آنچه در ادامه می خوانید، متن گفتگوی شوراآنلاین با حسین رویوران، کارشناس مسائل غرب آسیا درباره فرجام طرح آتش بس است.
پرسش: آمریکا و روسیه چه اهداف راهبردی را از طرح آتش بس در سوریه دنبال می کنند؟
آمریکا در تلاش است تا جایگاه مطمئنی در آینده سوریه برای خودش فراهم کند. به همین دلیل محتوای توافق به گونهای تعریف شده تا بتواند اهداف هر دو کشور را در آینده سوریه تحقق ببخشد. البته آمریکا به دلیل انتخاباتی که در پیش دارد، بیشتر حالت محافظهکارانه به خود گرفته و درصدد حفظ وضع موجود در سوریه است، اما روسیه به دنبال ایجاد اجماع در بحث جنگ علیه تروریسم یا گسترش اجماع علیه تروریستها در صحنه عملیات میدانی سوریه است.
پرسش: برنامه آمریکا برای حفظ وضع موجود در سوریه چیست؟
آمریکا تلاش کرده تا با توسل به آتش بس، شرایط فعلی سوریه را حفظ کند و از این طریق بتواند مسیر گفتگوهای سیاسی در آینده سوریه را مدیریت کند. روسیه هم به این طرح توافق آتش بس نگاه ابزاری و تلاش دارد از طریق مکانیزمی که در این طرح تعریف شده به هدف اصلی خود که گسترش اجماع علیه گروههای تکفیری است، برسد. لذا با طرح توافق آتش بس که بین آمریکا و روسیه اتفاق افتاده تا حدودی این دو قدرت بین المللی، زمینه را برای تحقق اهدافشان هموار می بینند.
پرسش: مهم ترین مولفه این طرح آتش بس چیست؟
در حال حاضر با وضعیتی که پیش آمده تا حدی میان نیروهای ارتش و دولت سوریه با گروههای ترویستی مثل داعش و جبهه النصره، جداسازی و تفکیک صورت خواهد گرفت. مسئله جداسازی و تفکیک این گروه ها، می تواند وزن هر یک از آنها را مشخص کند. لذا این گروه ها در این توافق دو گزینه بیشتر ندارند یا باید به آتش بس پایبند باشند یا مورد حمله قرار خواهند گرفت.
پرسش: مهمترین نقطه ضعف این توافق نامه چیست؟
چند مسئله اساسی در این توافق وجود دارد که می تواند نقطه ضعف این توافق محسوب شود. مسئله اول، بحث آتش بس؛ مسئله دوم بحث کمک رسانی به مردم تحت محاصره و در نهایت بحث گفتگو و مذاکرات در آینده است. برای بحث اول و اینکه چه کسی باید به این آتش بس پایبند باشد، سازو کاری تعریف شده است، اما برای بحث کمک رسانی هنوز سازوکار درست و مشخصی تعریف نشده است. لذا شاهدیم که در همین ابتدای امر دولت سوریه، عنوان نموده کمکرسانی به شرطی مورد قبول است که با نظارت سوریه همراه باشد. یعنی دولت سوریه باید بتواند ببیند و رصد کند که چه چیزی، از کجا و به چه کسانی اعطاء میشود. در شرایط فعلی دولت سوریه به شدت نگران انتقال سلاح است. در حالیکه طبق توافق، آمریکا میخواهد نیروهای نظامی سوریه مجبور به عقبنشینی از معبر کاستیلو شوند، به طوری که این منطقه از نیروهای دولتی تخلیه کامل شوند تا از این طریق بتواند به راحتی و آزادانه به مناطق حلب کمک رسانی کند. این یک اختلاف جدی و خلاء اساسی در این توافقنامه است که هنوز راه حلی برای آن در نظر گرفته نشده است. بحث بعدی که همچنان در این توافقنامه به آن اشاره خاصی نشده، این است که چه کسی باید با چه کسی صحبت و رایزنی کند. هنوز مشخص نشده که آیا مثل دور قبلی مذاکرات در ژنو که به شکست انجامید، آیا روند معقولی در نظر گرفته شده تا این بار مذاکرات به شکست ختم نشود یا خیر؟
پرسش: در صورت شکست طرح توافق آتش بس؛ آینده سوریه را چگونه ارزیابی می کنید؟
نقش ترکیه در این توافق بسیار مهم است؛ این نقش می تواند در چارچوب توافق یا خارج از آن تعریف شود. اگر توافق به نتیجه نرسد با توجه به اینکه یک سوم تروریستها تحت محاصره دولت هستند و دولت روسیه و سوریه از لحاظ میدانی دست برتر را دارند، میتوانند عملیات را ادامه بدهند. مخالفین و معارضین در حال حاضر مشکلات زیادی دارند، به ویژه مشکلی که با ترکیه پیدا کرده اند و چرخشی که در سیاست های ترکیه نسبت به این گروه ها به وجود آمده، احتمال پشتیبانی و حمایت ترکیه از این گروهها را تضعیف کرده است. با توجه به شکلگیری اجماع بین المللی علیه تروریست ها و احتمال تغییر مواضع ترکیه، اگر توافق حتی مطابق آنچه که در طرح آمده، اجرا نشود، باز هم دولت سوریه در آینده دست برتر را خواهد داشت.
پرسش: جدای تروریست ها، مخالفان آتش بس چه کسانی هستند؟
هم عربستان سعودی و هم رژیم صهیونیستی مخالف اجرای موفقیت آمیز طرح توافق آتش بس هستند. لذا از همان ساعات اولیه توافق، زمزمه عدم پذیرش توافق از سوی آنها به گوش میرسید. اما قطعاً گزینههای این دو، خیلی جالب نیست، زیرا عملا در برابر توافق بین المللی قرار می گیرند و این می تواند برای آیندهشان ناگوار باشد.
پرسش: ارزیابی شما از اقدام نظامی گروه های تروریستی در قنیطره و تصرف شهرک حضر در روز بعد از اجرای توافق آتش بس چیست؟
با آغاز طرح توافق آتش بس، عملیات قادسیه جنوب در منطقه جنوب و در حوالی جولان انجام شد و عملاً یک سری گروهها ناپایبندی خود را در قبال آتش بس و ادامه ارتباط و همراهی با جبهه النصره اعلام کردند. عملیات قادسیه کاملا یک طرح اسرائیلی است که در مرز جولان اجرا می شود. آمریکا در شرایط فعلی وضعیت انفعالی به خود گرفته و در صورت ادامه این وضعیت یقیناً دچار چالش خواهد شد، مگر آنکه خود زیر توافق بزند. طبق توافق آمریکا باید از وضع انفعالی خارج شود و با اینها برخورد کند، با این وجود به دلیل عدم اشتراک نظر بین آمریکا و اسرائیل تا حدودی جبهه مخالفین با مشکل مواجه خواهند شد. گرفتن شهر حضر اینگونه نیست که باعث تغییر معادله کلی در میدان عملیات شود، زیرا این منطقه قبلا هم دست اینها بود و دولت توانسته بود که آن را تصرف کند. اما این عملیات و حمایت آن از سوی اسرائیل می تواند زمینه انحراف توافق را از مسیری که برای آن ترسیم شده، فراهم کند.
0 Comments