محسن روحی صفت در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی با اشاره به شکست طرح استیضاح عمران خان و انحلال پارلمان پاکستان خاطرنشان کرد: با اینکه نظام سیاسی پاکستان پارلمانی است، اما در طول حیات آن، احدود 60 درصد قدرت در دست احزاب و 40 درصد دست نظامیان بوده است؛ بنابراین تحولات سیاسی این چنینی در این کشور امر غریبی نیست.

وی افزود: همواره در دوره‌هایی که احزاب از طریق پارلمان قدرت را در دست داشتند، پشت صحنه ارتش، در عرصه‌های سیاست داخلی و خارجی، خصوصا در روابط با آمریکا، هند، افغانستان و عربستان نقش مهمی داشته است. هر گاه میان دولت منتخب مردم که از طریق احزاب و انتخابات به قدرت رسیده بود و ارتش اختلافاتی رخ می‌داده ارتش نقش‌هایی ایفا می‌کرده که می‌توانسته باعث سقوط آن دولت یا به قدرت رسیدن حزب دیگری شود؛ گاه هم خود مستقیما قدرت را به دست می‌گرفته است.

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل با بیان اینکه اختلاف نظر میان دولت‌های منتخب با ارتش تنش و بی‌ثباتی‌هایی را در پاکستان رقم زده است، گفت: زمانی که عمران خان برای گرفتن رای اعتماد از پاکستان نامزد شد، ارتش از او حمایت می‌کرد. عمران خان یا حزب «انصاف» در گذشته رای بسیار کمی در پارلمان داشت؛ اما ارتش می‌خواست از دو حزب «مسلم لیگ» و «مردم» که همواره حکومت را در پاکستان در دست داشتند، رهایی یابد؛ بنابراین حزب سومی مطرح شد.

بروز اختلافات میان ارتش و عمران خان

روحی صفت ادامه داد: اکنون پس از سه سال که رابطه مسالمت‌آمیزی میان ارتش و عمران خان برقرار بود، اختلافاتی در موضوعات داخلی و خارجی میان آن‌ها پدیدار شده است. یکی از موضوعاتی که همواره باعث برخی اختلافات بوده، مسئله انتصاب رئیس «سازمان اطلاعات نظامی» پاکستان بوده است. این سازمان نقش مهمی در بازی احزاب سیاسی در داخل و خصوصا موضوعات مربوط به پاکستان و هند دارد.

وی اضافه کرد: برخی از تحلیلگران معتقدند ارتش می‌خواهد بیشتر از گذشته نقش علنی در سیاست ایفا کند و از پشت پرده بیرون بیاید؛ یا اینکه به دنبال تحت فشار قرار دادن عمران خان است تا حزب رقیبی روی کار بیاید و اگر شرایط ایجاب کرد ارتش بتواند مستقیما در قدرت ایفای نقش کند.

نارضایتی غرب از پاکستان بر سر اوکراین

این دیپلمات پیشین کشورمان در ادامه تشریح مهم‌ترین دلایل تنش‌های سیاسی در پاکستان، به پیامدهای جنگ اوکراین اشاره کرد و توضیح داد: با تهاجم روسیه به اوکراین، مجددا شرایط جنگ سرد جدیدی در دنیا حاکم شده و هر بلوکی تلاش می‌کند یارانش را به سمت خود بکشد. انتظاری که آمریکا از پاکستان به عنوان دوست و متحد دیرینه داشت، این بود که طرف آمریکا را در این جنگ سرد علیه روسیه بگیرد؛ اما آنچه رخ داد این بود که اولین مقام رسمی خارجی که پس از تهاجم روسیه به اوکراین به مسکو سفر کرد، عمران خان بود و سفر از قبل برنامه‌ریزی‌شده خود را لغو نکرد.

روحی صفت با بیان اینکه پاکستان در قبال جنگ اوکراین سعی می‌کرد نوعی توازن میان طرفین را مدنظر داشته باشد که برای غرب موضعی قابل قبول نبود، گفت: پاکستان رسما در بلوک غرب شناسایی می‌شد و کشورهای غربی سالانه کمک‌های بسیاری به این کشور کرده و می‌کنند.

تلاش آمریکا برای ایجاد بی‌ثباتی در مرزهای شرقی ایران

روحی صفت با بیان اینکه این تحلیل وجود دارد که آمریکا با خروج از افغانستان نمی‌خواهد شاهد منطقه‌ای با ثبات باشد، توضیح داد: با وجود ثبات در این منطقه، رقبای آمریکا مانند روسیه، چین و ایران از این محیط مساعد برای تقویت خود استفاده خواهند کرد؛ بنابراین بی‌ثباتی می‌تواند از افغانستان به پاکستان سرریز داشته باشد و شرق مرز ایران را به بی‌ثباتی بکشاند. به این ترتیب هم ایران، هم چین و هم روسیه متضرر خواهند شد.

در ادامه، وی در رابطه با امکان تحقق چنین تنش‌ها و بی‌ثباتی‌هایی در پاکستان نیز خاطرنشان کرد: طرف‌های مقابل چنین آرزوهایی برای پاکستان دارند، اما موانعی در مسیر تحقق خواسته آن‌ها وجود دارد؛ از جمله ارتش این کشور می‌تواند مانع بی‌ثباتی‌ها شود؛ چرا که منافع ارتش در بی‌ثباتی نیست؛ با این حال ارتش موقعیت گذشته خود را ندارد و مجبور شده به جای اینکه در مرزها با تهاجم خارجی مقابله کند با نیروهایی در داخل کشور درگیر شود.

روحی صفت به نفوذ طالبان پاکستان در مناطق مختلف این کشور و همچنین تحرکات اخیر بلوچ‌ها در پی برخی ناآرامی‌ها اشاره کرد و گفت: با اینکه ارتش پاکستان ناخواسته وارد درگیری‌های داخلی شده، اما همچنان آنقدر هیبت و قدرت دارد که مانع بی‌ثباتی در این کشور شود. با این حال در 90 روز آینده در پاکستان شاهد تحولات مهمی هستیم. ممکن است انتخابات زودهنگام آرامی در این کشور برگزار و عمران خان مجددا انتخاب شود و یا اینکه در پی برخی ناآرامی ها، کودتایی در این کشور شکل گیرد.

این کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان اینکه ایران نیز هوشیاری بالا و تسلط مناسب امنیتی و اطلاعاتی در منطقه دارد، به ضرورت فعالیت ایران در عرصه‌های اقتصادی خصوصا در مرزهای شرقی کشور اشاره کرد و افزود: روندی که در منطقه شاهد هستیم این است که همسایگان شرقی ما به سمت بی‌ثباتی در حال حرکت هستند. این بی‌ثباتی ممکن است به شمال افغانستان نیز کشیده شود که هوشیاری و تغییر رویه طالبان را می‌طلبد، اما متاسفانه گام موثری از سوی آنها تاکنون مشاهده نکرده‌ایم.