پیرمحمد ملازهی در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی بیان اینکه تصمیم حمله نظامی به پنجشیر و حل اختلافات درون طالبان قاعدتا موضوعاتی بود که در سفر رئیس سازمان اطلاعات ارتش پاکستان به کابل سفر کرد، بررسی شده است، اظهار داشت: ظاهرا طالبان با مدیریت پاکستان، تصمیم گرفتند فعلا در افغانستان امارت اسلامی اعلام نشود و دولت به صورت موقت با ترکیبی از شورای کویته و شبکه حقانی شکل گیرد و برای وزارتخانه ها نیز سرپرست تعیین کردند؛ اما این ترکیب، ترکیبی نیست که طالبان وعده داده بود و دیگران انتظار آن را داشتند.

این کارشناس مسائل افغانستان ادامه داد: تصور می‌شد طالبان به سمت انحصار قدرت نمی‌رود؛ در حالی که اکنون انحصار قدرت هم به لحاظ قومی و هم ایدئولوژیکی عملیاتی شده است. همه افراد از پشتون‌ها هستند و آن‌ها اقوام دیگر را در قدرت راه نداده‌اند و با انحصارطلبی ایدئولوژیک، هیچ گروه سیاسی و مذهبی را در این دولت مشارکت نداده‌اند.

ملازهی گفت: طبیعتا سایر قومیت‌هایی که حذف شده‌اند ممکن است به سمت جبهه مقاومت بروند و پنجشیر را تقویت کنند. موضع‌گیری‌هایی که از سوی گروه‌های سیاسی افغانستان شاهد هستیم بیانگر این است که آن‌ها این ساختار را نپذیرفته‌اند و ممکن است دست به مقاومت بزنند. اینکه این مقاومت چه زمانی و چگونه خود را نشان دهد نیاز به زمان دارد؛ اما حقیقت این است که جامعه افغانستان اکنون شکاف عمیقی را میان حاکمیت و سایر اقوام و مذاهب تجربه می‌کند، این شرایط بسیار خطرناک و ممکن است منجر به جنگ داخلی شود.

پیروز لیست طالبان، جناح حقانی و پاکستان

وی با بیان اینکه پیروز لیست طالبان، جناح حقانی و پاکستان است و جناح ملابرادر به حاشیه رانده شده، گفت: شورای کویته یا شورای پیشاور درخصوص نوع رفتار و حکومتی که می‌خواهند شکل دهند با شبکه حقانی اختلاف نظر دارد، اما در این مقطع قدرت نظامی در اختیار شبکه حقانی است. کابل را آن‌ها تصرف کردند؛ اما شورای کویته جز همین نیروهای سنتی که رهبری را در اختیار داشت، ابزار دیگری در دست ندارد. معامله‌ای که پاکستان برقرار کرد هم به نفع شبکه حقانی است؛ چرا که قدرت نظامی در اختیار آن‌ها است.

به گفته این کارشناس مسائل افغانستان، به نظر می‌رسد میان دو طرف مصالحه‌ای صورت گرفته و در این مصالحه شورای کویته، موضع ضعف خود را پذیرفته و ممکن است معامله بر سر رهبری صورت گرفته باشد.

ملازهی توضیح داد: شاید بر سر این مسئله هم توافقی صورت گرفته که کابینه را بیشتر شبکه حقانی به دست بگیرد و مسائل نظامی را در آینده آن‌ها سازماندهی کنند؛ اما به رهبری ملاآخند انتقادی نداشته باشند. البته اینکه این توافق چگونه عملیاتی شود، بحث دیگری است؛ اما به هر حال اکنون شبکه حقانی رهبر را تعیین کرده و اگر این موقعیت را هم از آن خود کنند، شورای کویته با حضوری نمایشی، عملا خنثی خواهد بود و هیچ اقدام دیگری نمی تواند صورت دهد و پاکستان به طور کامل بر افغانستان مسلط شده است.

محدودیت‌های نظامی شورای کویته در مقابل شبکه حقانی

وی با اشاره به برخی تحلیل‌ها مبنی احتمال جدایی شورای کویته از شبکه حقانی و بروز درگیری و اختلافات داخلی میان طالبان گفت: شورای کویته ظرفیت نظامی علیه شبکه حقانی ندارد. لذا ممکن است به حالت منتقد ایفای نقش کند و در حاکمیت هم حضور داشته باشد؛ اما نمی تواند دست به سلاح ببرد. نباید فراموش کرد که بخش مهمی از نیروهای طالبان به سمت شبکه حقانی رفته‌اند. فرماندهان مهم میدانی آن‌ها چندان خط سازشی را که طالبان با آمریکا در دوحه امضا کرد، نپذیرفتند. به همین دلیل یا از کشور خارج شدند و یا به داعش پیوستند. اکنون بخشی از داعش همان نیروهای طالبان هستند که از نوع مذاکرات دوحه ناراضی بودند.

ملازهی با بیان اینکه شورای کویته به لحاظ سیاسی دست بازی دارد، افزود: شبکه حقانی در لیست گروه‌های تروریستی آمریکا قرار دارد و 5 میلیون دلار برای سر آقای سراج الدین حقانی که اکنون به عنوان سرپرست وزارت کشور انتخاب شده، تعیین کرده‌اند و پس از اعلام کابینه طالبان، جایزه را به دو برابر افزایش داده‌اند. طالبان اگر می‌خواهد مورد شناسایی دنیای غرب قرار بگیرد، چاره‌ای جز این ندارد که تاحدودی شورای کویته را بپذیرد.

وی با اشاره به تاثیر حضور اعضای شورای کویته در زندان گوانتانامو بر شناخت بهتر از آمریکا تصریح کرد: شورای کویته برای درگیری نظامی ریسکی نمی کند. ضمن اینکه شرایط داخلی با ثباتی هم وجود ندارد. بنابراین آن‌ها سعی می‌کنند میان خود، مسائل را حل و فصل کنند و پاکستان هم مصالحه‌ای ایجاد می‌کند.

ملازهی با بیان اینکه مردم و گروه‌های سیاسی و قومی افغانستان کابینه معرفی شده طالبان را نپذیرفته‌اند، تاکید کرد: مقاومت در مقابل این انحصارطلبی قطعی خواهد بود و نمی‌شود گفت حداقل 50 درصد دیگر جمعیت که غیرپشتون هستند، تسلیم خواهند شد. شرایط امروز افغانستان مانند گذشته نیست؛ اقوام دیگر هم با سلاح آشنا هستند؛ می‌توانند بجنگند و سازماندهی کنند و تظاهرات راه بیندازند، اما مسئله فراتر از افغانستان است و باید حضور و ایفای نقش قدرت‌های بزرگ و منطقه‌ای در این کشور را هم درنظر بگیریم. ممکن است مثلا چین و روسیه بتوانند منافعشان را با حضور طالبان تامین کنند، جایگزین غرب شوند و مشکلات مالی افغانستان را مرتفع کنند.

وی در عین حال افزود: اگر شکاف میان حاکمیت طالبان با سایر گروهای مردمی و مدنی به جنگ داخلی بینجامد؛ کشورهای منطقه هم ناچار هستند از یکی از طرف‌ها حمایت کنند. در آن صورت جنگ داخلی تبدیل به جنگ نیابتی خواهد شد. در این فضا ممکن است هرج و مرج شکل گیرد و داعش با جاه‌طلبی که دارد، اقداماتی صورت دهد.

ملازهی با بیان اینکه طالبان از جهت اعتراضات مردمی نگرانی ندارد، پیام انتصاب سراج الدین حقانی به عنوان سرپرست وزارت کشور را ایجاد فضایی امنیتی و سرکوبگرانه دانست و گفت: آن‌ها در موضع قدرت کامل هستند و توافقات خود را هم با آمریکا انجام داده‌اند و سعی می کنند هر گونه مزاحمتی در این مسیر را سرکوب ‌کنند.