اهدافی نظیر تحقق حکمرانی مطلوب، ارتقای دموکراسی در سطح قاره و همچنین ارتقای سطوح و انواع امنیت، از مسائلی بودند که مورد بحث دو طرف قرار گرفتند. ایالات متحده نیز اعلام کرد که طی 3 سال آینده، 55 میلیارد دلار به آفریقا اختصاص خواهد داد.

فارغ از اهداف هنجاری چنین کنفرانسی، به نظر می‌رسد که اختصاص این مبلغ از سوی واشنگتن، واکنش یک قدرت جهانی به قدرتی در حال ظهور در یک منطقه ثالث است. چین که از سال 1990 حضور در قاره آفریقا را به تدریج آغاز کرد، در سال 2013 و بنا بر ابتکار کمربند و جاده حضور خود را تثبیت کرد. با این حال تصور می‌شود که ایالات متحده خیال ندارد به آسانی میدان را به اژدهای سرخ تقدیم کند.

روشن است که طرح حضور پررنگ تر ایالات متحده در آفریقا، این قاره را به یک میدان رقابت ژئوپلیتیک تبدیل خواهد کرد. رقابتی که دو مولفه‌ی امنیت و اقتصاد را در برگرفته و ممکن‌ است مدت‌ها به طول بینجامد.

براساس آمارهای جهانی قاره آفریقا تا اواخر قرن حاضر، نزدیک به 40 درصد جمعیت دنیا را در خود جای خواهد داد. همچنین، بزرگترین رشد منطقه‌ای نیز در این قاره پیش‌بینی می‌شود. علاوه بر‌ این‌ها، وجود  حجم عظیمی از منابع نفت، گاز، منابع طبیعی و همچنین موادی نظیر پالادیوم و لیتیوم سبب می‌شوند که بخش اعظمی از صنایع آینده جهان، نیاز به آفریقا و منابع آن را احساس کنند. در چنین شرایطی، چین، ایالات متحده، فرانسه و حتی روسیه حضور در آفریقا را امری حیاتی می‌دانند هرچند رقابت اصلی همچنان میان پکن و واشنگتن خواهد بود.

چین پیشرو، زنگ خطر برای آمریکا

وضع فعلی رقابت، در اختلاف آماری مشخص است. چین براساس آمار منتشر شده در سال 2021 میلادی، نزدیک به 250 میلیارد دلار تجارت دوجانبه با آفریقا دارد. این درحالیست که تجارت فی‌مابین ایالات متحده و آفریقا تنها 63 میلیارد دلار است. علاوه بر این اختلاف 4 برابری، پکن بزرگترین اعطاء کننده وام به کشورهای منطقه بوده، برعکس آمریکا که بعد از 8 سال اجلاس مشترک با کشورهایی آفریقایی برگزار نمود، چین هر 3 سال یک بار دست به اقدام مشابه می‌زند و بسیاری از شرکت‌های چینی در توسعه زیرساخت‌ها و استخراج مواد خام و طبیعی حضور فعال دارند. در  مقابل اما اکثر شرکت‌های آمریکایی به سبب عدم تمایل یا نبود پشتیبانی کافی از سوی دولت فدرال، فعالیت اقتصادی و تجاری قابل توجهی در آفریقا ندارند.

اگرچه بحث اقتصاد اهمیتی دوچندان دارد، اما در موضوع امنیت نیز چین توانسته است برای خودش جایگاهی در قاره آفریقا ایجاد کند. در سال 2017 میلادی، نخستین پایگاه نظامی این کشور در جیبوتی تکمیل شد. در گینه استوایی نیز چین با توسعه تاسیسات بندری، برنامه ساخت و تکمیل پایگاه‌های دریایی را در سر می‌پروراند. هرچند بازهم باید تاکید کرد که پکن درحال حاضر بنا ندارد آفریقا را به یک میدان رقابت امنیتی با ایالات متحده تبدیل نماید یا حتی خود را در مناسبات امنیتی این قاره درگیر نماید. مثال این ادعا جنگ داخلی اتیوپی است که چین علیرغم اعزام فرستاده ویژه صلح، سیاست عدم مداخله مورد نظر خود را در پیش گرفت.

در عین حال، راهبرد دولت آمریکا که در ماه اوت امسال منتشر شد، چین را به گونه‌ای معرفی می‌کند که از آفریقا به عنوان یک عرصه مهم برای به چالش کشیدن نظم بین‌الملل در جهت پیشبرد منافع تجاری و ژئوپلتیک خود استفاده می‌کند و بدین سبب به دنبال تضعیف و تحدید ایالات متحده خواهد بود. غرب معتقد است که چین از طریق ارائه وام‌ به کشورهای آفریقایی آنان را در تله بدهی قرار داده و مجبور به تمکین درخواست‌های خویش خواهد کرد. اگرچه این بینش هدف را مشخص می‌کند، اما اجراء و حضور در میدان رقابت آفریقا نیازمند تلاش‌ها و استراتژی‌های موثر دیگریست.

راهبردهای ایالات متحده و چشم‌انداز رقابت

اگرچه شعار آمریکا وارد می‌شود، خبر از رقابت ژئوپلیتیک دیگری می‌دهد، اما پیش‌بینی آینده آفریقا که در آن ایالات متحده کارزاری سخت خواهد داشت و چین همچنان بازیگری توانمند خواهد ماند، خیلی سخت نخواهد بود. واشنگتن و چین هر دو می‌دانند که امروز دیگر دنیا به مانند اواخر قرن نوزدهم نبوده و آفریقای به حاشیه رانده امروز که تنها 3 درصد از اقتصاد جهانی را در بر‌می‌گیرد، بیشتر از آن‌ها به ظرفیت‌های فعلی و آتی خود واقف است و تشنه حرکت رو به جلوست.

ایالات متحده برای تقویت حضور و تحکیم مواضع خود در آفریقا به خوبی می داند، تحت فشار قرار دادن کشورهای آفریقایی برای حرکت آنها در مسیر مورد نظرش، می‌تواند نتیجه منفی و معکوس داشته باشد. مقامات آمریکایی در اجلاس اخیر قویا اعلام کردند که دولت آمریکا به دنبال انتخاب کردن میان آنها و دیگران توسط کشورهای آفریقایی نخواهد بود. آمریکا به دنبال حضور پررنگ‌تر اقتصادی و بخصوص افزایش میزان سرمایه‌گذاری مستقیم در آفریقاست. بسیاری از شرکت‌های آمریکایی در بخش‌های بهداشتی، فناوری مالی و انرژی‌های تجدید پذیر رقابت‌پذیری بیشتری از رقبای چینی خود خواهند داشت.

علاوه بر این آمریکا در تلاش است که تنوع بیشتری به سرمایه گذاری‌های خود در آفریقا داده و آن را به استخراج منابع اولیه و طبیعی محدود نکند؛ موردی که چین در آن زیاده‌روی می‌نماید. آمریکا همچنین امیدوار است که آفریقایی ها مزیت تجارت با ایالات متحده را نسبت به چین درک ‌کنند.

مورد سوم نیز بازتعریف تعهدات، تمرکز بر ارزش‌هایی است که برای ملل آفریقایی حائز اهمیت است.، تمرکز برجامعه مدنی، ارتقای دموکراسی و همچنین تلاش برای تحقق جوامع باز بخشی از این تعهدات خواهد بود. در نهایت هر دو کشور چین و ایالات متحده در قاره آفریقا باید بگونه‌ای رقابت نمایند که یادآور دوران تلخ استعمار و چپاول این قاره نباشند.