أحدث المقالات
نکات راهبردی وضعیت بودجه نظامی در خاورمیانه
فنلا مکگرتی و تام والدوین در تحلیلی که اندیشکده انگلیسی مطالعات راهبردی (IISS) منتشر کرد، نوشتند: در سال 2021، مجموع هزینههای دفاعی منطقهای در خاورمیانه و شمال آفریقا برای چهارمین سال متوالی به صورت واقعی کاهش یافت. با این حال، نشانههایی وجود دارد که نشان میدهد با مساعد شدن شرایط مالی در سال 2022، این نرخ کاهشی ممکن است کند شود.
فشارهای قیمت نفت
بودجه دفاعی در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا از زمان سقوط قیمتهای جهانی نفت در سالهای 2014 تا 2016 و بهبود نیافتن این قیمت در سالهای بعد، تحت فشار شدیدی قرار گرفت. کشورهای منطقه در ابتدا قادر به افزایش استقراض و استفاده از ذخایر مالی گسترده برای حمایت از مخارج دفاعی بودند. با این حال، کاهش بودجه در سالهای اخیر، به دلیل برنامههای انقباض اقتصادی، اجتنابناپذیر شد. تأثیر همهگیری ویروس کرونا هم بر اقتصاد عمومی تأثیر گذاشت. کسری بودجه در کشورهایی مانند بحرین، عراق، کویت، عمان و عربستان سعودی به میزان قابل توجهی افزایش یافته است. سطح بدهی دولتها از میانگین منطقهای 64 درصد درآمد ملی یا تولید ناخالص داخلی (GDP) در سال 2019 به 74 درصد در سال 2020 افزایش یافته است.
با این حال، بهبود مداوم قیمت نفت در سال 2021 برخی از فشارها را بر منابع مالی دولتها، به ویژه در کشورهای شورای همکاری خلیج (فارس) کاهش داده است. با وجود این، مجموع هزینههای دفاعی منطقهای – از جمله تخصیص بودجه نظامی خارجی از سوی ایالات متحده – به روند کاهشی خود از 171 میلیارد دلار در سال 2017 به 165 میلیارد دلار در سال 2021 ادامه داد. این رقم ممکن است از نظر آماری کاهش متوسطی در نظر گرفته شود، اما با توجه به نرخ تورم که به طور متوسط سالانه 7٪ (و در برخی کشورها بیش از 30٪) است، کاهش واقعی شدیدتر بوده، به طوری که به طور میانگین، این بودجه در چهار سال منتهی به 2021 سالانه 3.6٪ کاهش داشته است.
یک تصویر درهم
عامل اصلی کاهش هزینههای نظامی در منطقه عربستان سعودی است، کشوری که بودجه دفاعی سال 2021 آن نسبت به مجموع سال 2020 به میزان 3 میلیارد دلار کاهش یافته و به 7/46 میلیارد دلار رسیده است، سطحی که به صورت واقعی 27 درصد کمتر از هزینههای سال 2017 است. خریدهای نظامی عربستان سعودی از اواخر سال 2018، زمانی که تفاهمنامه 13.25 میلیارد دلاری با ایالات متحده را برای خرید سیستم دفاع موشکی بالستیک تاد امضا کرد، نسبتاً کاهش یافته است. این روند احتمالاً نشاندهنده تلاشهای جاری در این کشور برای تنوع بخشیدن به اقتصاد تحت برنامه چشمانداز 2030 است، به طوری که قرار است طبق آن 50 درصد از هزینههای خرید تجهیزات، صرف صنایع داخلی شود.
محدودیتهای بودجه در سال 2021 در عمان به قوت خود باقی ماند، به طوری که در این کشور هزینههای دفاعی دولت 28 درصد کمتر از اوج خود در سال 2015 است. پس از تکمیل تحویل سامانه پدافند هوایی کوتاه برد NASAMS در سال 2018 (به ارزش 1.28 میلیارد دلار)، تنها برنامه تدارکات نظامی قابل توجه در حال انجام این کشور، خرید 172 خودروی زرهی چرخدار پارس III از ترکیه است که سفارش آن سال 2016 و به ارزش 500 میلیون دلار صورت گرفته است.
در همین حال، افزایش خرید نظامی در چندین کشور دیگر در این منطقه در سال 2021 جبران برخی کاهش خریدها را کرده است. بودجه وزارت دفاع کویت به شکل واقعی 37 درصد در سال 2021 افزایش یافت و هزینههایش از 6.8 میلیارد دلار در سال 2020، به 9.6 میلیارد دلار رسید. کویت با هزینه 5.2 میلیارد دلاری برای خرید 28 فروند F/A-18E/F سوپر هورنت و 28 فروند تایفون یوروفایتر به مبلغ 8.81 میلیارد دلار در حال افزایش ناوگان جنگنده خود است. این هواپیماها احتمالا سال آینده تحویل این کشور خواهند شد. اولین تانک از 218 تانک اصلی جنگی جدید M1A2K آبرامز اواسط سال 2021 به طور رسمی تحویل این کشور شد و تحویل بالگردهای حمل و نقل سنگین ایرباس H225M نیز در دسامبر 2020 آغاز شد.
در همین حال، بودجه دفاعی کشورهای واردکننده نفت در شمال آفریقا نیز به سیر صعودی خود ادامه داده است. بودجه دفاعی مصر در سالهای اخیر رشد ثابتی را به صورت واقعی نشان داده است. این میزان رشد از سال 2019 به طور میانگین سالانه 6/3 درصد بوده است، زیرا این کشور همچنان به تامین مالی برنامههای نوسازی دریایی و هوایی با تجهیزاتی که از تامینکنندگان مختلف تامین میشود، ادامه میدهد. در تونس، هزینههای واقعی در سال 2021، 24 درصد بیشتر از سال 2017 است. این کشور همچنین خریدهای متعادلی همچون هشت هواپیمای آموزشی T-6 Texan II و پهپاد مسلح Anka-S را از ترکیه داشته است.
در بحبوحه تنشها با الجزایر، هزینههای نظامی مراکش هم در سال 2020 به میزان واقعی 21 درصد و در سال 2021 به میزان 3 درصد افزایش یافت. این کشور اخیراً خرید یک کشتی گشتزنی جدید را به کشتیساز اسپانیایی ناوانتیا و پهپادهای مسلح Bayraktar TB2 را به شرکت ترکی Baykar سفارش داده است.
بهبود شرایط اقتصادی
چشمانداز خرید تسلیحاتی منطقه همچنان به واسطه کاهش بودجه دفاعی عربستان سعودی محدود خواهد شد، زیرا ریاض در ماه سپتامبر برنامههایش را برای کاهش بیشتر هزینههای دولتی در سه سال آینده ترسیم کرد. با این حال، بهبود شرایط مالی و پیشبینیها برای ثبات قیمت نفت ممکن است به این معنی باشد که سایر کشورها قادر به پرهیز از کاهش بیشتر در بودجه دفاعی خود باشند و حتی ممکن است افزایش بودجههایی را اعمال کنند.
پیشبینیهای اداره اطلاعات انرژی ایالات متحده نشان میدهد که قیمت نفت در سال 2022 برای کشورهایی مانند عراق، کویت، لیبی، قطر و امارات برای آنکه بتوانند بودجه خود را متعادل کنند، کافی خواهد بود. بنابراین، با توجه به محرکهای موجود امنیتی و تداوم پیگیری برنامههای نوسازی در سراسر منطقه، ممکن است پایان بدترین تعدیل بودجه در سالهای اخیر نزدیک باشد.
0 Comments