کوروش احمدی در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی بیانیه مشترک چهار کشور، انگلیس، فرانسه و آلمان به همراه آمریکا را در واقع «طرح آمریکا» برای بازگشت به برجام و یا احیای آن دانست و خاطرنشان کرد: در این متن آمریکایی‌ها نظراتشان را درباره برجام بیان کردند و خواستار آن شدند که ایران نخست مطابق برجام به تعهداتش برگردد و در این صورت آمریکا نیز چنین خواهد کرد.

وی با بیان اینکه بر اساس این بیانیه، ایران باید گام هایی که با آن از اجرای برجام فاصله گرفته را معکوس کند و بعد آمریکا به تعهدات خود ذیل برجام بر گردد، افزود: در این رابطه بحث اینکه قدم اول را چه کسی بردارد، مطرح است و آن‌ها در این متن می‌گویند که ایران باید گام اول را بردارد.

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل گفت: در این بیانیه همچنین اضافه شده که برجام باید تقویت شود و طولانی‌تر شود که احتمالا با توجه به بحثهایی که به صورت غیر رسمی مطرح شده، منظورشان عمدتا تغییر بندهای غروب یعنی زمان پایان محدودیت‌های علیه ایران در حوزه‌های موشکی و هسته ای و سطح غنی سازی و مانند آن است. علاوه بر آن بحث برنامه موشکی و فعالیت‌های منطقه ای ایران هم مطرح است.

احمدی گفت: البته شاید امتیاز ضعیفی در بیانیه آمریکا و سه کشور اروپایی وجود داشت و آن اینکه آمریکا و ایران به نحو مورد اشاره به برجام برگردند و پس از آن کار برای توسعه دادن و تقویت برجام و مذاکره راجع به برنامه موشکی و فعالیت‌های منطقه ای ایران شروع شود. در واقع نکته ظریف متن، این بود که این دو موضوع را از هم تفکیک می‌کرد. یعنی می‌توانیم اول به برجام برگردیم، در مرحله بعد برای تقویت آن و اضافه کردن مدتش مذاکره کنیم و به مباحث منطقه ای و موشکی بپردازیم.

احمدی با بیان اینکه بخش اجرایی و عملیاتی آن بیانیه، اعلام طرح انجام مذاکرات غیر رسمی بود. بعد از صدور بیانیه مورد اشاره، بلافاصله انریکه مورا، معاون «جوزف بورل» از طریق توییت اعلام کرد که در نظر دارد از همه طرفهای برجام برای شرکت در یک نشست غیررسمی 1+4 و ایران با حضور آمریکا به عنوان ناظر یا میهمان، دعوت کند تا در باره گام هایی که باید برداشته شود و برخی هماهنگی‌ها با هم مذاکره کنند. بعد از این اظهارات مقام اروپایی، بلافاصله سخنگوی وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد که این پیشنهاد اروپا برای مذاکره را قبول می‌کند.

شرکت ایران در نشست مشورتی به معنای پذیرش مذاکره است

احمدی با بیان اینکه اگر ایران می‌پذیرفت که در جلسه پیشنهادی اروپا شرکت کند، به معنای پذیرش مذاکره بود، افزود: فرمتی که برای این جلسه در نظر گرفتند فرمتی است که در آن ملاحظه ایران را کردند و به نحوی آن را تنظیم کردند که برای ایران غیرقابل قبول نباشد. یعنی اولا فرمت چند جانبه است و مذاکره دو جانبه ایران و آمریکا مطرح نیست. طبعا شرکت آمریکا در این جلسه به معنی بازگشتش به برجام نخواهد بود، ‌چون بازگشت آمریکا به برجام تنها بعد از اینکه تحریم ها را لغو یا تعلیق کند می‌تواند ممکن شود. در نتیجه به عنوان ناظر و میهمان و در یک جلسه غیررسمی و چند جانبه حضور دارد.

وی ادامه داد: ایران طی حدود ده روز عکس العملی رسمی نشان نداد و تنها آقای عراقچی گفت ایران در حال بررسی پیشنهاد مذاکره است. نهایتا پاسخ رسمی ایران را سخنگوی وزارت خارجه اعلام کرد مبنی بر اینکه با توجه به مواضع آمریکا و اروپا هنوز شرایط مناسب فراهم نیست. سخنگو یکبار دیگر امکان مذاکره بر سر محتوای برجام را رد کرد. البته آقای ظریف قبلا در یک تعدادی توییت به‌طور ضمنی با این پیشنهاد مذاکره مخالفت کرده و تأکید کرده بود که آمریکا باید اول اقداماتی را انجام دهد تا بتوان مذاکره کرد.

احمدی تأکید کرد: صرف نظر از اینکه شخصا بایدن چه فکر می‌کند و چه ذهنیتی دارد، اکنون موضع آمریکا در بیانیه مذکور مطرح شده که حتما ملاحظات‌ سیاست داخلی آمریکا هم در این قضیه مؤثر بوده، دولت بایدن ناچار است کنگره، لابی‌ها و طیف هایی که در آمریکا حضور دارند و کشورهای منطقه مانند عربستان و رژیم اسرائیل را هم در نظر داشته باشد. قبلا گفته بودند با کشورهای منطقه هم مشورت می‌کنند و به نظر می‌رسد آن‌ها هم تاثیراتی داشته‌اند.

گامهای اخیر آمریکا در رابطه با ایران، بسیار جزئی و فرعی بود

وی مواضع اخیر کشورهای اروپایی در رابطه با برجام را مواضعی منفی ارزیابی کرد و ادامه داد: آمریکا در روزهای اخیر اقداماتی را در دستور کار قرار داد، از جمله پس گرفتن درخواست فعال سازی مکانیسم ماشه و یا رفع محدودیت در مورد نمایندگی ایران در نیویورک. این مسائل بسیار جزئی هستند.

احمدی تأکید کرد: در واقع پس گرفتن «مکانیسم ماشه» مشکل خود آمریکا بود که باید حل می‌کرد؛ چرا که نظر رسمی دولت آمریکا این بود که مکانیسم ماشه فعال شود و قطعنامه‌های سازمان ملل برگردد، اما شورای امنیت قبول نکرده بود. باید تکلیف آن روشن می‌شد و راحت ترین و منطقی‌ترین کاری که آمریکا به لحاظ منافع خودش و فعالیتهایش در سازمان ملل می‌توانست بکند، این بود که نامه‌های دولت قبلی را پس بگیرد و به این شکل عملا دولت آمریکا تایید کرده که تحریم تسلیحاتی علیه ایران برداشته شده است.

وی با بیان اینکه مسئله رفع محدودیت‌ها علیه دیپلماتها در نمایندگی ایران هم جزئی و فرعی است و امتیازی به حساب نمی‌آید، ادامه داد: گشایش دارایی‌های ایران در کره جنوبی هم خیلی کمتر از آنچه که انتظار می‌رفت بود، چون بایدن در مقاله 13 سپتامبر در سی. ان. ان. نوشته بود تسهیلاتی فراهم می‌کند تا ایران بتواند برای مقابله با کرونا تامین بهداشت و مواد غذایی مردم به منابع خودش دسترسی داشته باشد.

احمدی گفت: بیش از یک ماه گذشته و مثلا احتمال دارد اجازه داده باشند که ایران در حدود یک میلیارد دلار از منابع‌اش در کره جنوبی را استفاده کند، آن هم به صندقی در سوئیس ریخته شود و برای خرید اقلام دارویی و مثلا احیانا غذایی استفاده شود. ‌این اقدام خیلی کمتر از آن حداقلی است که انتظار می‌رفت.

بایدن به دنبال بهره گیری از اهرم فشار ترامپ علیه ایران

این تحلیلگر مسائل بین‌الملل تأکید کرد: این اقدام نشان می‌دهد آمریکا می‌خواهد از تحریم هایی که ترامپ علیه ایران اعمال کرد به عنوان اهرم فشار استفاده کند؛ تا ایران حاضر به مذاکره بر سر مواردی مانند به اصطلاح تمدید مهلت‌ها در برجام، اصلاح و تغییراتی در آن و همچنین مباحث منطقه ای و موشکی شود و برای برگشت به برجام هم اولین گام را بردارد. در واقع آن‌ها از اهرم فشاری که ترامپ ایجاد کرد، می‌خواهند برای اعمال فشار استفاده کنند.

احمدی درخصوص چارچوب زمانی نیز اظهارداشت: به نظر می‌آید دولت بایدن به این جمع بندی رسیده که نزدیک بودن انتخابات در ایران برایش فرقی نمی‌کند؛ از جمله مثلا «رابرت مالی» نماینده آمریکا در امور ایران، که انتظار بیشتری از او ایجاد شده بود و گفته می‌شد که موضع معقول‌تر و منطقی تری دارد، در مصاحبه ای با سایت AXIOS گفت در ایران تصمیم نهایی درباره مذاکرات را رئیس جمهور نمی‌گیرد و این تصمیمات با رهبری است.

وی افزود: بعد از این اظهارات هم تعدادی از مقامات آمریکا همین موضع را تکرار کردند و در مجموع به نظر می‌رسد فاکتور تاریخ انتخابات در ایران به عنوان فاکتوری مهم در ملاحظاتشان مطرح نیست.