تلاش‌های میانجی‌گرایانه برای احیای روابط تهران – ریاض به دو سال قبل برمی‌گردد که با ابتکار دولت عراق آغاز شد، اما در سفر اخیر سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری اسلامی ایران به چین و گفتگوی وی با شی‌جین‌پینگ، بستر شکل‌ گیری «مذاکرات جدید و بسیار جدی» میان هیأت‌های جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی فراهم گردید.

در نتیجه پس از انجام گفتگوهای صریح، شفاف، همه‌جانبه و سازنده، دو کشور توافق کردند ظرف حداکثر ۲ ماه، روابط رسمی سیاسی خود را از سر بگیرند و سفارتخانه‌ها و نمایندگی‌های خود را بازگشایی کنند.

در موفقیت ابتکار میانجی‌گری پکن برای بهبود روابط ایران و عربستان، سه مؤلفه مهم نقش برجسته‌ای دارند: نخست، نقش و جایگاه برجسته و جهانی چین و همچنین مناسبات عمیق این کشور با ایران و عربستان که توانست آن‌ها را به هم نزدیک کند. دوم، روند تحولات منطقه‌ای به‌ویژه «اهمیت راهبردی» احیاء روابط دو کشور. سوم، ضرورت حل‌و‌فصل برخی بحران‌های منطقه‌ای که در مواردی اختلافات جمهوری اسلامی ایران و عربستان در آنها تاثیرگذار بوده است.

درخصوص بهبود مناسبات جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی که در هفته‌های آینده از طریق بازگشایی سفارتخانه‌ها وارد مرحله جدیدی خواهد شد، دو نکته قابل توجه وجود دارد؛ نخست «پیامدهای راهبردی» این رخداد برجسته و دوم ضرورت «هوشیاری دو کشور» در مقابل تلاش‌های عوامل مخرب بین‌المللی، منطقه‌ای و داخلی برای تخریب و تضعیف سازوکارهای اجرایی شدن توافق پکن که متأثر از ترس برخی بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی از پیامدهای راهبردی تحول جدی در روابط تهران – ریاض می‌باشد.

نکته اول؛ «شکست سیاست انزوای منطقه‌ای و بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران» در رأس پیامدهای راهبردی احیای روابط جمهوری اسلامی ایران و عربستان است. انزوای سیاسی ایران یکی از استراتژی‌های ضدایرانی آمریکا و رژیم صهیونیستی است که در سال‌های اخیر به‌شدت در مجامع منطقه‌ای و بین‌المللی پیگیری می‌شد.

این موضوع به‌قدری مهم است که حتی رهبر معظم انقلاب اسلامی هم در سخنرانی نوروزی خود در مشهد به آن اشاره کرده و فرمودند «غربی‌‌ها فشار آوردند که ایران را منزوی کنند… اما آنچه اتفاق افتاد، نتیجه عکس داد».

با توجه به جایگاه عربستان در بین کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و بخش عمده‌ای از کشورهای عربی طبیعی است که با بهبود روابط طرفین، روابط سایر کشورهای عربی با جمهوری اسلامی ایران نیز که در سال‌های گذشته تیره و قطع شده بود، احیا شود.

«تضعیف موقعیت و جایگاه منطقه‌ای رژیم صهیونیستی» پیامد مهم بعدی در این زمینه است. اینکه چرا رهبران صهیونیستی، تندترین واکنش را به توافق مذکور نشان داده‌اند و اغلب آن‌ها از توافق پکن به‌عنوان بروز یک «فاجعه خطرناک برای اسرائیل» یاد کرده‌اند، دقیقاً به پیامدی برمی‌گردد که این توافق برای آن‌ها دارد و حلقه شرکای این رژیم را تنگ می‌کند.

این توافق درست زمانی انجام شد که بسیاری در منطقه حتی در داخل سرزمین‌های اشغالی، منتظر عادی‌سازی روابط عربستان با رژیم صهیونیستی بودند! بنابراین یک تحول غیرمنتظره و شوک‌آور برای سران صهیونیستی رخ داد. به‌عنوان‌مثال، «یائیر لاپید» نخست وزیر پیشین گفته است «این توافق شکستی تمام عیار برای دولت اسرائیل است. با این توافق دیوار دفاعی منطقه‌ای که علیه ایران ساختیم، ویران شد».

گسترش ثبات و امنیت در منطقه، ایجاد چالش برای اعتبار و هژمونی منطقه‌ای و جهانی آمریکا، تأثیر بر سایر پرونده‌های منطقه‌ای که ایران و عربستان در آن‌ها ذینفع هستند (یمن، سوریه، لبنان و عراق)، گسترش نفوذ چین در خلیج‌فارس و غرب آسیا و تسریع در روند شکل‌گیری نظم جدید بین‌المللی که یک «نظم آسیامحور» با مرکزیت چین، ایران، روسیه و عربستان است، از دیگر پیامدهای راهبردی مستقیم و غیرمسقیم در این رابطه می‌باشد.

نکته دوم؛ توافق در پکن، دو بازیگر اصلی منطقه را بعد از سال‌ها دشمنی در کنار هم قرار می‌دهد و بر حضور فزاینده چین در منطقه می‌افزاید که هر دو، چالش برای آمریکا و رژیم صهیونیستی محسوب می‌شود.

ازاین‌رو، احتمال می‌رود واشنگتن و تل‌آویو که بازندگان اصلی توافق تهران – ریاض هستند، سعی نمایند از طریق توسل به سازوکارهایی از جمله تحریک عوامل تندرو و مخرب که در قطع روابط دو کشور ایران و عربستان مؤثر بوده‌اند، مسیر احیای روابط ایران و عربستان را تخریب و تضعیف کنند که این امر هشیاری مقامات و سازمان های ذیربط دو کشور را می طلبد.

توافق مذکور با توجه به پیامدهایی که دارد، «فرصت‌ جدیدی» برای همکاری‌های جمعی در منطقه از طریق «تقویت روند دیپلماسی» بین رقبای سنتی فراهم خواهد نمود؛ مسأله‌ای که قطعاً برای رژیم جنایتکار اسرائیل و حتی آمریکا که منافع منطقه‌ای خود را در تنش بین کشورهای اسلامی از جمله ایران و عربستان تعریف کرده‌اند، وضعیت مطلوب و خوشایندی نیست.

علاوه‌بر‌این، دولت آمریکا برخلاف سیاست اعلامی خود مبنی بر استقبال از توافق مذکور، نمی‌تواند آنچه که با محوریت پکن رخ داد و موفقیت واقعی دیپلماسی و مهارت‌های میانجیگرانه چین را هم به نمایش گذاشت را تحمل کند.

توافق در پکن مقدمه ای برای حل‌و‌فصل سایر پرونده‌های تنش‌زا در آسیا بدون توسل به مکانیسم‌های متکی به ابتکارات آمریکایی و اروپایی است که این موضوع می‌تواند اعتبار آمریکا و برداشت‌ها از قدرت و هژمونی این کشور را زیر سئوال ببرد.

نکته پایانی

حفظ روندهای بحران‌ساز در منطقه و تشدید تنش در روابط جمهوری اسلامی ایران با کشورهای عربی، جزو استراتژی‌های مهم رژیم صهیونیستی و آمریکا در منطقه است. بنابراین در این تردیدی نیست که تل‌آویو و واشنگتن از طریق ابزارها و سازوکارهایی که به اشکال مختلف در اختیار دارند، به دنبال «بحران‌آفرینی جدید» با هدف «تضعیف» توافق پکن باشند.

بنابراین باید به دقت در مقابل سیاست‌های مخربی که به آن‌ها اشاره شد «هوشیار» بود، تا روند احیای روابط عربستان و ایران که یک «دستاورد مهم منطقه‌ای» است به‌خوبی پیش برود.