آیا مقدمات صلح پایدار در قفقاز فراهم می شود؟
نجیب میقاتی، نخست وزیر لبنان هنگام استقبال از جورجیا ملونی، نخست وزیر ایتالیا در بیروت گاف عجیبی داد و به اشتباه با یک زن دیگر روبوسی کرد. میقاتی که در مقابل پلههای هواپیما ایستاده بود تصور کرد که یکی از زنان دیپلمات ایتالیایی، جورجیا ملونی است و به گرمی از او استقبال کرد، اما لحظاتی بعد به او گفته شد که این زن نخست وزیر ایتالیا نیست.
بوریس جانسون، نخست وزیر انگلیس که این روزها از هر سو تحت فشار و انتقاد است در مصاحبه ای در مورد برگزیت گفته بود: «هر چقدر که هالک دیوانه تر شود، قوی تر می شود. هالک همیشه جان به در میبُرد؛ مهم نبود چقدر در بند باشد. کشور مانند یک هالک باورنکردنی از بندهای اتحادیه اروپا خارج خواهد شد… ما در سی و یکم اکتبر(9 آبان) از اتحادیه اروپا خارج خواهیم شد».
او که با این تشبیه مشی سیاسی خود را توصیف کرده است، از زمان آغاز به کارش در نخست وزیری لحن تند و ادبیات تهاجمی را به عنوان ابزاری برای مرعوب کردن سران اتحادیه اروپا با هدف پذیرفتن شروط انگلیس در برگزیت در اختیار گرفت؛ موضوعی که خشم مقامات ایرلند و اتحادیه اروپا را همراه داشت و واکنش آنها را برانگیخت.
با اینکه بسیاری از تحلیلگران تحولات بریتانیا، بوریس جانسون را احتمالا سومین نخست وزیر قربانی برگزیت می دانند، اما به نظر می رسد صرف نظر از این موضوع اساسا رویکرد جانسون برای تدوین قوانین مربوط به چگونگی خروج انگلیس از اتحادیه اروپا و مجموعه کنشهای او در این راستا به مذاق سیاستمداران بریتانیا خوش نمی آید و هر چه بیشتر پیش می رود انتقادها علیه اش شدیدتر می شود.
وقتی با هدف پیشبرد اهدافش درمسیر خروج بدون توافق از اتحادیه اروپا، پارلمان انگلیس را تعلیق کرد و با حکم تاریخی دادگاه عالی بریتانیا این تصمیمش لغو شد، انتقادها علیه اش شدت بیشتری گرفت؛ تا جایی که سفرش به نیویورک را زودهنگام پایان داد تا به مشکلات داخلی رسیدگی کند. از یک سو او این حکم تاریخی را اقدامی در سطح «کودتای قانون اساسی» دانست و از سوی دیگر منتقدانش با این تحلیل که او به ملکه دروغ گفته است خواهان استعفا و عذرخواهی او از ملکه شدند و دادگاه عالی انگلیس مامور شد که درخصوص انگیزه جانسون و این که آیا وی به طور کلی حق قضاوتهای سیاسی دارد یا خیر رای دهد.
جانسون که در شرایط کنونی با توقف برنامههایش برای برگزیت و بروز بدترین بحران علیه دولتش مواجه شده، وضعیت کنونی بریتانیا در مذاکرات برگزیت را مشابه سرخوردگیهای «بروس بنر»، شخصیت خیالی ابرقهرمان در دنیای سینمایی عنوان کرده است. این شخصیت هنگام بروز خشم و استرس و زمانی که زندگی اش در خطر قرار می گیرد به «هالک» تبدیل میشود و پشت سرش خرابی بر جای میگذاشت. جانسون در همین باره گفته بود: « بنر ممکن بود در قید و بند گرفتار شود، اما وقتی برافروخته میشد، از میان آنها بیرون میجهید».
این اظهارنظرها باعث شد که مارک روفالو، بازیگری که نقش هالک را بازی میکند، در پاسخی کنایهآمیز خطاب به جانسون در توییتر نوشت: «بوریس جانسون فراموش کرده که هالک برای نفع همه میجنگد.
دیوانه و نیرومند میتواند مخرب هم باشد. هالک وقتی خوب عمل میکند که در اتحاد با تیم باشد و زمانی ویرانگر میشود که تنها عمل میکند. علاوه بر این او همیشه دکتر بنر را با منطق و علمش کنار خود دارد.»
درواقع این تعابیر بر این انتقادها درباره جانسون صحه می گذارد که او فقط یک هدف دارد و آن خروج از اتحادیه اروپا به هر شکل و با هر قیمتی است؛ بی آنکه اساسا به پیامدهای آن بیندیشد و تلاش کند از عواقب منفی آن برای اقتصاد و سیاست بریتانیا بکاهد.
از همین روست که سیاستمداران انگلیس نیات سیاسی جانسون را با تردید می نگرند. دیوید کامرون، نخست وزیر اسبق انگلیس، در کتاب خاطراتش که به تازگی منتشر شده جانسون را متهم کرد که تنها برای حفظ بقای سیاسیاش از کمپین بریگزیت حمایت کرده است. او در این کتاب آورده است که «جانسون یک دروغگو است که اعتقادی به برگزیت نداشت و تنها به این دلیل از آن حمایت کرده که به آدم محبوب حزب محافظه کار تبدیل شود و منصبش ر اارتقا دهد…. در جریان کمپین برگزیت جانسون و چند نفر دیگر از اعضای کابینهاش حقیقت را وارونه جلوه دادهاند.»
کامرون که رفراندوم خروج از اتحادیه اروپا را برگزار کرده بود نوشته: « شرم برگزیت تا آخر عمر با من میماند.»
بوریس جانسون که سرسختانه برای خروج انگلیس از اتحادیه اروپا به هر شکلی تلاش می کند با تعلیق پارلمان انگلیس نشان داد در این مسیر حتی حاضر است مبانی دموکراسی را زیرسوال ببرد. در واقع او کوشید صدای مخالفانی که با برنامههای او برای خارج کردن بریتانیا از اتحادیه اروپا، همسویی نداشتند را خاموش کند. یک وکیل در جلسه استماع دیوان عالی بریتانیا که برای رسیدگی به جوانب این اقدام او برگزار شد با اشاره به اینکه جانسون از قدرتش سوءاستفاده کرده است، به قضات دادگاه عالی گفت: « مادر پارلمانها – اصطلاحی که توسط سیاستمداران بریتانیا به پارلمان این کشور اطلاق میشود- توسط پدر دروغها معلق شده است؛ دیگر کافیست! ».
با این همه نخستوزیر بریتانیا تاکید دارد که حکم دیوان عالی علیه او هم موجب نمیشود تا او از تعلیق دوباره پارلمان دست بکشد. جانسون احتمال تعلیق دوباره پارلمان را در اوایل همین ماه، حتی اگر دیوان عالی این کشور حکم دهد که او در انجام این کار از قدرت نخستوزیری سوء استفاده کرده است، رد نکرد.
به نظر می رسد او که تا پیش از این هم کارنامه سیاسی چندان روشنی نداشت اکنون در میانه کارزار دشوار خروج انگلیس از اتحادیه اروپا خود به بخشی از مشکل تبدیل شده است. رئیس محافظهکار مجلس عوام بریتانیا با هشدار به او درباره نافرمانی از قانونی که برگزیت بدون توافق را منع کرده است متعهد شد تا مانع هرگونه تلاش برای دور زدن قانون شود. او گفت: اگر دولت بخواهد از قانون نافرمانی کند پارلمان این احتمال را از بین خواهد برد و با جدیت وارد عمل خواهد شد. نادیده گرفتن قانون و اجرای برگزیت بدون توافق همچون سرقت از بانک است!
با این حال براساس گزارش روزنامه «دِ میل آن ساندی»، بوریس جانسون، نخستوزیر بریتانیا گفته است که راهی پیدا خواهد کرد تا این قانون را دور بزند!
اقدامات جانسون نه تنها خشم بسیاری از مقامات سیاسی بریتانیا را سبب شده است بلکه تحلیلگران بین المللی نیز واکنش مثبتی به آن نداشته اند. روزنامه گاردین به نقل از «ریچارد وولف»، استاد اقتصاد دانشگاه ماساچوست در مطلبی با اشاره به بحرانهای پیش روی بوریس جانسون و دونالد ترامپ، رهبران آمریکا و بریتانیا و عملکرد آنها نوشت: آنها در کنار یکدیگر رشد کردند و اکنون با یکدیگر در حال سقوط هستند. آنها دو رهبری هستند که از پس کار سخت کشورداری بر نمیآیند. جانسون و ترامپ هر دو مدعی هستند که بزرگترین مذاکرهکنندگان جهان هستند اما حتی به توافق کردن هم نزدیک نشدند…. فاشیستهای واقعی میدانند که بعد از غصب قدرت برای بلند مدت نمیتوانند دموکراسی را تاب بیاورند.
براساس قوانین اتحادیه اروپا اگر بریتانیا تا 31اکتبر به توافقی برای خروج از اتحادیه اروپا دست نیافته باشد خود به خود به معنای این است که از این اتحادیه خارج شده است. مگر اینکه درخواست تمدید این مهلت قانونی را ارائه داده و با آن درخواست موافقت شده باشد. از دیدگاه ناظران بین المللی جانسون در شرایط فعلی با وقت کشی به دنبال آن است که با پایان یافتن زمان باقی مانده بریتانیا خارج از اتحادیه اعلام شود.
«میشل بارنیه»، مذاکرهکننده ارشد اتحادیه اروپا در مساله برگزیت با اشاره به مذاکرات درخصوص مرز میان جمهوری ایرلند و ایرلند شمالی گفت: با توجه به تفکرات فعلی انگلیس من این مساله را دشوار می بینم که بتوانیم به یک راه حل عملیاتی و قانونی برسیم. نمی توانم در پیشنهادات جدید انگلیس هیچ راه حل قابل اجرا و ایمن و قانونی ای بیابم. دلیلی برای خوشبین بودن نسبت به رسیدن به یک توافق خروج با بریتانیا پیش از نشست ۱۷ و ۱۸ اکتبر (۲۵ و ۲۶ مهرماه) اتحادیه اروپا وجود ندارد. لندن باید برای شکستن بن بست برگزیت پیشنهاداتی قانونی و عملی ارائه کند.
از طرفی «ژان کلود یونکر»، رئیس کمیسیون اروپا در مذاکراتی که هفته گذشته با جانسون برگزار شد اعلام کرد: به جانسون یاد آوری شد که این مسئولیت انگلیس است تا راه حلهایی را که از نظر قانونی عملی هستند در خصوص توافق کنونی خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا که پارلمان انگلیس از قبول آن امتناع میکند، ارائه دهد. چنین پیشنهاداتی تاکنون مطرح نشدهاند.
اما جانسون در مقابل تاکید کرد که فرصت خوبی برای دستیابی به یک توافق جدید وجود دارد البته اگر بروکسل اقدامی انجام دهد.
«امبر راد» ، یکی از اعضای سابق کابینه انگلیس که در ماه سپتامبر از سمتش استعفا داد، در واکنش به طرح های ارائه شده از سوی جانسون و تاکید او مبنی بر اینکه 31 اکتبر از اتحادیه اروپا خارج می شویم گفت لحن او در توضیح روند برگزیت غیرصادقانه و خطرناک است.
با بالا گرفتن کشمکش ها جانسون از پارلمان خواسته که یا او را استیضاح و از سمتش عزل کنند و یا به او اجازه دهند که برگزیت را به پیش ببرد. او تاکید کرده که حاضر است بمیرد اما از همتایان اروپایی خود نخواهد تا برای سومین بار برگزیت را به تعویق بیاندازند.
آثار این کشمکش ها خود را در رشد اقتصادی انگلیس که بر اساس اعلام مرکز آمار این کشور به سختی از صفر درصد فاصله گرفته است نشان می دهد. بن برتل، کارشناس ارشد مسائل اقتصادی در مؤسسه «هارگریوز لندزدون» معتقد است: ابرهای تیره در حال جمع شدن بر روی آسمان انگلیس هستند و فعالیتهای کسب و کار در نتیجه فضای نامطمئن کنونی که ناشی از سردرگمیها درباره برگزیت است، کاهش محسوسی یافته است.
با این حال جانسون در سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک چندان به مسائل داخلی پیش روی دولتش نپرداخت و به جایش نسبت به خطرات هوش مصنوعی و تکنولوژی علیه بشریت هشدار داد. او در یک مقطع از این سخنرانی اشاره ای کوتاه به برگزیت کرد و این وضعیت فعلی مربوط به برگزیت را با داستان اسطوره یونانی پرومتئوس مقایسه کرد.
او با اشاره به این که در این افسانه یونانی هر روز عقابی جگر پرومتئوس را می خورده، آن را شبیه به تجربه ای که برای بریگزیت در انگلیس در صورت اجرایی شدن تصمیم نمایندگان پارلمان این کشور برای این مساله پیش خواهد آمد، دانست.
جانسون در عین حال به قانونگذاران حامی باقی ماندن انگلیس در اتحادیه اروپا هشدار داد با بلوکه کردن برگزیت بر خلاف اراده مردم عمل نکنند.
به نظر می رسد تصمیم گیری درباره چگونگی خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا به عنوان موضوعی که تاثیرات قابل توجهی بر اقتصاد و سیاست انگلیس، اروپا و دنیا دارد برعهده کسی قرار داده شده که اساسا اعتماد سیاسی و صلاحیت اخلاقی نسبت به او درمیان ارکان قدرت بریتانیا از دست رفته است.
دیوید کامرون، نخست وزیر پیشین انگلیس گفته بود: «میدانم که برگزیت برای کشور دردناک است و مشاهده آن نیز دردناک» اما برای آنها اینکه جانسون در اجرای این امر دردناک چگونه مانند هالک در کنش های سیاسی اش خرابی هایی به بار می آورد نیز کار ساده ای به نظر نمی رسد. در شرایط کنونی آینده سیاسی و اقتصادی انگلیس به نخست وزیری گره خورده که کمتر توانسته اجماع سیاستمداران کهنه کار این کشور را به دست بیاورد.
0 Comments