شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: با توجه به تعلیق در روند مذاکرات چند هفته‌ای روسیه و آمریکا در خصوص پایان دادن به جنگ اوکراین، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در عمل نتوانست در بازه زمانی که انتظار داشت به جنگ اوکراین پایان دهد؛ به خصوص که خواسته‌های ترامپ برای پایان دادن به این جنگ، شوک زیادی را در میان رهبران اروپایی و دولت اوکراین ایجاد و در عمل منافع و شرایط سیاسی و اقتصادی آنها را در این مذاکرات نادیده گرفته بود.
شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: دعوت از احمد الشرع، رئیس دولت سوریه برای حضور در اجلاس سران عرب، پیامی از سوی دولت عراق به جهان عرب است که بغداد در پی ایفای نقشی محوری در بازسازی روابط عربی و کاهش تنش‌های منطقه‌ای است. اما به نظر می‌رسد که مسیر پیش روی بغداد چندان ساده نخواهد بود. دعوت از رئیس موقت سوریه که با میانجی‌گری شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر، و دیدار اولیه السودانی با الشرع در دوحه در فوریه ۲۰۲۵ تسهیل شد، نشان‌دهنده عزم عراق برای میانجی‌گری در مناقشات منطقه‌ای است.
شورای راهبردی آنلاین – گفتگو: یک تحلیلگر ارشد مسائل اروپا گفت: اتحادیه اروپا برای کاهش وابستگی به ایالات متحده و تقویت توان دفاعی خود، به استقلال و مسئولیت‌پذیری نظامی نیاز دارد، اما در خصوص تحقق این امر تردیدهای جدی وجود دارد. به گزارش رویترز، آنتونیو کاستا، رئیس شورای اتحادیه اروپا، در بازدید از کارخانه اسلحه‌سازی «آرسنال» در بلغارستان تأکید کرد که اروپا باید سلاح‌های خود را تولید کند، زیرا واشنگتن تهدید به کاهش حضور نظامی در این قاره کرده است. وی افزود که «ما باید سلاح‌های اروپایی بیشتری تولید کنیم تا خودمختارتر باشیم.» اورسولا فون درلاین، رئیس کمیسیون اروپا نیز در رونمایی از «سند سفید دفاع اروپا» در ۲۹ اسفند ۱۴۰۳ در بروکسل اعلام کرد که «دوره سود بردن از صلح پایان یافته و اروپا باید مسئولیت دفاعی بیشتری بپذیرد.» این اظهارات در حالی مطرح شده که طرح «تسلیح مجدد اروپا» با هدف تقویت توان دفاعی در سایه شکاف فراآتلانتیک و نگرانی از کاهش حمایت آمریکا رونمایی شده است.
شورای راهبردی آنلاین – گفتگو: یک کارشناس مسائل بین‌الملل گفت: توافق میان اوکراین و آمریکا بر سر استفاده مشترک از سود حاصل از فروش مواد معدنی اوکراین و تغییر رویکرد آمریکا نسبت به مذاکرات صلح و کمرنگ شدن میانجی‌گری این کشور میان مسکو و کی یف نشان داد که ترامپ از ابتدا هم صلح و خاتمه جنگ یا احترام به تمامیت ارضی کشورها برایش مهم نبوده است، بلکه صرفا به دنبال تامین منافع و اهداف خود در اوکراین بوده است.
شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: با توجه به تعلیق در روند مذاکرات چند هفته‌ای روسیه و آمریکا در خصوص پایان دادن به جنگ اوکراین، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در عمل نتوانست در بازه زمانی که انتظار داشت به جنگ اوکراین پایان دهد؛ به خصوص که خواسته‌های ترامپ برای پایان دادن به این جنگ، شوک زیادی را در میان رهبران اروپایی و دولت اوکراین ایجاد و در عمل منافع و شرایط سیاسی و اقتصادی آنها را در این مذاکرات نادیده گرفته بود.
شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: دعوت از احمد الشرع، رئیس دولت سوریه برای حضور در اجلاس سران عرب، پیامی از سوی دولت عراق به جهان عرب است که بغداد در پی ایفای نقشی محوری در بازسازی روابط عربی و کاهش تنش‌های منطقه‌ای است. اما به نظر می‌رسد که مسیر پیش روی بغداد چندان ساده نخواهد بود. دعوت از رئیس موقت سوریه که با میانجی‌گری شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر، و دیدار اولیه السودانی با الشرع در دوحه در فوریه ۲۰۲۵ تسهیل شد، نشان‌دهنده عزم عراق برای میانجی‌گری در مناقشات منطقه‌ای است.
شورای راهبردی آنلاین – گفتگو: یک تحلیلگر ارشد مسائل اروپا گفت: اتحادیه اروپا برای کاهش وابستگی به ایالات متحده و تقویت توان دفاعی خود، به استقلال و مسئولیت‌پذیری نظامی نیاز دارد، اما در خصوص تحقق این امر تردیدهای جدی وجود دارد. به گزارش رویترز، آنتونیو کاستا، رئیس شورای اتحادیه اروپا، در بازدید از کارخانه اسلحه‌سازی «آرسنال» در بلغارستان تأکید کرد که اروپا باید سلاح‌های خود را تولید کند، زیرا واشنگتن تهدید به کاهش حضور نظامی در این قاره کرده است. وی افزود که «ما باید سلاح‌های اروپایی بیشتری تولید کنیم تا خودمختارتر باشیم.» اورسولا فون درلاین، رئیس کمیسیون اروپا نیز در رونمایی از «سند سفید دفاع اروپا» در ۲۹ اسفند ۱۴۰۳ در بروکسل اعلام کرد که «دوره سود بردن از صلح پایان یافته و اروپا باید مسئولیت دفاعی بیشتری بپذیرد.» این اظهارات در حالی مطرح شده که طرح «تسلیح مجدد اروپا» با هدف تقویت توان دفاعی در سایه شکاف فراآتلانتیک و نگرانی از کاهش حمایت آمریکا رونمایی شده است.
شورای راهبردی آنلاین – گفتگو: یک کارشناس مسائل بین‌الملل گفت: توافق میان اوکراین و آمریکا بر سر استفاده مشترک از سود حاصل از فروش مواد معدنی اوکراین و تغییر رویکرد آمریکا نسبت به مذاکرات صلح و کمرنگ شدن میانجی‌گری این کشور میان مسکو و کی یف نشان داد که ترامپ از ابتدا هم صلح و خاتمه جنگ یا احترام به تمامیت ارضی کشورها برایش مهم نبوده است، بلکه صرفا به دنبال تامین منافع و اهداف خود در اوکراین بوده است.
امیرعلی ابوالفتح*
از آن مدت زمان 60 روزه تقریبا 10 روز باقی مانده و اگر طی این مدت نمایندگان کنگره قانون و لایحه‌ای را تصویب کرده و در اختیار رئیس جمهور قرار دهند، این فرآیند طی شده می‌تواند تغییر کند. در غیر این صورت اگر در مدت زمان باقی مانده کنگره هیچ تصمیمی نگیرد و هیچ طرح و لایحه‌ای را تصویب نکند، تصمیم‌گیری درباره ماندن یا خروج از برجام دوباره به کاخ سفید بازمی‌گردد و در آن مرحله رئیس جمهور تصمیم می‌گیرد که آیا خواهان ادامه حضور ایالات متحده در برجام هست یا خیر. باید در نظر گرفت که تاریخ 15 ژانویه، مجددا سررسید مدت زمان نود روزه‌ای است که بر اساس مصوبه داخلی آمریکا، رئیس‌جمهور آن کشور باید پایبندی ایران را به برجام اعلام کند. فضای کنونی حکایت از آن دارد که کنگره قصد ندارد اقدامی انجام دهد که به منزله نقض یا به خطر افتادن برجام باشد. طبق اخبار قرار بود یک هیات اروپایی سفری به واشنگتن داشته باشد و طی این مدت زمان باقی‌مانده با مقامات آمریکا بحث کنند تا اقدامی مغایر برجام انجام ندهند.
در این میان جدیدترین طرحی که در دستورکار قرار داشت و اگر تصویب می‌شد می‌توانست برجام را به خطر اندازد، طرحی بود که توسط باب کورکر و تام کاتن مطرح شده بود و آینده برجام را به توقف فعالیت‌های موشکی ایران مشروط کرده بود؛ اما در حال حاضر این طرح کنار گذاشته شده است. زیرا باب کورکر اعلام کرد به دلیل فشار کشورهای اروپایی امکان رسیدن به حدنصاب لازم برای تصویب چنین طرحی در کنگره وجود ندارد و با کنار رفتن این طرح به نظر می‌رسد کنگره تصمیمی اتخاذ نکند. لذا جدیدترین اتفاقی که احتمالا رخ خواهد داد این است که آنها به خواسته دونالد ترامپ مبنی بر بازبینی توافق هسته‌ای تن دهند. یعنی در قانون موسوم به کورکر-کاردین که رئیس جمهور را ملزم می‌کند تا هر 90 روز یک بار گزارشی را مبنی بر پایبندی ایران ارائه دهد تجدیدنظر کرده و ترامپ را از ارائه گزارش در مورد توافق برجام آسوده‌نظر کنند.
در یک جمع‌بندی می‌توان گفت که فعلا خطر جدی آینده برجام را تهدید نمی‌کند و به نظر می‌رسد نه کاخ سفید و نه کنگره، عزم و یا جسارت از بین بردن برجام را ندارند. درواقع کشمکشی که ترامپ به‌راه انداخته نیز احتمالا بیشتر با هدف تحت فشار قرار دادن ایران و کشورهای اروپایی برای ورود به بحث متمم برجام و یا کسب امتیازات فارغ از برجام بوده و اصل و اساس توافق هسته‌ای به احتمال بسیار زیاد به قوت خود باقی خواهد ماند.
همچنین باید توجه داشت درخواست رئیس‌جمهور آمریکا از کنگره در سخنرانی جنجالی‌اش این نبود که کنگره خروج از برجام را اعلام کند. دیدگاه کاخ سفید و شخص ترامپ این است که برجام یک سری کمبودها و نواقصی دارد و کنگره موظف است برای رفع این نواقص و تقویت برجام به دولت کمک کند. خروجی اتفاقاتی که در واشنگتن رقم خورده، نقض کامل برجام نیست بلکه بالعکس تلاش برای تقویت برجام است. از منظر آمریکایی‌ها برجام را باید تقویت کرد نه اینکه آن را کنار گذاشت. البته جمهوری اسلامی ایران ملزم نیست که دیدگاه کنگره آمریکا را بپذیرد و تصویب یک قانون در کنگره آمریکا به این معنا نیست که دیگران بخواهند به آن تن دهند. شاید مصوبه‌ای که از کنگره خارج شود به عنوان ابزار فشار در اختیار دولت آمریکا قرار بگیرد تا طرف‌های مقابل را در قضیه برجام تحت فشار قرار دهند که وارد بحث متمم برجام شوند و یا به خواسته‌های غیرهسته‌ای آمریکا برسند. اما اینکه تصور کنیم کنگره در نهایت رای به مرگ برجام دهد، در شرایط کنونی بسیار دشوار است. همین مسئله که فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با اطمینان کامل اعلام می‌کند برجام پابرجا باقی خواهد ماند، نشانه‌ای است مبنی بر این که وی در این رابطه اطمینان خاطر پیدا کرده است؛ یعنی با مقامات کلیدی آمریکا صحبت کرده و به اطمینان رسیده که با این اعتماد به نفس چنین موضوعی را مطرح می‌کند.
در کلیت ماجرا، اتحادیه اروپا و ایالات متحده آمریکا بر سر کاهش فعالیت‌های موشکی ایران و کنار گذاشتن سیاستی که از آن به عنوان اقدامات بی ثبات کننده یاد می‌شود، اتفاق نظر دارند. اما در مورد چگونگی رسیدن به آن و طرح موضوع در مقابل ایران، اختلاف‌نظرهایی میان طرفین وجود دارد. فارغ از اینکه آمریکا و اروپا در کلیات با یکدیگر چه اتفاق نظری داشته باشند، ایران می‌تواند از اختلافات بر سر جزئیات میان آنها بهره ببرد. ضمن آنکه طرف‌های دیگری مانند روسیه و چین نیز در این قضیه بحث دارند. به نظر می‌رسد جمهوری اسلامی ایران نیز به بخشی از این دغدغه‌ها و نگرانی‌ها توجه دارد؛ یعنی ضمن آنکه ایران از چارچوب‌های کلان و اصولی دفاعی و نقش‌آفرینی‌های منطقه‌ای اش عدول نمی‌کند اما به برخی از این دغدغه‌ها نیز توجه دارد. همچنانکه مقامات ایران اعلام کردند برد موشک‌های ایران از 2000 کیلومتر افزایش پیدا نخواهد کرد که این مسئله، پیام مشخصی برای طرف غربی است و می‌تواند به عنوان یک موضوع مورد تعامل مورد توجه قرار گیرد. همچنین اقداماتی که ایران در منطقه غرب آسیا انجام می‌دهد و مطرح کردن پیشنهاد گفتگو و مصالحه درخصوص تعیین آینده سوریه توسط مردم این کشور می‌تواند پیام‌هایی برای طرف مقابل باشد تا راه رسیدن به درک مشترک را افزایش دهد. از آنجایی که جمهوری اسلامی ایران نمی‌خواهد اقدامات تحریک‌آمیزی در مسائل دفاعی، موشکی و مسائل منطقه‌ای انجام دهد، می‌توان انتظار داشت که حتی بدون نشستن پشت میز مذاکره و حتی بدون تدوین سند مکتوبی مانند سند برجام هسته‌ای، امکان توافق و تفاهم و به رسمیت شناختن منافع و حقوق طرفین از سوی ایران و غرب وجود داشته باشد. در نتیجه تا زمانی‌که این نشانه‌ها وجود دارد بحث به خطر افتادن برجام دور از انتظار است.
کارشناس مسائل آمریکا*
گروه طراحی سمیر
0 Comments