انتخابات در آمریکا و راهیابی ترامپ به کاخ سفید سوالات زیادی را پیش روی کارشناسان و صاحبنظران مسائل سیاسی قرارداده است. سوالاتی که بخش عمده آنها برگرفته از شعارهایی بوده که ترامپ در دوره تبلیغات ریاست جمهوری سر می داد و ما در گفت و گو با «پیام محسنی» مدیر پروژه ایران و عضو مطالعات ایران در مرکز علوم و امور بین الملل بلفر وابسته به مدرسه کندی در دانشگاه هاروارد پاسخ های آن را جستجو کردیم.

ترامپ بعد از انتخابات چه تفاوتی با ترامپ قبل از انتخابات کرده است و اصولا چقدر زمان می برد تا سمت و سوی سیاست های بین المللی ترامپ در عرصه اجرایی روشن شود؟

با آنکه در مورد سیاست های رییس جمهوری منتخب؛ ترامپ بعد از استقرار در کاخ سفید ابهاماتی وجود دارد، شیوه تصمیم گیری ترامپ تغییر نخواهد کرد. ممکن است در مورد بعضی موضوعات انعطاف بیشتری به خرج دهد؛ همانطور که برای نمونه در خصوص قانون بیمه خدمات بهداشت و درمان اوباما اشاره کرد؛ اما حامیان وی و دیدگاه هایش، همچنین منتقدان داخلی او تغییر نمی کنند.

از آنجا که بسیاری از سیاست های ترامپ هنوز شکل نگرفته و او خط مشی مفصلی با جزئیات برای سیاست ها در زمان تبلیغات انتخابانی نداشت، دست بازتری برای شکل دهی به سیاست های فردی اش بعد از استقرار در کاخ سفید دارد. این امر یعنی برای اینکه سیاست های ترامپ با در نظرگرفتن محدودیت های وسیع تر ساختار سیاسی آمریکا و سیاست بین الملل، موثر باشد؛ وی باید نگاه واقع بینانه تری به آنچه می تواند و شیوه انجام امور بیندازد.

ظاهرا بخش هایی از جامعه آمریکا نمی توانند رییس جمهوری ترامپ را بپذیرند. سرانجام تظاهرات خیابانی چه خواهد شد و آیا تغییر و اصلاح سیستم انتخابات آمریکا محتمل است؟

قسمت اعظم مردم آمریکا همواره نسبت به رییس جمهوری منتخب، دیدگاه انتقادی خواهند داشت و این نگاه ضرورتا در تظاهرات خیابانی در زمان ریاست جمهوری وی منعکس نمی شود؛ اعتراضات خیابانی مدت کوتاهی بعد از انتخاب ریاست جمهوری وی متوقف می شود. با وجود این، سیاست های آینده ترامپ در تبدیل مخالفان به یک نیروی قوی و منسجم تاثیر مستقیم دارد.

اگر وی سیاست های دوقطبی سازی مانند اخراج گسترده یا کاهش آزادی های مدنی را اجرا کند، نارضایتی ها بیشتر خواهد شد. مردم آمریکا اکنون اختلاف رای زیادی دارند و فارغ از اینکه چه کسی پیروز انتخابات شده است؛ رییس جمهوری باید کشوری را متحد سازد که به دلیل عصبانیت فراوان از ساختار سیاسی به شدت متفرق است.

اگر ترامپ به ادامه لفاظی های خود که به طور منفی آمریکایی ها را بر اساس گرایش های مذهبی یا قومی هدف قرار می دهد؛ نارضایتی سیاسی ادامه یافته و دوقطبی در جامعه تشدید می شود؛ به ویژه اگر بعضی از سیاست های عینی پیشنهادی ترامپ اجرایی بشود.

تغییر در ساختار انتخاباتی آمریکا چندان محتمل نیست و اگر تغییری در این راستا روی دهد، فرآیندی بسیار کند و درازمدت خواهد بود. این امر به ویژه از آن جهت محتمل تر است که جمهوری خواهان ریاست جمهوری و اکثریت هر دو مجلس سنا و نمایندگان را در اختیار دارند و همین جمهوری خواهان هستند که از بسیاری قوانین انتخاباتی فعلی حمایت می کنند.

حزب جمهوری خواه از دیرباز از حقوق ایالت های کوچک تر پشتیبانی می کرده است و دسترسی رای دهندگان و قوانین ثبت نام برای رای دادن را دشوارتر می کرده است که میزان مشارکت را کاهش داده و معمولا به نفع جمهوری خواهان بوده است.

در دوران تبلیغات انتخاباتی بسیاری از جمهوری خواهان از ترامپ اعلام برائت کردند، همکاران وی در دوره ریاست جمهوری چه کسانی خواهند بود و کسانی که در اطراف ترامپ حضور دارند چه سبقه و سابقه ای در قبال خاورمیانه و ایران دارند؟

سوال جدی در مورد نزدیکی ترامپ با بعضی از مهم ترین سیاستگذاران و نخبگان تشکیلات جمهوری خواهان وجود دارد. ترامپ به عنوان فردی از بیرون تشکیلات وارد روند مبارزه انتخاباتی بدون تجربه سیاسی پیشین شد و دیدگاه های وی جریان اصلی جمهوری خواهان را تا حدی ناراضی کرده است. در نتیجه تشکیل یک گروه قوی با تخصص های بالا به منظور انتقال قدرت برای او دشوارتر خواهد بود.

نخبگانی که از سیاست های او ناراضی نبوده اند و از وی حمایت کردند، بیشتر در جناح سیاسی ایدئولوژیکی حزب قرار دارند. بر همین اساس بسیاری از آنها دیدگاه های جنگ طلبانه ای علیه ایران و خاورمیانه دارند حتی با آنکه دیدگاه های ترامپ در مورد خاورمیانه در مناظره ها کاربردی تر بوده است.

بنابر این، باید منتظر ماند و دید ترامپ چقدر به سیاست های خود متعهد می ماند و گروه جدیدی که گرد می آورد بر روند سیاستگذاری او تاثیر خواهد گذاشت. این وضعیت در انتخاب رینس پریباس رییس پیشین کمیته ملی جمهوری خواهان به عنوان رییس کارکنان کاخ سفید و استفان بانون مدیر فوق محافظه کار شبکه خبری بریبیت به عنوان نظریه پرداز اصلی و مشاور ارشد وی مشخص است.

بانون طرفدار جنبش تی پارتی جهانی است و باور دارد غرب با بحران سرمایه داری، ایمان و اعتقاد روبروست. این نوع سرمایه داری تحت لوای آزادی های شخصی، ایمان و اعتقاد را به ویژه برای جوانان تضعیف کرده است. وی می گوید باید به سرمایه داری یهودی-مسیحی برگردیم.

هیلاری کلینتون گفته انتشار ایمیل های او توسط رییس اف. بی. آی. نقش اصلی را در شکست وی داشته است.آیا رییس اف. بی. آی نسبتی با ترامپ و تیم انتخاباتی وی دارد؟

تصمیم اداره پلیس فدرال آمریکا برای انتشار قسمت دوم ایمیل ها مهم بود اما تغییردهنده نتیجه انتخابات نبود. اکثر آمریکایی ها از اتهامات کلینتون مطلع بودند و به خودی خود افشاگری تازه ای نبود. کلینتون از نظر محبوبیت عمومی در سطح بسیار پایینی بود و به سختی کسی وجود داشت که مستمر و فعالانه او را تایید کند، همانطور که نظرسنجی های پیشین نشان می دهد اکثریت مردم تنها به دلیل مخالفت با ترامپ از وی حمایت می کردند.

کلینتون پیام امید و تغییر را مانند اوباما نداشت بلکه تنها چهره ای از یک تشکیلات سیاسی بود. او همچنین می توانست برای رای دهندگان ناراضی و منفعل نسبت به انتخابات، به ویژه رای دهندگان سفیدپوست ناخشنود، در پیام و برنامه حزبی خود فعال تر عمل کند.

ترامپ در مورد توان زدایی در جامعه به ویژه در مورد رای دهندگان سفیدپوست صحبت کرد و توانست افرادی را پای صندوق های رای بیاورد که پیش از آن نمی خواستند رای بدهند. به این دلیل نظرسنجی ها نادرست از آب درآمد. زیرا در نظرسنجی ها آمریکایی هایی که معمولا رای نمی دهند و رای دهنده هایی که در مورد تمایلات خود سکوت می کردند، نادیده گرفته شده بودند.

در نهایت به دلیل ساختار انتخاباتی آمریکا و به طور کلی میزان مشارکت پایین، ایالت های کلیدی، نفوذی بیش از حد بر روند انتخابات دارند؛ پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری معمولا از پیروزی درحوزه های انتخابی خاص و کسب رای بعضی از اقشار جامعه ناشی می شود و اینکه چطور یک نفر می تواند این حوزه های انتخابی را به رای دادن وادارد.

ترامپ با توجه به روحیات تجاری که دارد حضور و تعهدات آمریکا در بسیاری از پیمان های بین المللی مثل ناتو،نفتا و توافقنامه پاریس را در دوران تبلیغات انتخابات زیر سوال برده و این باعث نگرانی های جهانی شده است. در عرصه عمل آیا ترامپ می تواند از این پیمان ها کنار بکشد؟

این انتخابات پیامدهای فراوانی برای موسسات بین المللی و نظم جهانی دربر دارد. وی آشکارا از ناتو، نفتا و پیمان های اقتصادی و امنیتی موثر بر نظم جهانی انتقاد کرده است. بسیاری از متحدان نزدیک او نسبت به سازمان ملل متحد و همایش های اصلی بین المللی مانند داووس انتقاد دارند.

آنها همچنین از اقشار بالایی که منافع برتر بین المللی را برتر از منافع ملی و مردمی می دانند، انتقاد می کنند. در مورد چشم انداز دیگر کشورها، کشورهایی که از شرایط فعلی جهانی نفع می برند مانند چین، عربستان سعودی، کشورهای حاشیه خلیج فارس و اعضای اتحادیه اروپا نگران سیاست های ترامپ هستند. از طرف دیگر کشورهای مخالف یا منتقد شرایط فعلی در ساختار سیاست بین الملل مانند روسیه و سوریه بیشتر به ترامپ گرایش دارند.

احتمال نمی رود که این پیمان ها به خودی نقض شوند اما ترامپ به دنبال بازمذاکره در مورد آنهاست و می خواهد امتیازات بیشتری کسب کند، بدون اینکه الحاقیه هایی به پیمان ها اضافه شود که گشاده دستی آمریکا را ضروری می سازد.

این رویکرد، هزینه ها را برای آمریکا افزایش داده و در را برای نفوذ بیشتر کشورهای غیرمتحد واشنگتن و تقویت صدای آنها باز می کند. این امر به ادامه سیاست های خارجی اوباما منجر می شود اما احتمالا با رگه های قوی تر انزواطلبی و ملی گرایی.

رییس جمهوری منتخب آمریکا در دوران تبلیغات انتخاباتی از پوتین تمجید کرده است. ترامپ در اوکراین و سوریه چه تعاملی با پوتین خواهد داشت؟

ترامپ تمایل بیشتری برای تعامل با روسیه و پذیرش آن به عنوان شریک بین المللی اش دارد. این پیام قبل و بعد از انتخابات به دفعات داده شده است و منعکس کننده ذهنیت اصلی ترامپ در سیاست خارجی مبنی بر انزواطلبی، عملگرایی و تسهیم قدرت است.

در سوریه به ویژه اگر ایران و روسیه تا زمان تنفیذ ترامپ نبرد حلب را پیروز شوند؛ ترامپ راه دیگری غیر از تعامل با این دو کشور ندارد. به عبارت دیگر عوامل ساختاری، گزینه های ترامپ را در سوریه محدود می کند و بیشتر محتمل است که آمریکا روی راهکار دیپلماتیک تمرکز کند. با وجود این، شرایط یادشده به مجموع سیاست خارجی ترامپ در مورد نظم جهانی و روسیه بستگی دارد.

سمت و سوی سیاست های خاورمیانه ای ترامپ چگونه خواهد بود ودر سیاست منطقه ای آمریکا چه تغییراتی محتمل است؟

ترامپ به اندازه کلینتون به عربستان سعودی و شیخ نشین های حاشیه خلیج فارس نزدیک نیست. بنابراین بازتوازن منطقه ای قدرت در منطقه که در دوران اوباما آغاز شد، ادامه می یابد.

ترامپ در زمان تبلیغات انتخاباتی یک بار گفته بود برجام را پاره می کند و بار دیگر از ضرورت مذاکره مجدد سخن گفته بود، در نهایت ترامپ در قبال ایران و برجام چه رویکردی خواهد داشت. با توجه به روحیات اقتصادی ترامپ توافق ایران با بوئینگ به کجا خواهد رسید؟

سیاست های ترامپ در قبال ایران هنوز کاملا معلوم نیست اما بسیاری از نزدیکان و مشاوران او ضد ایران هستند و به شدت با برجام مخالف بودند. پاره کردن برجام توسط ترامپ ممکن نیست اما وی به دنبال مذاکره مجدد بعضی از وجوه برجام با ایران است؛ معنای این بازمذاکره چیست و اینکه چطور جلو می رود معلوم نیست.

گزینه های سیاسی آمریکا علیه ایران محدود است و اقدام نظامی یا تحریم ها مزایای جزئی دارند. این امر به دیدگاه کلی ترامپ در مورد تعامل با ایران بستگی دارد. از یک سو این امر می تواند به معنای خصومت بیشتر با ایران و از دیگر سو به معنای علاقمندی ترامپ برای گشودن راه ایران برای کسب و کار و صنایع امریکایی باشد. خصومت بیشتر و عمیق تر به ویژه با توجه به برجام با مقاومت بین المللی نه تنها از سوی روسیه یا چین بلکه اتحادیه اروپا روبرو می شود.

اما این امکان که ترامپ به متحدان جمهوری خواه خود اجازه افزایش تحریم ها را بدهد وجود دارد. سوال این است که دیدگاه و تصمیم گیری سیاست خارجی ترامپ چقدر می تواند بر مقاومتی غلبه کند که وی احتمالا در حلقه نزدیکان خود با آن روبرو می شود.

منبع: ایرنا