محمد قاسم محبعلی در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی اظهار کرد: نشست کمیته تدوین قانون اساسی، با هماهنگی سازمان ملل و در قالب روند آستانه برقرار شد و مشتمل بر نمایندگان دولت، گروه‌های مخالف و همین طور جامعه مدنی سوریه است. تشکیل این کمیته، ابتکار مشترک روسیه، ایران و ترکیه است.

وی با بیان اینکه این کمیته بر اساس قطعنامه سازمان ملل که می‌گوید آینده سوریه باید بر اساس قانون اساسی جدید شکل بگیرد، تاسیس شده است، گفت: طبیعی است که در شرایط فعلی دولت موضع قوی‌تری دارد و جایگاه مخالفان ضعیف‌تر است. چه مخالفان و چه آن‌ها که با هماهنگی نماینده سازمان ملل انتخاب شده‌اند، به نوعی در وضعیتی نیستند که بتوانند چندان تعیین کننده باشند. بنابراین به نظر نمی‌رسد که دولت بشار اسد در شرایط فعلی چندان آمادگی داشته باشد که تغییرات جدی و ماهوی را بپذیرد. به این دلیل طبیعی است که احتمالا مخالفان هم از این نتایج راضی نباشند و بنابراین نمی‌شود درباره نتیجه‌بخش بودن روند کنونی پیش بینی دقیقی داشت.

محبعلی درباره نقش میانجی‌ها در تدوین قانون اساسی سوریه اظهار کرد: سوریه تبدیل به سرزمین بازی بزرگان شده است. روسیه، ایران، آمریکا، ترکیه از یک سو و حتی کشورهای عربی و رژیم صهیونیستی از سوی دیگر، سعی می‌کنند در آینده سوریه نقشی داشته باشند. این در حالی است که همه آن‌ها می‌دانند نمی‌توانند به تنهایی آینده سوریه را شکل دهند. ترکیه دنبال این است که ضمن حفاظت از امنیت خود به صورت کلی، اجازه ندهد هویت کردی در سوریه شکل بگیرد و به نوعی دولت آینده متحد خودشان باشد. از طرف دیگر صهیونیست‌ها هم نمی‌خواهند حضور ایران در سوریه تثبیت شود. کشورهای عربی و آمریکایی‌ها نیز می‌خواهند نقش خود را در آنجا ایفا کنند. به این دلیل وضعیت در سوریه پیچیده است.

این تحلیلگر مسائل منطقه با تاکید بر اینکه ایران از روند حل و فصل سیاسی در سوریه استقبال می‌کند، ادامه داد: باید کمک کنیم که آینده سوریه با کمک همه بازیگران درونی آن، باثبات و توام با صلح و حکومتی برآمده از آرای عمومی باشد؛ این در حالی است که اکنون شاهدیم بسیاری از بازیگران در حال مداخله در آن کشور هستند. سرنوشت القاعده و داعش که در آنجا حضور دارند، هنوز تعیین نشده است. اینکه آیا ترکیه نقش مثبتی در آینده سوریه بازی خواهند کرد هم مهم است، زیرا همسایه تاثیرگذاری محسوب می‌شود. انتظارات بجا یا نابجایی که دارند که ممکن است در روند گفتگوها تاثیر بگذارد.

محبعلی همچنین خاطرنشان کرد: در عین حال طبیعی است که هم ایران و هم روسیه و هم سازمان ملل علاقه مند هستند سوریه باثبات و دموکراتیک و حکومتی برآمده از آرای مردمی با رضایت همه اقوام شکل بگیرد، چرا که در سوریه اقوام و طوایف مختلفی هستند که اکثریت‌شان اهل سنت و بعد علوی‌ها، مسیحی‌ها و کردها هستند. همه اینها باید احساس کنند در آینده سوریه جایی دارند. بنابراین باید در این باره تامل کرد که چطور همه این انتظارات برآورده شود.

وی با تاکید بر اینکه روند تدوین قانون اساسی سوریه روندی طولانی است، افزود: بازیگران سعی می‌کنند هم میز مذاکره را نگه دارند و هم در میدان نظامی و در صحنه عملی دستاوردهای بیشتری داشته باشند. طبیعی است که اینها را با هم تنظیم می‌کنند. در شرایط کنونی دولت سوریه احساس می‌کند دست بالاتر را دارد و چندان آمادگی امتیاز دادن ندارد و این طرف‌های مقابل هستند که جز در ادلب و شرق سوریه امتیازی ندارند، باید امتیاز بدهند.

مدیرکل پیشین خاورمیانه وزارت امور خارجه با بیان اینکه تدوین قانون اساسی سوریه روند بسیار مشکلی است، تصریح کرد: سوریه تا کنون چندین قانون اساسی داشته است که آخرین آن همین قانون اساسی است که در آخر دوران حافظ اسد اصلاح و زمینه ساز حضور بشار اسد شد. قانون اساسی که در دهه پنجاه تدوین شد، هم قانون اساسی متفاوتی است. اینکه مبنا کدام قانون باشد، قانون اساسی چند حزبی و یا قانون اساسی که مانند عراق و لبنان طوایفی باشد و حضور در قدرت بر اساس سهم طوایف تنظیم شود یا اینکه قانون اساسی دموکراتیکی باشد که هر شهروند یک رای داشته باشد هم خود بحث مهمی است. اگر روند کنونی به سمت قانون اساسی عراق و لبنان پیش رود، مشکلاتی شبیه به آنچه الان در عراق و لبنان شاهد هستیم، رخ می‌دهد. هر کدام از این انتخاب‌ها می‌تواند پیامدهای متفاوتی پیش رو بگذارد.

وی درباره آثار منطقه‌ای این گفتگوها برای تدوین قانون اساسی در سوریه نیز گفت: سوریه سرزمین بازی قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی شده است و در حال حاضر آینده سوریه، تنها داخل این کشور تعیین نمی‌شود. اگر تفاهمی میان قدرت‌های بین‌المللی شامل آمریکا، روسیه، اتحادیه اروپا و در سطح قدرت‌های منطقه‌ای شامل ایران، ترکیه و عربستان صورت بگیرد، می‌تواند به این روند کمک کند. اگر همه این‌ها احساس رضایت کنند، به صلح و ثبات در منطقه کمک می‌شود، اگر نه، هر کدام از این بازیگران ابزارهایی برای بر هم زدن توافق دارند.

محبعلی افزود: ایران از صلح و ثبات در سوریه سود می‌برد و اینکه سوریه و حاکمیت ملی و تمامیت ارضی‌اش حفظ و به کشوری دموکراتیک تبدیل شود که همه اقشار در آن احساس رضایت کند، می‌تواند منافع ما را هم در بر داشته باشد.