شورای راهبردی انلاین – گفتگو: یک تحلیلگر مسائل بین‌الملل گفت: جهان معاصر در حال گذار به سوی نظمی چندقطبی است که در آن، قدرت‌های بزرگ مانند ایالات متحده، چین و روسیه در رقابتی پیچیده برای حفظ یا کسب نفوذ جهانی خود قرار دارند. در این میان، ایران به‌عنوان بازیگری در منطقه و جهان اسلام با ظرفیت‌های راهبردی قابل‌توجه از جمله عضویت در بریکس و شانگهای، می‌تواند از این تحولات برای تقویت جایگاه خود بهره ببرد.
شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: از گذشته تا کنون، رابطه نزدیکی بین فناوری و روابط بین‌الملل وجود داشته است. از معرفی موتور بخار تا ظهور تلفن و رادیو، نقاط عطف مهمی را رقم زدند که امکان ارتباط سریع‌تر و مستقیم‌تر را فراهم کرد و نیاز به واسطه‌ها و بوروکراسی دیپلماتیک را کاهش داد. توسعه و استقرار سیستم‌های هوش مصنوعی نیز ظرفیت تغییر جنبه‌های مختلف زندگی بشر را دارد، همان‌طور که تغییرات اقلیمی، چند دهه پیش این قابلیت را در نظام بین‌الملل داشت. علت تاثیر هوش مصنوعی بر نظام بین‌الملل به‌ویژه در حوزه دیپلماسی به این دلیل است که سیاست و موضوعات سیاسی از پیچیده‌ترین رفتارهای انسانی است و این پیچیدگی به بالاترین سطح خود در عرصه بین‌المللی می‌رسد.
شورای راهبردی آنلاین – گفتگو: یک تحلیلگر مسائل غرب آسیا درباره نقش دیپلماسی هوشمند ایران و تبدیل بحران‌های منطقه‌ای به فرصت‌هایی برای تقویت نفوذ و جایگاه کشورمان در منطقه گفت: سیاست خارجی چندجانبه ایران می‌تواند جایگزینی مؤثر برای مداخلات نظامی غرب باشد، به‌ویژه در شرایطی که ناکامی‌های آمریکا و رژیم اسرائیل، اعتماد کشورهای غرب آسیا به آنها را کاهش داده است، تهران با بهره‌برداری آگاهانه از ظرفیت‌های منطقه‌ای و تقویت همکاری‌ها، می‌تواند نقش محوری در ایجاد ثبات پایدار در منطقه ایفا کند.
شورای راهبردی آنلاین- گفتگو: تحلیلگر مسائل انرژی گفت: جنگ تحمیلی اخیر رژیم صهیونیستی و آمریکا علیه ایران، که از سوی دونالد ترامپ موفقیتی نظامی خوانده شد، بازارهای انرژی را متلاطم کرد و نگرانی‌ها از افزایش قیمت نفت را تشدید نمود. این رخداد بار دیگر جایگاه تعیین‌کننده کشورمان در بازار نفت و گاز را برجسته کرد.
شورای راهبردی آنلاین – گفتگو: تحلیلگر ارشد مسائل غرب آسیا گفت: اخیرا واشنگتن‌پست در گزارشی تاکید کرد که حملات رژیم صهیونیستی و آمریکا به ایران نه‌تنها راهبرد انزوای تهران را به شکست کشاند، بلکه دیدگاه کشورهای حاشیه خلیج فارس نسبت به تهدیدات منطقه‌ای را نیز تغییر داد و رژیم صهیونیستی را به‌عنوان نیروی اصلی ثبات‌زدای منطقه معرفی کرد.
شورای راهبردی آنلاین – گفتگو: بک کارشناس مسائل بین‌الملل گفت: با توجه به تهدید روسیه و افزایش سیاست نظامی‌گری در جهان، کشورهای اروپایی به این نتیجه رسیدند که باید در زمینه ایجاد سپر دفاعی واحد در اروپا و تقویت ناتو با آمریکا همکاری کنند؛ از این رو آنها با افزایش پنج درصدی بودجه ناتو در اجلاس اخیر موافقت کردند.
شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: هر جنگی فارغ از کوتاه یا طولانی مدت بودن آن، و اینکه به چه نحوی (آتش‌بس، ترک محاصمه و صلح) پایان یابد با مسأله‌ای به نام «روز بعد» (The Day After) مواجه است. منظور از فردای پایان جنگ، روزی است که پیامدهای جنگ در عرصه‌های گوناگون سیاسی، نظامی، اجتماعی، اقتصادی و … به تدریج خود را به طرف‌های جنگ نمایان می‌کند. جنگ تحمیلی رژیم‌صهیونیستی و آمریکا علیه ایران هم از این قاعده مستثنا نیست.
شورای راهبردی انلاین – گفتگو: یک تحلیلگر مسائل بین‌الملل گفت: جهان معاصر در حال گذار به سوی نظمی چندقطبی است که در آن، قدرت‌های بزرگ مانند ایالات متحده، چین و روسیه در رقابتی پیچیده برای حفظ یا کسب نفوذ جهانی خود قرار دارند. در این میان، ایران به‌عنوان بازیگری در منطقه و جهان اسلام با ظرفیت‌های راهبردی قابل‌توجه از جمله عضویت در بریکس و شانگهای، می‌تواند از این تحولات برای تقویت جایگاه خود بهره ببرد.
شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: از گذشته تا کنون، رابطه نزدیکی بین فناوری و روابط بین‌الملل وجود داشته است. از معرفی موتور بخار تا ظهور تلفن و رادیو، نقاط عطف مهمی را رقم زدند که امکان ارتباط سریع‌تر و مستقیم‌تر را فراهم کرد و نیاز به واسطه‌ها و بوروکراسی دیپلماتیک را کاهش داد. توسعه و استقرار سیستم‌های هوش مصنوعی نیز ظرفیت تغییر جنبه‌های مختلف زندگی بشر را دارد، همان‌طور که تغییرات اقلیمی، چند دهه پیش این قابلیت را در نظام بین‌الملل داشت. علت تاثیر هوش مصنوعی بر نظام بین‌الملل به‌ویژه در حوزه دیپلماسی به این دلیل است که سیاست و موضوعات سیاسی از پیچیده‌ترین رفتارهای انسانی است و این پیچیدگی به بالاترین سطح خود در عرصه بین‌المللی می‌رسد.
شورای راهبردی آنلاین – گفتگو: یک تحلیلگر مسائل غرب آسیا درباره نقش دیپلماسی هوشمند ایران و تبدیل بحران‌های منطقه‌ای به فرصت‌هایی برای تقویت نفوذ و جایگاه کشورمان در منطقه گفت: سیاست خارجی چندجانبه ایران می‌تواند جایگزینی مؤثر برای مداخلات نظامی غرب باشد، به‌ویژه در شرایطی که ناکامی‌های آمریکا و رژیم اسرائیل، اعتماد کشورهای غرب آسیا به آنها را کاهش داده است، تهران با بهره‌برداری آگاهانه از ظرفیت‌های منطقه‌ای و تقویت همکاری‌ها، می‌تواند نقش محوری در ایجاد ثبات پایدار در منطقه ایفا کند.
شورای راهبردی آنلاین- گفتگو: تحلیلگر مسائل انرژی گفت: جنگ تحمیلی اخیر رژیم صهیونیستی و آمریکا علیه ایران، که از سوی دونالد ترامپ موفقیتی نظامی خوانده شد، بازارهای انرژی را متلاطم کرد و نگرانی‌ها از افزایش قیمت نفت را تشدید نمود. این رخداد بار دیگر جایگاه تعیین‌کننده کشورمان در بازار نفت و گاز را برجسته کرد.
شورای راهبردی آنلاین – گفتگو: تحلیلگر ارشد مسائل غرب آسیا گفت: اخیرا واشنگتن‌پست در گزارشی تاکید کرد که حملات رژیم صهیونیستی و آمریکا به ایران نه‌تنها راهبرد انزوای تهران را به شکست کشاند، بلکه دیدگاه کشورهای حاشیه خلیج فارس نسبت به تهدیدات منطقه‌ای را نیز تغییر داد و رژیم صهیونیستی را به‌عنوان نیروی اصلی ثبات‌زدای منطقه معرفی کرد.
شورای راهبردی آنلاین – گفتگو: بک کارشناس مسائل بین‌الملل گفت: با توجه به تهدید روسیه و افزایش سیاست نظامی‌گری در جهان، کشورهای اروپایی به این نتیجه رسیدند که باید در زمینه ایجاد سپر دفاعی واحد در اروپا و تقویت ناتو با آمریکا همکاری کنند؛ از این رو آنها با افزایش پنج درصدی بودجه ناتو در اجلاس اخیر موافقت کردند.
شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: هر جنگی فارغ از کوتاه یا طولانی مدت بودن آن، و اینکه به چه نحوی (آتش‌بس، ترک محاصمه و صلح) پایان یابد با مسأله‌ای به نام «روز بعد» (The Day After) مواجه است. منظور از فردای پایان جنگ، روزی است که پیامدهای جنگ در عرصه‌های گوناگون سیاسی، نظامی، اجتماعی، اقتصادی و … به تدریج خود را به طرف‌های جنگ نمایان می‌کند. جنگ تحمیلی رژیم‌صهیونیستی و آمریکا علیه ایران هم از این قاعده مستثنا نیست.
بر این اساس، دو کشور که روابطشان از زمان پیروزی انقلاب اسلامی قطع شده، ممکن است بتوانند با وساطت بغداد بار دیگر به سمت همکاری با یکدیگر گام بردارند. اما ایران و منطقه غرب آسیا و خلیج فارس از چه جهاتی برای مصر اهمیت دارد و چرا این کشور شمال آفریقا، به فاصله اندکی از بهبود روابط ایران و عربستان، برای بهبود روابط با ایران ابراز تمایل کرده است؟
به نظر دلایل مختلفی در تغییر رویکرد مصر نقش داشته اند، که در اینجا به برخی از آنها اشاره می شود:
مصر کشوری با بیش از ۱۰4 میلیون نفر جمعیت است که بخشهای صنعت و کشاورزی آن از مشکل توسعه‌نیافتگی رنج می برد و بخش اعظم درآمدهای ارزی آن از محل بخش خدمات و گردشگری به دست می آید. در نتیجه، همه‌گیری ویروس کرونا و بحران اوکراین دو بحران جدی بودند که اقتصاد بیمار مصر را به طور اساسی تحت تأثیر قرار دادند؛ همه‌گیری ویروس کرونا، سبب شد تا درآمد حاصل از گردشگری مصر کاهش بی‌سابقه‌ای پیدا کند.
همچنین وقوع جنگ روسیه و اوکراین که حدود 30 درصد از گندم جهان را تأمین می‌کنند مصر را به‌عنوان بزرگ‌ترین واردکننده گندم در شرایط دشواری قرارداده است. بر این اساس به نظر می رسد جذب سرمایه‌های خارجی و گردشگران بیشتر، از جمله راهکارهایی هستند که می توانند اقتصاد مصر را از سقوط نجات دهند. بنابراین توسعه روابط با کشورهای حوزه خلیج‌فارس از جمله ایران در دستور کار این کشور قرار گرفته است.
در طی بیش از چهل سال گذشته، مسائلی همچون قضیه فلسطین و پیمان کمپ دیوید در سطح منطقه‌ای و همچنین نگاه متفاوت دو کشور به ساختار حاکم بر نظام بین الملل و شرایط آن و نحوه برخورد با قدرت های بزرگ (غربگرایی مصر در برابر غرب ستیزی نسبی ایران) در سطح بین المللی؛ از جمله عواملی بوده اند که سبب واگرایی بین دو کشور گردیده اند. هر چند در مقطع کنونی نیز بسیاری از این اختلافات پابرجا بوده و حتی به واسطه افزایش تنش‌ها بین ایران و رژیم صهیونیستی و تعلیق طولانی مدت برجام، تشدید نیز شده‌اند، اما بهبود روابط عربستان سعودی با ایران، این گزینه را پیش روی مقامات مصر گذاشت که با وجود اختلاف بر سر مسائل منطقه ای و بین المللی، می توان به توسعه و بهبود روابط پرداخت و بر نقاط اشتراکی که برای حل و فصل مسائل منطقه لازم است، تمرکز کرد.
از طرف دیگر با وجود ادعاهای تاریخی مصر برای رهبری جهان اسلام، این کشور سالهاست از این آرمان خود فاصله گرفته و به ایفای یک نقش حاشیه ای بسنده کرده است. در این سال‌ها، این عربستان سعودی بوده که در این زمینه در جهان عرب به ایفای نقش پرداخته است؛ در نتیجه مصر برای حفظ موقعیت و جایگاه نسبی خود در جهان عرب و اسلام، می کوشد از حرکت‌های تک روانه و خلاف جهت عربستان پرهیز کند.
ایران و مصر در دو سوی منطقه خاورمیانه، دو کشور مهم منطقه ای به شمار می روند که ویژگی های متعددی آن دو را به یکدیگر شبیه ساخته است؛ نقش بی بدیل ایران در خلیج فارس، آسیای میانه و قفقاز و نقش بی بدیل مصر در دریای سرخ، مدیترانه و شمال آفریقا. بر این اساس، ایران و مصر با برخورداری از جایگاه ژئوپلیتیک ویژه در منطقه خاورمیانه، نقش مهمی در امنیت این منطقه ایفا می کنند، به طوری که حوزه نفوذ و عمق استراتژیک این دو کشور محدود به مرزهایشان نمی شود.
در نتیجه، از زمان جمال عبدالناصر تاکنون، ملاحظات امنیتی مصر اقتضا می‌کرده که این کشور به سوی شرق روی آورد و همواره یکی از مبانی سیاست خارجی مصر تمرکز بر منطقه ای از جهان عرب بوده که از آن با اصطلاح «مشرق عربی» نام برده می‌شود. این منطقه جغرافیایی تمامی کشورهای عراق، سوریه، اردن، لبنان، فلسطین و شش کشور حاشیه خلیج فارس را شامل می شود. دولت مصر به خوبی بر این نکته واقف است که منطقه خلیج فارس، منطقه نفوذ ایران است، از این رو این کشور برای حفظ منافع اقتصادی، سیاسی و اشتراکات فرهنگی و مذهبی خود در منطقه خلیج فارس، به دنبال حضور مؤثرتر در این منطقه و ارتباط گیری با همه کشورهای آن به‌ویژه ایران است.
از سوی دیگر، از آنجا که ایران و مصر در منطقه خاورمیانه بر دو تنگه استراتژیک جهان تسلط دارند، شکاف میان این دو کشور، موجب کاهش اقتدار کارکردی این منطقه ژئوپلتیک خواهد شد؛ از این رو طبیعی است که طرفین به دنبال چارچوبی مشترک برای توسعه روابط دو جانبه باشند.
هر چند دولت مصر در ابتدای شکل گیری بحران سوریه، از معارضان سوری حمایت می‌کرد و موضعی مخالف جمهوری اسلامی ایران اتخاد نمود، اما حال با گذشت بیش از 12 سال از این بحران و پابرجا ماندن حکومت اسد در این کشور و بازپذیرش سوریه در اتحادیه عرب، مقامات مصری تصور می کنند آنها نیز باید همچون سایر همتایان در جهان عرب به اشتباه تحلیلی خود در زمینه آینده سوریه اقرار نموده و راه دوستی با این کشور و همپیمانانش از جمله ایران را در پیش بگیرند.
ایران و مصر دو کشور تاریخ ساز و تمدن ساز در منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا هستند. بدون تردید این دو کشور از دیرباز به عنوان دو قدرت بزرگ فرهنگی در تاریخ بشریت مطرح بوده‌اند؛ آثار و شواهد نخستین ارتباطات جدی میان دو تمدن بزرگ دنیای باستان، یعنی ایران و مصر، در ابتدای نیمه دوم هزاره اول ق.م و در زمان حکومت هخامنشینان در ایران مشهود است. در عصر حاضر نیز هر دو کشور در صدد احیای جایگاه تمدنی- فرهنگی سابق خود هستند و این امر انگیزه ای برای توسعه همکاری‌ها در آنها ایجاد می کند. ضمن اینکه روابط حسنه این دو کشور در جهان اسلام به عنوان دو بازیگر بزرگ و مهم، همواره حائز اهمیت بوده است و از این رو، ارتقای روابط بین دو کشور، منافع گسترده ای برای دو ملت، منطقه، جهان اسلام و حوزه تمدن اسلامی خواهد داشت.
بر این اساس به نظر می رسد هر چند برخی اختلافات موجود بین ایران و مصر در مقطع کنونی تفاوت چندانی نکرده، اما تغییر فضای دیپلماتیک حاکم بر منطقه پس از بهبود روابط ایران و عربستان و مهیا شدن شرایط برای شکل گیری بستر همکاری و نوعی نظم امنیتی جدید، دولت مصر را ترغیب کرده که از رقبای منطقه ای خود عقب نماند و بکوشد در تحولات منطقه ای جدید، سهمی درخور داشته باشد؛ سهمی که هم یادآور داعیه‌های این کشور برای ایفای نقش جدی در جهان اسلام باشد و هم بتواند گوشه ای از بحران‌های داخلی این کشور را برطرف کرده و سامان دهد.
گروه طراحی سمیر
0 Comments