١.مقدمه
جمعیت راهپیمایان شیعه و محبین اهل بیت(ع) در اربعین حسینی(ع) از زمان سقوط صدام حسین هر سال رو به تزاید است به طوری که جمعیت زائران اربعین سالهای اخیر تا مرز ٢٠ میلیون نفر نیز تخمین زده شده است. این واقعه به دلیل کثرت جمعیت، طول مسیر، تکرارپذیری سالانه، مردمی بودن و آرامش حاکم در آن، درطول تاریخ شیعه و اسلام و حتی تاریخ بشری بی‌سابقه است.
نکته قابل تأمل آن است که تلاش‌های دولت عربستان سعودی با پشتوانه مالی فراوان و حمایت سایر دولت‌ها و کشورها، در چند دهه گذشته جهت توسعه ظرفیت حرمین شرفین برای حضور بیشتر حجاج، نه تنها موفق نبوده و از ۶ میلیون نفر تجاوز نکرده بلکه با حوادث فاجعه آمیزی هم‌چون سقوط جرثقیل و فاجعه منا در سال جاری، همراه بوده است‌.
این پدیده الهی، یک فرصت تاریخی را برای تشیع بوجود آورده تا ‌با مدیریت آگاهانه و هوشیارانه، بتوان امکان نشر معارف اهل بیت علیهم‌السلام و تقویت دیپلماسی فرهنگی را فراهم آورد و زمینه‌ساز حکومت عدالت‌گستر مهدوی(عج) گشت. برخی از دست آورد های این حرکت عبارتند از:
o    تفکیک مذهب تشیع از وهابیت خشن در اذهان عمومی مردم جهان
o    توسعه فرهنگ اسلام ناب محمدی در جهان
o    معطوف کردن توجه جهانی به تفکرات شیعی و اسلام اصیل
o    ایجاد بستر مناسب برای وحدت و یکپارچگی فزون‌تر جهان تشیع در موضع‌گیری‌های جهانی و تأثیرگذاری بر آنها
به‌همین دلیل رسانه‌های جهانی در سال‌های اخیر به صورت هماهنگ و برنامه‌ریزی‌شده، تمام توان خود را جهت تحریف و جلوگیری از انتشار اخبار مربوط به این حرکت عظیم، مصروف کرده‌اند، زیرا که یک جبهه متحد اسلامی، تحت بیرق اصلاح‌طلبانه اباعبدالله الحسین(ع)، با هدف احیای سنن اسلام ناب محمدی، خطر بالقوه‌ای برای زورگویان و استکبارجهانی خواهد بود.
با عنایت به مطالب فوق، این گزارش با رویکرد استفاده از ظرفیت‌های حرکت جهانی اربعین، جهت انسجام و توسعه حرکت جهانی اسلام و ترویج فرهنگ ناب محمدی و تقویت دیپلماسی فرهنگی جهان تشیع تقدیم می‌شود.
٢. راهبرد امپریالیسم در مهار تشیع
یکی از راهبردهای مهم امپریالیسم جهانی مهار تشیع به وسیله‌ ممانعت از توسعه روابط بین مرکز سیاسی تشیع (ایران) و مرکز مذهبی تشیع (عراق) و گسترش ایران‌هراسی و اسلام‌هراسی می‌باشد که مهم‌ترین مصادیق این حقیقت عبارتند از:
    تلاش برای دورنمودن عراق از ایران از طریق:
•    ابراز نگرانی آشکار از نزدیکی عراق به ایران
•    تهدید عراق برای نزدیک شدن به ایران وتوسعه روابط دو کشور
•    .تلاش جهت استقرار مجدد نیروهای نظامی در عراق
•    ایجاد هراس بین اهل تسنن عراق از نزدیکی شیعیان ایران وعراق
•    دامن زدن به بحث عرب و عجم
•    تلاش جهت حفظ اعضاء حزب بعث و وابستگان خود در ساختار دولت عراق
    تضعیف دولت شیعه عراق و تقویت مخالفین آن
    تلاش برای تجزیه عراق
    ابراز نگرانی از ایجاد الگوی تشکل های مردمی شیعی بوجود آمده در عراق توسط ایران
    کارشکنی در سرکوب داعش و وابستگان به آن
    تبلیغ گروه جنایتکار و خون‌آشام داعش به‌عنوان حکومت اسلامی و نماد اسلام جهانی
    تبلیغ علیه ایران اسلامی به هر مناسبت و با هر وسیله و  ابزار فرهنگی، هنری
٣. وضعیت موجود در راهپیمایی اربعین عراق
الف) حضور گسترده جمعیت شیعی و محبین اهل بیت(ع) از ملیت‌های مختلف
اولین و مهم‌ترین موضوع قابل مشاهده در این راهپیمایی، حضور جمعیت شیعه و هم‌چنین محبین اهل‌بیت(ع) از ملیت‌های مختلف می‌باشد. شاید نتوان هیچ واقعه‌ تاریخی و یا هیچ آموزه دینی را مثال زد که در سطح بین‌المللی بتواند شیعیان و محبین اهل بیت(ع) را اینگونه و از سرتاسر دنیا دور هم جمع کند.
ب) گروه های انسانی از اقشار گوناگون اجتماعی
از جمله ویژگی‌های جالب افرادی که در این راهپیمایی شرکت می‌کنند، جایگاه‌ اجتماعی و اقتصادی متفاوت این افراد می‌باشد. طبقات بالا، پایین و متوسط در جوامع مختلف پیرامون محور محبت به امام حسین(ع) و مذهب تشیع گرد هم آمده‌اند. افراد تحصیلکرده در کنار افرادی با درجه تحصیلات ابتدایی، افراد ثروتمند در کنار افراد فقیر، افراد شهری، روستایی، زنان، مردان، کودکان، سالخوردگان و ترکیب‌هایی از این نوع، در این راهپیمایی به وفور مشاهده می‌شود.
ج) گروه‌های انسانی با زبان‌ها و فرهنگ‌های مختلف(تحقق وحدت قومی، نژادی، زبانی، جغرافیایی، مذهبی، فرقه‌ای و… در عین تکثرها و تفاوت‌ها)
زبان‌ها و فرهنگ‌های مختلف افراد شرکت کننده در این حرکت عظیم، به عنوان یکی از ویژگی‌های مهم این راهپیمایی می‌باشد. افراد مختلف از ملت‌ها و کشورهای متنوعی در این راهپیمایی شرکت می‌کنند و حاکمیت وحدت در کثرت و دستیابی به امت واحد جهانی را متجلی می‌سازند.
د) انگیزه‌های مذهبی و انسانی بالا
شاید به عنوان یک ویژگی واحد در تمامی شرکت‌کنندگان در راهپیمایی، بتوان به انگیزه‌های مذهبی و انسانی در سطحی بسیار بالا اشاره کرد. این انگیزه‌ها هم برای افرادی که در این راهپیمایی شرکت می‌کنند و هم برای افرادی که پذیرای راهپیمایان هستند، به وضوح و روشنی مشاهده می‌شود. محبت به امام حسین(ع)، حرارتی در دل‌های افراد ایجاد کرده است که هیچ یک از اولیای الهی و مصلحان جهانی، توان ایجاد آن را ندارند. همه خود را بدهکار امام حسین(ع) می‌دانند لذا هر کس هر چه دارد در طبق اخلاص گذشته و تقدیم می‌کند.
ه‍) حس همکاری، ایثار، گذشت و محبت به همنوعان
تمامی افرادی که در این راهپیمایی شرکت دارند، حس همکاری، ایثار، گذشت و محبت به هم‌نوعان خود را در بالاترین درجه دارا هستند. این موضوع باعث پدید آمدن صحنه‌های شگفت‌انگیزی از کمک، یاری و محبت به همنوع و ایثار می‌شود.
و) اطعام میلیون‌ها نفر زائر عزادار
موضوع اطعام و ارائه انواع تغذیه و نوشیدنی، در نوع خود بی‌نظیر است. گستره‌ی این اطعام‌ها به حدی بزرگ است که هیچیک از راهپیمایان در هیچ نقطه از مسیر احساس گرسنگی یا تشنگی نکرده و به صورت کاملاً رایگان می‌توانند از نذورات، غذاها و نوشیدنی‌ها استفاده نمایند.
۴. انتظارات مطلوب از تجمّع جهانی اربعین
انتظارات مطلوب از تجمع جهانی اربعین را می‌توان در قالب موارد زیر دسته‌بندی نمود.
الف) ایجاد وحدت جهان اسلام و جهان تشیع
تشکیل امت اسلامی بر محور اسلام رحمانی و انسانی و زمینه‌سازی برای حکومت عدالت‌گستر مهدوی(عج)، در این راهپیمایی متجلی می‌شود. با فراخوان تمام آزاداندیشان و عدالت‌خواهان جهان به این راهپیمایی و عدم انحصار عاشورا و فرهنگ آن به تشیع، می‌توان عشق به امام حسین(ع) را محور وحدت جهانی قرار داد.
ب) حفظ و حراست از سنن پیشینیان در راهپیمایی
این سنت تاریخی که از سال ۶١ هجری به وجود آمده و توسط مراجع و بزرگان دین حفظ و حراست شده است باید با همان شکل سنتی نیاکانی باقی بماند. در این خصوص لازم است نهایت تلاش صورت گیرد تا از تغییر شکل راهپیمایی و بی خاصیت ومدرن  شدن آن جلوگیری شود.
ج) اطلاع رسانی جهانی
با استفاده از ظرفیت دولت‌ها و مردم و سازمان‌های مردم‌نهاد باید برای اطلاع‌رسانی جهانی این حادثه بی‌نظیر برنامه‌ریزی کرد.
د) افزایش کمی جمعیت در حرکت اربعین
یکی از اهداف مدیریت اربعین، افزایش کمی جمعیت راهپیمایان می‌باشد. این حرکت باید تمامی شیعیان و محبان اهل بیت(ع) و مسلمانان و آزادی‌خواهان را حول یک محور متحد و یکپارچه دور هم جمع کند و در نوع خود، تجمعی بی‌نظیر را باعث شود ،حرکتی که هر روز به بالندگی بیشتری برسد.
ه‍) توسعه الگوی اربعین در جوامع بشری
لازم است فرهنگ راهپیمایی اربعین به گونه‌ای در بین شیعیان جهان تسری یابد که الگوهای مشابهی در بین شیعیان کشورهای دیگر در همین بازه‌ی زمانی شکل گرفته و این حرکت در ابعاد بین‌المللی تعریف شود و سبک زندگی اسلامی براساس آن بنا نهاده شود.
و) ایجاد ارتباط بین جوامع شیعی
شیعیان که از سرتاسر جهان در این راهپیمایی شرکت می‌کنند، فرصت مناسبی دارند که زمینه‌های ایجاد ارتباط بین آنها شکل گرفته و محور آشنایی و شروع ارتباط آنها نیز، محبت امام حسین(ع) و مذهب تشیع می‌باشد.
۵. اربعین، کانون دیپلماسی فرهنگی در جهان تشیع
دیپلماسی فرهنگی به‌عنوان رکن چهارم دیپلماسی، فرایندی مردم‌محور است و حتی اگر دولت‌ها در مدیریت آن نقش داشته باشند، باز نقش‌آفرینان اصلی آن، مردم کشورها می‌باشند. به‌همین دلیل راهپیمایی اربعین حسینی(ع) را باید علاوه بر جلوه‌های مذهبی آن، یک اقدام دیپلماتیک فرهنگی دانست.
جمهوری اسلامی ایران، به‌عنوان اصلی‌ترین حامی تشیع در جهان اسلام، مهم‌ترین دولت مسئول در فرایند راهپیمایی اربعین است و به تعبیری کشور مبدأ در این اقدام دیپلماتیک است و نقش آفرینان اصلی، مردمی هستند که از کشورهای مختلف در این حرکت بی‌نظیر شرکت می‌کنند.
یاری‌رسانی به دولت عراق در تمام صحنه‌ها، به‌ویژه در مواجهه با داعش و کنترل و مدیریت راهپیمایی اربعین، تداعی‌کننده نقش کلیدی و رهبری ایران در جهان اسلام و مسائل شیعیان جهان است و آنان، جمهوری اسلامی را اصلی‌ترین حامی خود و مذهب خویش می‌دانند.
برگزاری شکوهمند راهپیمایی اربعین و حمایت ایران از آن، حاوی پیام‌های مهمی در صحنه جهانی است که برخی از آنها عبارتند از:
۵-١. قرائت شیعه از اسلام، قرائتی انسانی، محبت‌آمیز و مصلحانه است و خشونت کور و تصلب در آن جایگاهی ندارد.
۵-٢. راهپیمایی اربعین، راهپیمایی مسالمت‌آمیز، صلح‌طلبانه در مقابل سلفی‌گری، خشونت‌طلبی و نژادگرایی عربی است.
۵-٣. مردم و دولت ایران در این راهپیمایی، به حمایت مردمی می‌روند که سه دهه پیش با آن جنگیده‌اند و هیچ کینه‌ای از مردم عراق در دل ندارند. آنان با سیاست‌های غلط و تجاوزکارانه حاکم بر عراق جنگیدند. لذا ایران‌هراسی، ثمره فکر مریض دولت‌های غربی است.
۶. راهبردهای پیشنهادی
با عنایت به مطالب مذکور و برای استفاده بهینه از این فرصت تاریخی و بی‌نظیر و بهره‌مندی از عنایات امام حسین(ع) به جهان اسلام و بشریت، موارد زیر پیشنهاد می‌شود:
۶-١. ایجاد نهاد مدیریتی مشترک در عراق برای ارتقای مدیریت راهپیمایی و ارتقای خدمات بهتر به زائرین امام حسین(ع)
۶-٢. تأسیس نهاد چند ملیتی با هدف مدیریت ظرفیت‌های به‌وجود آمده در اربعین و مشارکت دادن دولت‌ها و نهادها و سازمان‌های مردمی جهان اسلام
۶-٣. جهانی کردن اربعین و جلوگیری از محدودسازی آن به مذهب تشیع و اسلام
۶-۴. انتشار و انعکاس جهانی پیام‌های صلح‌طلبانه، اخلاق‌مدار، محبت‌آمیز،‌ انسان‌دوستانه، ایثارگرانه و مخلصانه راهپیمایی بزرگ اربعین

منبع: مرکز تحقیقات استراتژیک