دکتر مراد کاویانی راد در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی با اشاره به حضور نمایندگان و سرانی از حدود 200 کشور در نشست تغییرات آب و هوایی سازمان ملل در شرم الشیخ مصر، تصریح کرد: تغییر اقلیم رخدادی است که امنیت، ثبات و توسعه را در کشورهای مختلف تحت تاثیر قرارداده است و به نظر می‌رسد در آینده ابعاد آن بازتاب بیشتری در کشورهای دنیا خواهدداشت و نگرانی‌های جدی‌تری را به همراه خواهد داشت.

وی با بیان اینکه تغییر اقلیم باعث شده میزان بارش در کشورها به شدت دچار تغییر شود، گفت: هرگونه برنامه‌ریزی و راهبرد که برای توسعه درنظر گرفته شود، بدون توجه به تغییرات اقلیمی، خصوصا در کشورهایی که در جنوب غرب آسیا قرار گرفته‌اند، موفقیت لازم را به دست نخواهد آورد.

این استاد دانشگاه با تاکید براینکه تغییر اقلیم تهدیدی جهانی و نیازمند همکاری و تعامل کشورهای مختلف است، ادامه داد: بخش مهمی از توسعه‌ای که در کشورهای توسعه یافته رخ داده، منجر به تولید گازهای گلخانه‌ای شده که دنیا را در وضعیت موجود قرار داده است. کشورهای توسعه نیافته که عموما فقیرهستند نیز تحت تاثیر این شرایط قرارگرفته‌اند، این درحالی است که آن‌ها زیرساخت‌های لازم را برای رویارویی با این تغییر بنیادی و پایدار ندارند. به همین دلیل شاهد به هم ریختن امنیت و ثبات این کشورها هستیم؛ در واقع این کشورها گاه دچار خشکسالی‌های بسیار شدید می‌شوند و گاه هم درگیر سیلاب‌های بسیار سنگینی هستند که در هر دو حالت هزینه زیادی بر مردم، دولت و شهروندان آن تحمیل می‌شود.

کاویانی راد افزود: کشورهای درحال توسعه در همایش‌های سازمان ملل و همچنین نشستی که در مصر برگزار شد، ضمن فریاد کشیدن نیازها و وضعیتی که با آن مواجه هستند، تاکید کردند که در حال پرداخت تاوان توسعه در کشورهای توسعه یافته هستند. در کنفرانس شرم الشیخ شاهد تقابل دیدگاهی بودیم. کشورهای فقیر خواهان دریافت غرامت بودند و کشورهای توسعه یافته نیز در پی این بودند که اساسا مصوبه‌ای پدید نیاید که هزینه را برای آن‌ها بالا ببرد.

وی گفت: در مصر تاکید شد وضعیت فاجعه بار کشورهای فقیر که با شدیدترین عواقب ناشی از گرمایش جهانی مواجه هستند، بیشتر مورد توجه قرار گیرد.

این تحلیلگر مسائل امنیت زیست محیطی با اشاره به تشکیل «صندوق زیان و خسارت» در نشست شرم الشیخ، با هدف حمایت از کشورهای فقیر در برابر حوادث اقلیمی مانند توفان و سیل، خاطرنشان کرد: در شرایط تقابل منافع کشورها، بسیاری از تصمیمات بحث برانگیز در مورد صندوق نیز به نشست سال آینده در دوبی موکول شد تا در این فاصله کمیته موقت، توصیه هایی درخصوص شناسایی و گسترش منابع مالی و کشورهای تامین کننده آن به کشورها داشته باشد.

وی با بیان اینکه در نشست تغییر اقلیم شرم الشیخ، درخواست کشورهای درحال توسعه برای ایجاد «صندوق زیان و خسارت» موضوع غالب بود، گفت: در این نشست گامی درخصوص تقویت «پیمان آب و هوایی گلاسکو» و محدودکردن گازهای گلخانه‌ای و حذف تدریجی استفاده از سوخت‌های فسیلی برداشته نشد و از این منظر، نشست شرم الشیخ عقب گردی جدی محسوب می‌شود.

کاویانی راد تاکید کرد: تا میزان تولید گازهای گلخانه‌ای در دنیا فروکش نکند، اتفاق راهگشایی برای کشورهای فقیر و در حال توسعه و نیز دیگر کشورها رخ نخواهد داد. کارشناسان در مصر هشدار دادند شمار افراد متاثر از گرمایش زمین تا 2050 تا دوبرابر افزایش می‌یابد و سه میلیارد نفر نیز در معرض تنش‌های آبی قرار خواهند گرفت. ضمن اینکه در مناطقی که به طور قطعی متاثر از پیامدهای گرمایش زمین هستند، مرگ و میر 15برابر بیشتر از مناطقی رخ می‌دهد که کمتر درگیر آن هستند. در این شرایط، این صندوق‌ها نیز کاری از پیش نخواهند برد.

این دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه خوارزمی با بیان اینکه سازمان ملل هرگونه تغییر در میزان کاهش گازهای گلخانه‌ای و امکان بهبود در وضعیت فعلی را ناامید کننده توصیف کرده است، ادامه داد: در متن بیانیه نهایی این کنفرانس، به جای اهداف توافقنامه اقلیم پاریس برای محدودکردن گرمایش زمین به میزان به مراتب کمتر از دو درجه سانتیگراد، روی تا ١/۵ درجه در صورت امکان تاکید شد که این امر  هم نیاز به کاهش فوری و پایدار انتشار گازهای گلخانه‌ای دارد.

وی افزود: در این کنفرانس، تاکید شد باید تا سال 2030 این میزان 43درصد در مقایسه با سطوح سال 2019 کاهش یابد و تا سال 2050 نیز میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای در سراسر جهان به حد خنثی برسد. با این حال در این کنفرانس، اشاره‌ای به افزایش تلاش‌ها برای مقابله با انتشار گازهای گلخانه‌ای نشد.

به گفته کاویانی راد؛ کمک‌های درنظر گرفته از سوی صندوق «زیان و خسارت»، تنها مالی نیست و این امکان نیز درنظرگرفته شده که کشورهای توسعه یافته می‌توانند بخشی از زیرساخت‌های کشورهای توسعه نیافته را به‌روزرسانی کنند و یا کمک‌های فنی به آن‌ها داشته باشند.

وی با اشاره به مخالفت‌های آمریکا با دستیابی به توافق در کنفرانس‌های آب و هوایی، اضافه کرد: در نشست سازمان ملل گفته شد چین به عنوان بزرگترین تولیدکننده گازهای گلخانه‌ای درجهان، مسئول 28درصد از انتشار گازهای گلخانه‌ای است اما اعلام کرده تغییر اقلیم در دنیا، عمدتا نتیجه آلودگی هایی است که کشورهای توسعه یافته بر دنیا تحمیل کرده‌اند و امروز که ما در حال توسعه هستیم و بازتاب آن به نوعی در تغییر اقلیم اثرگذار خواهدبود، نمی توانیم توسعه خود را فدای اصلاح تغییر اقلیم در مقیاس جهانی کنیم. به همین دلیل چینی‌ها چندان از خروج آمریکا از کنفرانس پاریس ناخرسند نبودند. البته در این نشست، تاکید شد چین باید مسئولیت خود را درقبال صندوق «زیان و خسارت» ایفاکند که این نیز موضوعی بحث برانگیز بود.

این تحلیلگر مسائل امنیت زیست محیطی با اشاره به تهدید اتحادیه اروپا به خروج از نشست در مقاطعی از آن، خاطرنشان کرد: عربستان از جمله کشورهایی بود که برای توافق بر سر کنترل گازهای گلخانه‌ای مخالفت‌هایی داشت. این کشور با تکیه به راه حل جداسازی کربن و ذخیره آن، در پی مسیر دیگری برای کاهش گازهای گلخانه‌ای است، درحالی که به گفته دانشمندان این تنها راه حل برای بحران آب و هوایی نیست.

کاویانی راد با بیان اینکه امید چندانی به اصلاح وضعیت تغییراقلیم در مقیاس جهانی، دستکم تا چند دهه آینده نمی رود، گفت: دنیا به واسطه تعمیق بازتاب‌های تغییر اقلیم به سمت ناامن‌تر شدن پیش خواهد رفت و نتایج نشست شرم الشیخ امیدوارکننده نبود. در واقع جو روانی حاکم بر این نشست، تحت تاثیر جنگ اوکراین و مناسبات روسیه با غرب قرارداشت. روسیه جهان را به قطع صادرات گاز تهدید کرده و کشورهای غربی برای اینکه بتوانند انرژی مورد نیازشان را تامین کنند، از هر وسیله و ابزاری حتی ذغال سنگ، استفاده می‌کنند.