آیا مقدمات صلح پایدار در قفقاز فراهم می شود؟
پیرمحمد ملازهی در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی با بیان اینکه نباید طالبان را در دولت سازی مستقل در نظر گرفت، اظهار داشت: در این زمینه نقش پشت صحنه پاکستان در هدایت طالبان غیر قابل انکار است.
این تحلیلگر مسائل افغانستان توضیح داد: به هر حال طالبان در این دوره تجربیاتی نیز به دست آورده اند و سیاسی تر شده اند. ممکن است به لحاظ ایدئولوژیک همچنان بر همان مواضع پیشین خود ایستادگی کنند؛ اما در عرصه سیاست ضمن اینکه قدرت اصلی را برای خود و قومیت پشتون میخواهند سعی میکنند حکومتی ایجاد کنند که دیگران هم بتوانند سهمی از قدرت را به دست آورند و بتوان افغانستان آینده را اداره کرد. آنها به خوبی میدانند درصورتیکه با تاکید بر تمامیتخواهی، از مشارکت دیگر اقوام و گروهها در اداره کشور جلوگیری کنند نه تنها موفق نخواهند شد؛ بلکه جنگ داخلی را نیز دامن خواهند زد که باید مسئولیت عواقب آن را بپذیرند.
دولت سازی در افغانستان پیچیدگیهای زیادی دارد
ملازهی با بیان اینکه دولت سازی در افغانستان پیچیدگیهای زیادی دارد، اظهار داشت: جامعه جهانی و سازمانهای بینالمللی باید با ارادهای جدی به طالبان هشدار دهند که در افغانستان باید قدرت عادلانه توزیع شود و به جنگ داخلی کشیده نشود. در این شرایط میتوان امیدوار بود که طالبان دست از انحصارطلبی در قدرت بردارد.
وی اضافه کرد: در چنین شرایطی ممکن است واقعیتهای جامعه، نگرشهای آنها را تغییر دهد. طالب جنگجو است و توانسته با جنگ معادلات را تغییر دهد، اما برای اینکه کشور را اداره کند، نیاز به تکنوکراتها خواهد داشت؛ تکنوکراتهایی که از گروههای قومی متفاوت هستند.
ملازهی درخصوص نوع برخورد طالبان با اقوام و مذاهب مختلف، خصوصا شیعیان، گفت: به نظر میرسد در این باره ما شاهد تفاوتی در عملکرد آنها نسبت به گذشته باشیم. آنها که به طالبان خط دهی میکنند تا بتواند قدرت را برای خود تثبیت کند، پاکستانیها هستند، پاکستانیها هم تجربیاتی دارند و از نظام تثبیت شده و ارتش قدرتمندی برخوردار هستند. آنها طالبان را به این سمت میبرند که راه حلی برای ایجاد دولت فراگیر بیابند.
نیاز طالبان به تکنوکراتها برای اداره کشور
وی توضیح داد: در این دولت، قدرت اصلی در دست طالبان خواهد بود؛ اما طالب هم برای اداره کشور نیاز به افراد متخصص و تکنوکرات دارد. به نظر میرسد آنها اجازه خواهند داد تکنوکراتها با حضور در بدنه دولت کارها را جلو ببرند، اما تصمیم گیر نخواهند بود. طالبان گرچه سعی خواهند کرد نگاه قومی و مذهبی رادیکال را در افغانستان حاکم کنند، اما در سطوح کارگزاریها دیگران را هم مشارکت خواهند داد.
این کارشناس مسائل افغانستان با اشاره به فضای رعب و نگرانی موجود در میان مردم افغانستان و همچنین مواجهه طالبان با حقوق و خواستههای زنان و آزادیهای مدنی، تصریح کرد: قطعا طالبان در مورد مسائل مربوط به زنان از ارزشهای خود کوتاه نخواهند آمد و در دیدگاه هایشان تغییراتی ایجاد نشده است. اما احتمالا بر اساس تجربیات گذشته، حداقلی از تغییرات را اعمال کنند؛ مثلا اجازه دهند بدون محارمشان از منزل بیرون بروند، اما اکنون هم در تمام شبکههای تلویزیونی اجازه حضور زنان را ندادند و گویندهها و خبرنگاران زن را خانه نشین کردند. در دانشگاهها هم اجازه حضور اساتید و دانشجویان زن را ندادند. اینها قابل انکار نیست، اما درخصوص ساختار قدرت هنوز تکلیف روشن نیست.
امکان سهم دهی حداقلی طالبان به دیگر گروه ها
ملازهی با بیان اینکه طالبان با خروج اشرف غنی، بدون هیچ مشکلی صندلیهای کاخ ریاست جمهوری را جمع کردند، روی موکتها نشستند و همان حرفهای گذشته را میزنند، ادامه داد: اتفاقات اکنون در قطر و اسلام آباد در حال وقوع است و آنجا است که ساختار قدرت تعیین میشود. اما به نظر میرسد در نهایت طالبان سهم کوچکی از قدرت را هم به دیگران میدهند و سهم اصلی را برای خود نگه میدارند.
وی درخصوص رویکرد و نوع مواجهه جامعه و مجاهدین سابق با طالبان و میزان پذیرش سیاستها و عملکرد آنها، گفت: اکنون عموم مردم وحشت زده هستند، آنچه در فرودگاه کابل رخ داد بسیار دلخراش بود و نشان میدهد وحشت بالایی در میان توده مردم ایجاد شده است. اما طالبان در تلاشند مردم را از ترس و وحشت بیرون بیاورند و به آنها اطمینان دهند که امنیتشان حفظ خواهد شد. با این حال بسیار دشوار است که گروههای قومی، به خصوص شمالیها و هزارهها که نگرانیهای جدی دارند این مسائل را به راحتی بپذیرند.
این تحلیلگر مسائل افغانستان اضافه کرد: اکنون نیروهای ضد طالبان در حال حرکت به سمت «پنجشیر» برای تمرکز در آنجا هستند؛ چرا که «پنجشیر» قابل دفاع است و به سادگی تصرف نمیشود. زمانی که روسها هم در افغانستان بودند، نتوانستند با تانک و توپ وارد این منطقه شوند. اگر طالبان حقوق قومیتهای دیگر را رعایت نکنند، احتمالا مقاومت مسلحانه ای در «پنجشیر» شکل خواهد گرفت و ممکن است جنگهای داخلی دربگیرد.
ملازهی تاکید کرد: به نظر میرسد بخشی از رهبری طالبان در «شورای کویته» به این مسائل توجه دارد و سعی میکند با افرادی که در اسلام آباد و قطر در حال مذاکره هستند به نوعی جمعبندی برسند تا حداقل پیش از اصلاح قانون اساسی، دولت موقتی شکل بگیرد و ساختار قدرت روشن شود.
وی افزود: طالبان تلاش میکند تا آن زمان این اطمینان خاطر را در خصوص تامین امنیت، به دیگر گروه ها، به خصوص شیعیان بدهند و متذکر شوند که آنها هم در قدرت سهمی خواهند داشت، اما باید دید در عمل بعدا چه اتفاق دیگری خواهد افتاد.
0 Comments