جدیدترین مطالب
أحدث المقالات
ظرفیتهای همکاری سازمانهای آرسپ و اکو
هشتمین اجلاس سازمان مشارکت اقتصادی جامع منطقهای (RCEP) در تاریخ 2 و 3 آگوست سال 2019 در پکن چین برگزار شد. با توجه به این که آرسپ هم مانند سازمان اکو هدف همکاری اقتصادی و تقویت تجارت آزاد منطقهای و کمک به رشد کشورهای عضو را دنبال میکند، پتانسیل و ظرفیت همکاری بین این دو سازمان، در گفتگوی سایت شورای راهبردی روابط خارجی با رضا مجیدزاده، کارشناس مسائل توسعه بحث و بررسی شده است.
پرسش: با توجه به ساختار سازمان های آرسپ و اکو، آیا امکان همکاری بین این دو سازمان وجود دارد؟
آرسپ یک سازمان اقتصادی منطقهای مبتنی بر توافق تجارت آزاد یا FTA است که کشورهایی از آسِآن از قبیل برونئی، اندونزی، لائوس، مالزی و شش کشور همکار یعنی چین، ژاپن، هند، کره جنوبی، استرالیا و نیوزیلند در آن عضویت دارند. در سال 2018، رشد اقتصادی منطقه آرسپ به اندازه 5.6 درصد بوده است که نسبت به سال 2017، 2 درصد کاهش نشان میدهد. این سازمان نزدیک به 48 درصد از جمعیت کل جهان و 24 درصد از کل اقتصاد جهان را شامل میشود در حالی که اتحادیه اروپا تنها 7 درصد از جمعیت جهان و نزدیک به 20 درصد از اقتصاد جهان را در خود دارد. سهم آرسپ از اقتصاد جهانی بالاتر از 20 درصد و از تجارت جهانی حدود 30 درصد است. بیش از 30 درصد سرمایهگذاری جهانی نیز به سمت کشورهای عضواین سازمان جریان دارد.
در سوی دیگر، اکو یک سازمان منطقهای است که در سال 1985 توسط ایران، پاکستان و ترکیه و با هدف همکاری اقتصادی- فنی- فرهنگی میان کشورهای عضو تاسیس شد. هفت کشور افغانستان، آذربایجان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان در سال 1992 به عضویت این سازمان در آمدند. سازمان اکو بیش از نیم قرن سابقه دارد و تا سال 2020، ایران دبیر کل سازمان اکو است. در اساسنامه اکو، بهبود توسعه اقتصادی پایدار اعضا و حذف تدریجی موانع تجاری منطقه در کنار برنامه مشترک توسعه سرمایههای انسانی کشورهای عضو و توسعه ارتباطات و حملونقل مورد تاکید قرار گرفته است.
در حالیکه آرسپ نسبت به هر گونه مشارکت بیرون از این سازمان باز است و از همکاری دیگر کشورهای آسیایی نیز استقبال میکند، سازمان اکو نیز در راستای توسعه زمینه های اقتصادی خود از همکاری با دیگر سازمان های اقتصادی همسو استقبال می کند. بنابراین مهمترین ظرفیت همکاری دو سازمان اکو و آرسپ عبارت است از: سهم چشمگیر آرسپ از اقتصاد جهانی، اشتراک منافع برخی از کشورهای عضو هر دو سازمان در جنگ تجاری و جنگ اقتصادی با ایالات متحده و درهای باز آرسپ برای جذب همکاری سازمانهای اقتصادی دیگر. البته وجود این ظرفیت های اسمی به تنهایی کافی نبوده و تعریف پروژه های مشترک اقتصادی عملی به موازات اراده طرفین برای ایجاد یک همکاری رسمی نقش اصلی را در همکاری دو سازمان ایفا خواهد کرد.
پرسش: نقاط قوت و ضعف هر کدام از این دو سازمان چیست؟
مهمترین نقطه قوت آرسپ، عضویت چین، هند و ژاپن در این سازمان است. مطالعات آیندهپژوهی روی افزایش قدرت اقتصادی هند و چین در اقتصاد آینده جهان تاکید کردهاند و در حال حاضر نیز چین قدرت اقتصادی آمریکا را به چالش میکشد. همچنانکه طرح جاده و کمربند چین بسیاری از کشورهای عضو را شامل می شود. اما درباره اکو، رویکردهای سیاسی اغلب متعارض در میان کشورهای عضو اکو که به طور عمده از اثرگذاری بازیگران فرامنطقهای و بینالمللی ناشی میشود از مهمترین نقاط ضعف این سازمان است. اما حضور کشورهایی مانند ایران، پاکستان و ترکیه و در سازمان اکو نقطه قوتی برای این سازمان به شمار میرود. در مجموع برخورداری دو سازمان از بازیگران اقتصادی قدرتمند مهمترین نقطه مثبت و وجود تعارضات سیاسی میان برخی از بازیگران اصلی دو سازمان نقطه ضعف عمده محسوب می شود.
پرسش: چه موانعی باید رفع شود تا این همکاری تحقق یابد؟
شرایط عضویت در سازمان اکو، همجواری با منطقه است. یکی از مهمترین موانع به شرط همجواری منطقهای برای عضویت در اکو مربوط میشود در حالی که آرسپ رویکردی باز نسبت به عضویت کشورها و همکاری با سازمانهای دیگر دارد. البته توجه ویژه چین به اقتصادهای آسیای میانه از جمله قزاقستان و بسط پروژه جاده ابریشم تا اروپا بستری است که میتواند این نقطه ضعف را تغییر دهد و ایران به عنوان دبیر سازمان اکو باید استراتژی اصلاح اساسنامه به سمت رویکرد باز نسبت به حضور اعضای جدید و دارای شرایط اقتصادی مساعد در کنار جلب همکاری بینسازمانی را دنبال کند. اما نقطه ضعف بزرگتر، تعارضها و تضادهای درونی خود سازمان اکو است. ابتدا باید اعضای خود سازمان اکو از تعادل ریسکمحور بیاعتمادی سیاسی به یکدیگر به سمت تعادل منفعتمحور بر اساس همکاری، هماهنگی و اطمینان منطقهای گام بردارند تا از قابلیت همکاری موثر با دیگر سازمانهای منطقهای برخوردار شوند.
مانع دیگری که باید رفع شود، کمک به حل برخی از تعارضهای میان اعضای دو سازمان است؛ روابط هند از آرسپ و پاکستان از اکو دچار تنش است و اغلب علایمی از میل هر دو طرف به درگیری نظامی ارسال میشود. با توجه به وزن بالای هند در آرسپ، کمک به حل تعارض میان این دو کشور یا ترغیب آنها به اتخاذ رویکردی مبنی بر حل اختلافات از طریق دیپلماسی میتواند امکان همکاری دو سازمان را آسانتر کند.
0 Comments