفع آنهاست.
نارضایتیهای محلی: اگرچه داعش درپی بکارگیری شریعت به عنوان اساس حکومت است، اما مکانیسمهای به کار گرفته شده توسط آنها هماهنگ و مشخص نیست. این امر موجب نارضایتی از اقدامات حکومتی آنها شده است. امرای مختلف تفسیرهای متفاوتی از قوانین داشته و اجرا می کنند که موجب آزار و اذیت مردم قلمرو تحت کنترل آنها شده است. همچنین، داعش بیش از بیش به ظلم و ستم رو آورده است. بعلاوه، داعش با نارضایتی های روزافزون در میان ستیزه جویان خود روبروست، به طوری که بعضی از آنها به خاطر مخالفت با رفتار داعش اقدام به فرار کرده اند.
وجود اختلاف میان شبه نظامیان: با گذشت زمان رفته رفته اختلافات میان جنگجویان داعشی سرباز کرده است، به نحوی که تنش ها میان ستیزه جویان سوری و خارجی ها بالا گرفته است. همچنانکه در مناطق شرقی این کشور، یک امیر سوری با یک امیر مصری درگیر شده و امیر مصری را کشت. از سوی دیگر انگیزه ستیزه جویان روس زبان از پیوستن به داعش اینست که آنها امیدوارند جنگ در سوریه گامی برای جنگ با روسیه باشد. همینطور، ستیزه جویان دارای پیشینه های مختلف، اهداف خاص خود را دارند. در عراق بین امیر و ستیزه جویان چچنی درگیری رخ داده است. به اعتقاد شبه نظامیان محلی، ستیزه جویان چچنی و داغستانی بیشتر از دیگر ستیزه جویان بی رحم و خشن هستند.
چالش های امنیتی و حکومتی: داعش علاوه بر موارد فوق، با چالش ناتوانی برای تاسیس یک دولت واقعی روبروست. از نظر جغرافیایی، قلمرو داعش بسیار نازک است و در اواسط 2015 قادر نبود بدون از دست دادن قلمرویی در یکجا به قلمروی خود در جای دیگر بیفزاید. هر چند که این گروه دارای نهادها و دولت خاص خود است، اما آنها فاقد تخصص و منابع لازم برای اداره همه جانبه دولت بوده و قابلیت های حکمرانی آنها در سطح ابتدایی است.
توسعه جغرافیایی: اگرچه داعش قادر به گسترش حضور جغرافیایی خود در عراق و سوریه بوده، اما توسعه جغرافیاییاش محدود بوده است. همچنانکه داعش می داند که گسترش قلمرو و حفظ مناطقی که مقاومت محلی در آنها وجود دارد، برایش بسیار مشکل است، از جمله در مناطق شیعه نشین در عراق و یا مناطق کرد در سوریه.
نتیجه گیری
با وجود این چالش ها، داعش مقاوم و انطباق پذیر بوده است. با اینکه این گروه ربع قلمرو خود در عراق را بعد از آغاز حملات ائتلاف بین المللی از داست داد، اما توانست در ماه مه 2015 در شهر رمادی پیشروی کند. ضمن آنکه تمرکز ائتلاف بر عراق باعث شده است که داعش در سوریه قلمرو خود را دوبرابر کند، هر چند که عقب نشینی های تاکتیکی و شکستهایی هم در مناطق کرد داشت.
به نظر فعالان بین المللی و منطقه ای، داعش تهدیدی جدی برای امنیت منطقه و جهان است. هرچند که حملات هوایی ائتلاف اقدامی مثبت است، اما کافی نیست به همین جهت اقدامات علیه داعش باید بر ایدئولوژی تمرکز کند.
0 Comments