شورای راهبردی آنلاین – رصد: چند سالی است که چین تعامل اقتصادی خود با اتحادیه اروپا را با مشکل مواجه کرده است. دیپلماتهای چینی اغلب بهعنوان «گرگهای جنگجو» توصیف میشوند، زیرا بهصورت تهاجمی و گاهی اوقات توهینآمیز، منافع چین را در عرصه بینالمللی مطرح میکنند. درنتیجه، حتی در غیاب رویکرد جدی و قوی دولت ایالاتمتحده برای تجارت با اروپا یا دیگر نقاط جهان، این رویکرد چین بهطور ناخواسته به حفظ ایالاتمتحده در این بازی کمک کرده است.
مین هوآ چیانگ، پژوهشگر و اقتصاددان مرکز مطالعات آسیایی بنیاد هریتیج در تفسیری که روی پایگاه اینترنتی این اندیشکده آمریکایی منتشر شد، نوشت: چین «دیپلماسی گرگی» در اروپا را دو چندان کرده است. در سال 2020، سفارت چین در جمهوری چک تهدید کرد در صورت سفر رئیس مجلس سنای این کشور به تایوان، شرکتهای چک با مشکلاتی مواجه خواهند شد. پس از تحریمهای اتحادیه اروپا علیه چین به دلیل نقض حقوق بشر علیه مسلمانان اویغور در سین کیانگ در سال 2021، پکن تحریمهای متقابلی علیه اتحادیه اروپا وضع کرد.
در ژانویه سال جاری، چین لیتوانی را پسازآن تحت تحریم تجاری قرار داد که لیتوانی اجازه تأسیس سفارت را به تایوان اعطا کرد. پس از تصمیم اتحادیه اروپا برای ارتقای روابط تجاری و سرمایهگذاری خود با این جزیره، چین در ماه مه به این اتحادیه هشدار داد که «در موضوع تایوان قمار نکند».
مشهودترین تأثیر این سلسله درگیریهای سیاسی، معوق ماندن تصویب موافقتنامه جامع سرمایهگذاری اتحادیه اروپا و چین در پارلمان اروپا بوده است.
آیا چین واقعاً میخواهد روابط اقتصادی خود را با اتحادیه اروپا قطع کند؟ پاسخ منفی است. چین اتحادیه اروپا را برای موازنه در برابر آمریکا حیاتی میداند، بهطوریکه مذاکرات توافق جامع سرمایهگذاری در دسامبر 2020، یک ماه قبل از روی کار آمدن دولت بایدن و زمانی منعقد شد که ممکن بود موجب شود تعرفههای بالاتری برای چین در نظر گرفته شود یا سایر موانع تجاری بر سر روابط طرفین قرار گیرد.
پکن پیش از تشکیل دولت بایدن، برای دستیابی به توافق امتیازاتی بهطرف مقابل داد. امتیازات به حدی بود که اتحادیه اروپا این توافق را «جاهطلبانهترین توافقی که چین تابهحال با یک طرف ثالث منعقد کرده است»، توصیف کرد.
جدا از ملاحظات ژئوپلیتیکی، سرمایهگذاری کشورهای اتحادیه اروپا نیز برای نیازهای توسعه اقتصادی فعلی چین حیاتی است. تشویق سرمایهگذاری خارجی در تولیدات پیشرفته بخشی از راهبرد چین برای تقویت نقش خود در شبکه زنجیره تأمین جهانی است.
اتحادیه اروپا سرمایهگذار کلیدی در صنعت تولید چین بوده است. برای مثال، در سال 2019، اتحادیه اروپا 4.3 میلیارد دلار در تولید در این کشور سرمایهگذاری کرد. بنا به اعلام وزارت بازرگانی چین، این کشور تنها پس از کره جنوبی (4.4 میلیارد دلار) و هنگکنگ (15 میلیارد دلار) و بسیار جلوتر از سرمایهگذاریهای تولیدی ایالاتمتحده (0.9 میلیارد دلار) قرار داشت.
بنا به اعلام اداره کل گمرک چین، در سهماهه اول سال جاری، اتحادیه اروپا پس از آسهآن که اتحادیهای متشکل از 10 کشور عضو در جنوب شرقی آسیاست، دومین شریک تجاری چین بود. تجارت چین و اتحادیه اروپا بیشتر شامل ماشینآلات، وسایل نقلیه و سایر کالاهای تولیدی میشود.
این در حالی است که ارتباط صنعتی مستقیم بین ایالاتمتحده و چین از طریق تجارت نسبتاً ضعیف است. چین عمدتاً محصولات نهایی را با ایالاتمتحده تجارت میکند، کالاهای مصرف نهایی را صادر میکند و عمدتاً مواد غذایی، ماشینآلات الکتریکی (ازجمله نیمههادیها)، سایر ماشینآلات و تجهیزات حملونقل (ازجمله هواپیما) وارد میکند.
برخلاف سرمایهگذاریهای تولیدی قابلتوجه شرکتهای اتحادیه اروپا در چین، بسیاری از شرکتهای آمریکایی به تولید در سایر کشورهای آسیایی و تنها مونتاژ نهایی در چین متکی هستند. درعینحال، ایالاتمتحده بر صدور مجوز مالکیت معنوی و فعالیتهای طراحی و تحقیق و توسعه در شبکه تولید آمریکا-آسیا تسلط دارد.
شرکتهای چینی همچنین برای حفظ موقعیت خود در بازار اتحادیه اروپا به توافقنامه جامع سرمایهگذاری چین نیاز دارند. بنا به اعلام وزارت بازرگانی چین، در سال 2020، چین 10 میلیارد دلار در اتحادیه اروپا سرمایهگذاری کرد، درحالیکه این رقم در آمریکا تنها 6 میلیارد دلار بود.
درحالیکه طرح کمربند و جاده چین بر سرمایهگذاری در زیرساختها (جادهها، ساختمانها، شبکههای ارتباطی و غیره) در اروپای شرقی و جنوبی متمرکز است، موافقتنامه جامع سرمایهگذاری با ایجاد امکان سرمایهگذاری بیشتر در بخشهای تولید و خدمات، نقشه سرمایهگذاری چین در اروپای غربی را تکمیل میکند.
پکن معتقد است بازار بزرگ و پیوند اقتصادی و صنعتی نزدیکتر با اتحادیه اروپا، به این کشور اهرم سیاسی قویتری برای تعامل با اروپا میدهد؛ اما اتحادیه اروپا تاکنون در برابر فشارهای سیاسی چین مقاومت کرده است. بهعنوانمثال، با ارائه کمکهای مالی به شرکتهایی لیتوانی که از محدودیتهای تجاری چین آسیب دیدهاند، از این کشور حمایت کرد. علاوه بر این، اتحادیه اروپا نهتنها از همکاری اقتصادی با تایوان، بلکه از دموکراسی و امنیت ملی تایوان نیز حمایت کرده است.
به نظر میرسد پکن باوجود تمام مزایایی که از یک رابطه بهتر به دست میآورد، نمیتواند در این وضعیت به خودش یاری برساند. مقامات چینی امیدوار بودند که در ماه آوریل وضعیت امور مربوط به اروپا به مسیر اصلی بازگردد. بااینحال، نشست سران اتحادیه اروپا و چین در آن ماه، به دلیل بیتوجهی چین به نگرانیهای اتحادیه اروپا در مورد مسائل حقوق بشری و امتناع این کشور از محکوم کردن تهاجم روسیه به اوکراین که تهدیدی مهم برای امنیت اروپا است، بدون بهبود آشکار در روابط آنها پایان یافت.
چین بهجای پرداختن به موضوعات موردنظر اروپا از اتحادیه اروپا خواست تا سیاستی متفاوت و مستقل از ایالاتمتحده در قبال چین تدوین و پیگیری کند.
چین بهویژه با توجه به وضعیت وخیم روابطش با آمریکا، به اروپا بهعنوان بازاری برای کالاهای خود و بهعنوان منبع فناوری نیاز دارد. بااینحال شوونیسم سیاسی چین مانع از پیشبرد روابط با اتحادیه اروپا شده که این به نفع آمریکاست.
چین به ایالاتمتحده مجال تنفس میدهد تا به بازی تجاری بازگردد و جایگاه خود را برای رقابت طولانیمدت با چین مهیا سازد. ایالاتمتحده میتواند از این گشایش بهرهبرداری بیشتری داشته باشد.
0 Comments