شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: بلینکن، وزیر امور خارجه آمريكا تایید کرد که جمهوری قبرس شرایط لازم را دارد که در سال 2023 از آمریکا اقلام دفاعی و نظامی خریداری کند. در نتیجه این تصمیمگیری و صدور گواهی، محدودیتهای تجاری دفاعی برای جمهوری قبرس که از سال 1987 اعمال شده بود، لغو میشود.
محمود فاضلی - تحلیگر مسائل بینالملل
براساس قانون مشارکت امنیت و انرژی مدیترانه شرقی سال 2019 و قانون مجوز دفاع ملی در سال 2020، محدودیت صادرات محصولات دفاعی آمریکا به قبرس یونانینشین دو شرط دارد. اگر قبرس یونانینشین گزارش اجرای مقررات مبارزه با پولشویی را به کنگره آمریکا ارائه کند و اقدامات لازم برای جلوگیری از ورود کشتیهای جنگی روسیه به بنادر خود برای سوختگیری و سرویسدهی را انجام دهد، تحریمهای مربوطه برداشته میشود و میتواند در 2023 تجهیزات نظامی آمریکا را خریداری کند. آمریکا سالانه انطباق وضعیت قبرس یونانینشین با قوانین فوق را بررسی میکند و به کنگره گزارش میدهد. با این تصمیم، دولت آمریکا به عادی سازی روابط نظامی خود با قبرس ادامه میدهد و محدودیتی برای فروش تسلیحات وجود نخواهد داشت. این اقدام آمریکا با حمایت سناتور باب منندز رئیس کمیته روابط خارجی سنا روبهرو بود. به باور او، آمریکا باید توانایی قبرس را تقویت کند تا در برابر اشغالهای مداوم و غیرقانونی که در قسمت شمالی جزیره توسط ترکیه انجام شده، از خود دفاع کند. تعداد قابل توجهی از سناتورهای آمریکا بارها تاکید کردهاند ترکیه برای آمریکا، یک شریک قابل اعتماد نیست و باید در معرض فشار قرار گیرد.
تصمیم آمریکا برای رفع تحریمهای دفاعی در مورد قبرس و اشاره مستقیم به ضرورت تقویت این کشور در برابر ترکیه، پیام مستقیمی در مورد سطح روابط واشنگتن و آنکارا است. اقدام جدید آمریکا در مورد قبرس جنوبی، به این معنی است که واشنگتن، رویکرد دفاعی ترکیه را همچون یک تهدید تلقی میکند و لازم میداند این کشور را مهار کند و از قبرس در برابر تمامیت خواهیها و تهدیدات ترکیه و ترکهای قبرس حمایت کند.
نیکوس آناستازیادس، رئیسجمهور قبرس، این اقدام آمریکا را «نقطه عطف» و آن را منعکسکننده روابط راهبردی رو به رشد دو کشور میداند. به اعتقاد نیکوزیا برچیده شدن کامل تحریم تسلیحاتی قبرس یک تصمیم مهم است که منعکس کننده روابط استراتژیک رو به رشد بین دو کشور از جمله در حوزه امنیتی است. موافقت آمریکا با لغو تحریم تسلیحاتی قبرس در حالی است که اخباری مبنی بر خرید سامانه «گنبد آهنین» رژیم صهیونیستی از سوی قبرس با هدف حفاظت در برابر تهدید ترکیه منتشر شده و قبرس «اجرای تصمیم دولت برای خرید «گنبد آهنین» را آغاز کرده و قراردادهای مربوط به این توافق را با اسرائیل امضا کرده است.
دندیاس وزیر خارجه یونان نیز در دیدار با همتای قبرسی خود در نیویورک، «رضایت شدید» آتن از تصمیم آمریکا برای لغو تحریمهای تسلیحاتی قبرس را پاداشی برای رویکرد ثابت جمهوری قبرس در تمام این سالهای گذشته میداند. به اعتقاد او یونان و قبرس همواره در مسیر «پایبندی به حقوق بینالملل، استقلال و تمامیت ارضی همه کشورها و حقوق بینالملل دریاها» در کنار هم گام بر میدارند.
همچنان که انتظار میرفت این اقدام آمریکا با واکنش ترکیه روبهرو شد. به اعتقاد ترکیه، تصمیم آمریکا «بیش از پیش باعث تقویت ناسازگاری طرف یونانی قبرس خواهد شد و بر تلاشها برای حل و فصل مجدد مساله قبرس تاثیر منفی خواهد گذاشت. این تصمیم منجر بهرقابت تسلیحاتی در این جزیره خواهد شد و به صلح و ثبات در شرق دریای مدیترانه لطمه خواهد زد. این تصمیم آمریکا با اصل برابری دو طرف در جزیره مغایرت دارد و قبرس یونانینشین را ناسازگارتر میکند. این اقدام بر تلاشها برای حل مساله قبرس تأثیر منفی خواهد گذاشت.
ترکیه تصمیم آمریکا برای لغو تحریم تسلیحاتی دولت قبرس یونانینشین را تضعیفکننده صلح و ثبات مدیترانه شرقی دانسته و آن را محکوم میکند. از دیدگاه آنکارا، این اقدام نقضکننده اصل برابری میان دو بخش جزیره قبرس بوده و اثرات مخربی بر تلاشها برای حلوفصل مسئله قبرس خواهد گذاشت و موجب ایجاد یک رقابت تسلیحاتی در این جزیره میشود. ترکیه از آمریکا خواست در تصمیم خود تجدیدنظر کرده و یک رویکرد متعادلتر اتخاذ کند. به اعتقاد ترکیه جامعه بینالمللی از جمله آمریکا باید بر برابری حق حاکمیت و وضعیت برابر بینالمللی قبرس ترکنشین تاکید کند و بر همین اساس عمل کند، وضعیتی که در توافقهای 1959 و 1960 تایید شده است.
ارسین تاتار که از سوی ترکیه بهعنوان «رئیس جمهور جمهوری ترک قبرس شمالی» شناخته میشود، در مورد اقدام آمریکا گفته است: «این تصمیم منجر به تسلیح بیشتر طرف یونانی قبرس میشود. یعنی همان طرفی که بین سالهای 74-1963 با اقدامات مسلحانه علیه مردم ترک قبرس، انواع جنایات را مرتکب شد. متاسفانه، این اقدام آمریکا مانع از تلاش برای رسیدن به راهحل شده و منجر به ایجاد یک مسابقه تسلیحاتی خواهد شد. چنین تصمیمی، بر صلح و ثبات منطقه تاثیر منفی دارد.
آنچه اختلافات را در قبرس به تنش کشاند کودتای ملیگرایان یونانی در سال 1974 علیه دولت مرکزی این کشور بود. هدف آنها الحاق قبرس به یونان بود. در پی آن ارتش ترکیه بهسرعت وارد قبرس شد و 38 درصد از این جزیره را در نوار شمالی تحت کنترل خود گرفت. این عملیات نظامی هرچند با توجه به ابعادش محدود بود اما به تسلط ترکیه بر بیش از یکسوم قبرس منجر شد. استفاده از قدرت نظامی توسط ترکیه که دارای دومین ارتش بزرگ ناتو از لحاظ تعداد نیروی نظامی است، باعث بروز وحشت نسبت به نظامیگری آنکارا شد. در سال 1983 ترکتباران حاضر در این منطقه با نام قبرس شمالی از دولت قبرس اعلام استقلال کردند که البته در سطح بینالمللی بهرسمیت شناخته نشدند. اصلیترین حامی حکومت خودمختار قبرس شرقی، ترکیه است که تلاش دارد با تامین نیازهای اصلی این حکومت، آن را دربرابر یونانیتباران قبرس و دولت یونان حفظ کند.
ترکیه بارها یونان را مورد انتقاد قرار داده و این کشور را به انعطاف ناپذیری در مورد مسئله قبرس متهم میکند. ترکیه مدعی است این کشور همچون گذشته، به انجام وظیفه خود بهعنوان کشور ضامن در جزیره قبرس ادامه خواهد داد. طرف یونانی هیچ پاسخی به تلاشهای 30، 40 و 50 سال اخیر ترکیه در مورد قبرس ارائه نکرده و با انعطاف ناپذیری بر حفظ وضع موجود اصرار دارد.
ترکیه مدعی است سازمان تروریستی Eoka قبرس از سال 1958 بهطور سیستماتیک به ترکهای قبرس حمله میکرده و گاهی با قتلهای وحشیانه و شکنجه، مرتکب نسلکشی شده است. بههمین دلیل نیروهای مسلح ترکیه برای توقف این وضعیت در ژوئیه 1974 مداخله کردند. در نتیجه، 48 سال پیش امنیت هر دو طرف قبرس ترک و قبرسیونانی با عملیات حفظ صلح در قبرس، در چارچوب حقوق تضمینی تأمین شد. آنهایی که عملیات صلح در قبرس را اشغال میخوانند، حقایق تاریخی را نادیده میگیرند و سعی میکنند قتلعامهایی را که بین سالهای 1958 تا 1974 رخ داد، از دید جهانیان پنهان کنند.
اما قبرس در پاسخ به مواضع ترکیه اعتقاد دارد ترکیه با تاکتیکهای ترکیبی و اقدامات غیرقانونی، امروز نیز تلاش میکند تا مناطق اشغالی را اسلامی کند، هویت سکولار جامعه ترکهای قبرس را تضعیف کند و وابستگی ترکهای قبرس به ترکیه را تقویت کند. جامعه بینالمللی میداند که تنها کاری که ترکیه انجام داد، ایجاد ویرانی، پناهندگی یک سوم از جمعیت قبرس، اجرای طرحهای دوگانه و تحکیم دستاوردهای جدید بود. اوج تحریکات ترکیه، حساسیتی است که برای تحمیل راهحل ایجاد دو کشور نشان میدهد.
0 Comments