شورا آنلاین رصد: عربستان سعودی نهتنها به اهدافش در یمن دست نیافته است، بلکه نیروهای نیابتیاش را در این کشور به خطر انداخته و بهناچار به دنبال چرخش در سیاستهای جنگی خود علیه یمن است.
زاچ ورتین در مطلبی که اندیشکده بروکینگز آن را منتشر ساخت، نوشت: بسیاری از کشورهای واقع در مجاورت دریای سرخ از ترکیبی از خشونت، فساد، بیثباتی و حکومت استبدادی رنج میبرند.
دریای سرخ مدتهای طولانی حلقه اتصال حیاتی در شبکه آبراههای جهانی بوده است که از مدیترانه تا اقیانوس هند و تا منطقه پاسیفیک امتداد دارد. اهمیت کانونی منطقه دریای سرخ در تجارت دریایی برای فاتحانی از اسکندر گرفته تا ناپلئون اهمیت داشته و گلوگاههای موجود در این منطقه برای قرنها، دریای سرخ را به موضوع مهم ژئوپلیتیکی بدل ساخته است؛ اما نوع جدیدی از رقابت در سالهای اخیر ظهور کرده است که موجب بروز فصلی از رقابت ژئوپلیتیکی بیسابقه در دریای سرخ شده است.
علاوه بر 700 میلیارد دلار از تجارت دریایی که سالیانه از مسیر یادشده عبور میکند، جاده ابریشم دریایی چین، ظهور طبقات مصرفکننده در آفریقا و کشف منابع نفت و گاز در شاخ آفریقا، ازجمله مسائلی است که موردتوجه قرارگرفته است.
روایت ششگانه دریای سرخ
اولین روایت و ویژگی، جنگ عربستان و امارات علیه یمن است که موجب شد این دو کشور اقدام به برقراری تأسیسات نظامی در سواحل آفریقایی نمایند. سوءاستفاده امارات از بنادر تجاری در جیبوتی، این کشور و عربستان را مجبور ساخت تأسیسات نظامی خود را به اریتره منتقل کنند، جایی که این دو کشور عربی به حاکم مستبد آن وعده وجه نقد و همکاری اقتصادی دادند. به دنبال پرداخت وجه نقد به حاکم مستبد اریتره توسط امارات و عربستان، جنگندهها و ناوهای جنگی آنها از سرزمین آبی و خاکی اریتره برای بمباران یمن استفاده کردند.
از آن زمان تاکنون، تلاشهای بینالمللی برای متوقف ساختن حملات عربستان سعودی علیه یمن و حصول راهحل سیاسی نتیجهای نداشته است. جنگ علیه یمن بیشتر ازآنچه شیوخ امارات و عربستان پیشبینی کرده بودند، طولانی شده است.
حمله انصار الله به تأسیسات نفتی آرامکو، آسیبپذیری بخش اقتصادی عربستان را آشکار ساخت و موجب گردید تا سعودیها بهطور مستقیم با انصار الله به گفتگو پرداخته و به نظر میرسد به دنبال پایان دادن به جنگ فاجعهبار علیه یمن هستند و قصد دارند عملکرد تیره خود را در این جنگ پاک کنند.
ویژگی و روایت دوم منطقه دریای سرخ، تحولات مربوط به سومالی است. این کشور شکننده در شاخ آفریقا نقش اولیه دردسرساز در رقابت بین کشورهای عربی در این منطقه داشته است. رئیسجمهور سومالی در مقابل فشارهای عربستان و امارات برای طرفداری از آنها در دشمنی با قطر، مخالفت کرد و این دو کشور را به پرداخت رشوه و دخالت در امور کشورهای شاخ آفریقا متهم ساخت. در همین چارچوب 10 میلیون دلار وجه نقد امارات برای پرداخت به حاکم مستبد اریتره را در باند فرودگاه موگادیشو ضبط کرد. به دنبال این امر امارات روابط خود را با دولت مرکزی سومالی قطع کرد. شیوخ امارات نسبت به ارتباطات مالی و سیاسی دولت سومالی با دوحه خشمگین بودند. این تحولات و رقابت کشورهای عربی خلیجفارس در سومالی، شکافها و اختلافهای موجود در این کشور را بیشتر کرده است.
درحالیکه کشورهای امارات و عربستان از وجوه نقد برای نفوذ و جلب حمایت حاکمان محلی در کشورهای منطقه شاخ آفریقا استفاده میکنند، مقامات سومالی مهارت زیادی در بهرهگیری از رقابتهای عربی در منطقه یادشده دارند.
روایت سوم مربوط به تحول بنیادی در اتیوپی و سودان است، جایی که با خروج رژیم چند دههای قبلی، رهبران جدید اتیوپی گذار سیاسی شجاعانهای را آغاز کردهاند. کشورهای عربی خلیجفارس بهسرعت خود را وارد تحولات جدید این کشور نموده و این امر نتایج مطلوبی برای اتیوپی نخواهد داشت.
اعتراضات در سودان در سال 2018، موجب شد تا عربستان و امارات از این تحولات برای پیشبرد منافع خود استفاده کنند و با تزریق وجوه نقد به دنبال جلب نظر دیکتاتور فرصتطلب سودان بودند. مداخله سنگین عربستان و امارات در سودان منجر به اعتراضات خیابانی در خارطوم شد و معترضان شعارهایی مبنی بر اینکه ما پول شما را نمیخواهیم سر دادند. رهبران نهضت مردمی برای تغییر دمکراتیک در سودان حس کردند عربستان و امارات اعتراضات مردمی سودان را ربودند.
ویژگی چهارم مربوط به تشکیل مجمع دریای سرخ است. هدف از تشکیل این مجمع که به ابتکار اروپاییها تأسیس شده، گرد هم آمدن کشورهای ساحلی دریای سرخ برای گفتگو، شناسایی تهدیدها و حصول راهحل است.
نکته مهم این است که وجود دیدگاههای مختلف در کشورهای ساحلی دریای سرخ و مداخلات عربی در این منطقه همچنان وجود دارد. البته ساختاربندی مجمع و اینکه چه کشورهایی دعوت شوند و اولویتها کدام باشد ازجمله مسائل مهم و چالشانگیز است. پاسخ به این سؤالات، مشخص خواهد ساخت که آیا این مجمع منافع جمعی منطقه را تأمین خواهد کرد یا نه. البته برخی ناظران نسبت به نقش مخرب عربستان برای سوار شدن بر موج ابتکار سایرین نگران هستند.
روایت و ویژگی پنجم مربوط به پویایی فرا خلیجفارس است. بحران خلیجفارس بین عربستان و امارات ازیکطرف و قطر در طرف دیگر، 13 شرط کشورهای محاصره کننده قطر و توطئه برای سرنگونی امیر این کشور تأثیرات فرامنطقهای داشته است.
در حال حاضر اتحاد عربستان و امارات که سیاست خارجی این دو کشور را تضعیف ساخته است، در دست بازنگری قرار دارد. استراتژی واگرای ریاض و ابوظبی در قبال جنگ علیه یمن و برداشت متفاوت تهدیدها از ناحیه اخوانالمسلمین، نگرانیهای امارات نسبت به اعتبار دردسرساز عربستان در سطح جهان و رقابت اقتصادی بلندمدت موجب شده تا ابوظبی را به بازنگری در رفتارهای منطقهایاش سوق دهد.
ویژگی و روایت ششم دریای سرخ رقابت بین قدرتهای بزرگ است. توجه قدرتهای شرقی و غربی به این منطقه، بهویژه در کانال سوئز و بابالمندب موجب بروز تحولاتی خواهد شد. استراتژیستهای نظامی پیشبینی کردهاند که احتمال بروز یک درگیری بزرگ منجر به بسته شدن تنگه بابالمندب خواهد شد.
0 Comments