جدیدترین مطالب
أحدث المقالات
ضرورت نگاه فنی آژانس انرژی اتمی و دوری از مناسبات قدرت
دکتر سیامک باقری در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی با بیان اینکه آژانس بینالمللی انرژی اتمی بر مبنای ساختاری شکلگرفته که خروجی این ساختار و گفتمان حاکم بر آن ترجیح منافع سیاسی قدرتها بر مسائل فنی است، خاطرنشان کرد: اگر پروندهای مرتبط با حوزه قدرت و رقابتهای بینالمللی شود، سازوکارهای حاکم بر آژانس توانایی عدم تمکین در مقابل خواست و نفوذ قدرتها را ندارد.
وی با بیان اینکه این نفوذ قدرت به چند صورت در آژانس اعمال میشود، افزود: زمانی کمکهای مالی که قدرتها به آژانس میکنند مبنایی برای تأثیرگذاری بر رفتار آژانس میشود و گاهی هم غلبه کارشناسی است که بر آژانس حاکم است. دستکم از زمانی که برنامه هستهای ایران درگیر این مسیر شده است، شاهدیم که کارشناسان حاکم بر این سازمان بینالمللی عموماً از کشورهای درگیر و در تقابل با ایران هستند.
نفوذ بازیگران متعدد بر کارشناسان آژانس
این عضو هیئتعلمی دانشگاه ادامه داد: متأسفانه بسیاری از کارشناسان هم تحت نفوذ بازیگرانی قرار میگیرند که با کشوری که درگیر پروندهای در این سازمان است رابطه خوبی ندارند و در نحوه گزارش دهی کارشناسان اعمالنظر میکنند. آن اعمالنظر خودبهخود منبعی برای ورود آژانس به مسائل سیاسی و دور شدن از مسائل فنی میشود.
باقری گفت: حتی اگر آژانس در مسائل فنی طبقهبندیاش را رعایت کند، باز هم این کارشناسان هستند که بهراحتی میتوانند با نشت اطلاعاتی، باعث شوند که آژانس ملعبه بازیهای قدرتها قرار گیرد.
غلبه رویکرد سیاسی بر مسائل فنی
وی با تأکید بر اینکه نمیتوان آژانس را از زمینههای سیاسی تهی ساخت و از موضعگیریهای سیاسی مصونیت بخشید، توضیح داد: ساختار و سازمان شکلگیری این سازمان بهگونهای است که با ماهیت عرضی که به آن داده، تابع قدرت است و به مطابق خواست قدرتها عمل میکند. برای نمونه آژانس در سال 94 اعلام کرد PMD در پرونده ایران برطرف شده و هیچ سؤالی دراینباره ندارد و پروندهاش بسته شده است؛ اما با خروج آمریکاییها از برجام و طرح برخی مسائل، سال 98 شاهد بودیم پروندهسازی مجددی بر مبنای یکسری اطلاعاتی که رژیم صهیونیستی مطرح کرده بود، صورت گرفت و دوباره بحث باز شدن PMD مطرح شد.
این تحلیلگر مسائل بینالملل اضافه کرد: حتی اروپاییها پیشنویس قطعنامهای را تنظیم کردند و در شورای حکام هم به رأی گذاشتند که رأی بالایی هم آورد. این نشان میدهد وقتی که میخواهند به ایران فشار بیاورند پروندهها باز میشود و آنجا که همراهی وجود دارد پرونده بسته میشود.
ماهیت فنی آژانس قربانی خواست قدرتها
باقری تأکید کرد: باید این واقعیت را بپذیریم که هر زمان که قدرتها بخواهند میتوانند ماهیت فنی آژانس را قربانی اهداف و انگیزههای سیاسی خود کنند و پذیرش این واقعیت به ما هشدار میدهد که کشورهایی که عضو آژانس هستند و میخواهند از منافع NPT بهرهمند شوند، باید در تنظیم نوع روابطشان با این سازمان و اطلاعاتی که ردوبدل میشود هشیار باشند تا ضریب تأثیرگذاری سیاسی آژانس را کاهش دهند.
وی با اشاره به تصمیم ژاپن برای رهاسازی بیش از ۱ میلیون تن آب رادیواکتیو تصفیهشده نیروگاه هستهای فوکوشیما به دریا و اهمیت ایفای نقش درست آژانس بینالمللی انرژی اتمی در این خصوص، گفت: متأسفانه به نظر میرسد تا زمانی که یک کشوری بانظم بینالمللی تعریفشده از ناحیه قدرتها در چالش نباشد چندان درگیر قوانین سازمانهای بینالمللی نخواهد شد، هیچگاه در رابطه با آن کشور پروندهسازی نمیشود و مسائلش را امنیتی در نظر نمیگیرند.
باقری تأکید کرد: علاوه بر ژاپن ما در موارد متعدد دیگری هم شاهد رویکرد دوگانه آژانس هستیم، در رابطه با رژیم صهیونیستی، آژانس تاکنون چند بار تأسیسات هستهای آن را بازرسی کرده است و یا برای عضویت آن فشار می آورد؟ هیچ بازرسی معمولی و کوچکترین ضابطهای را نمیتوانند برای آن انجام دهند. همینطور درباره هستهای شدن هند و پاکستان این اتفاقات افتاده است. وقتی مسائلی در خصوص فعالیتهای اعلامنشده هستهای عربستان مطرح شد هیچ تحرکی از سوی آژانس مشاهده نکردیم.
این تحلیلگر مسائل بینالملل با تأکید بر اینکه متأسفانه مناسبات قدرت بر مسائل فنی در آژانس غلبه دارد، افزود: بسیار دشوار است که در چنین سازوکاری، مسائل فنی بر مسائل سیاسی غلبه پیدا کند، مگر اینکه در سازوکارهای آژانس تغییرات جدی صورت گیرد و مثلاً ما در آینده شاهد چرخش قدرتی از غرب به شرق باشیم و تا حدودی سازمانهای بینالمللی متوازنتر شکل بگیرد. اساساً در اعضای شورای حکام، نحوه دستهبندی و گروهبندی و نحوه عضویت در آن نوعی تبعیض وجود دارد.
باقری گفت: با این ساختار اساساً هیچگاه شورای حکام نمیتواند به نفع ایران رأی دهد. به این دلیل که غلبه در این سازمان با کشورهای اروپایی و غربی است و هرگونه رأیگیری همیشه به نفع آنها است و بهسختی میتوان رأیی از این سازمان گرفت که به نفع ایران و کشورهایی مانند ایران باشد. مگر اینکه موضوعی خنثی و بیاهمیت درباره ایران به رأی گذاشته شود. البته ایران تحرکاتی برای ائتلافسازیها انجام داده است اما درهرحال قدرت، بر قوانین، چارچوبها و ضوابط آژانس غلبه دارد.
0 Comments