وب سایت اندیشکده بروکینگز آمریکا در یادداشتی نوشت: یکی از مباحث اصلی پیرامون انتخابات زودهنگام میزان همکاری سازمان ملل در روند نظارت بر انتخابات است. برخی از نخبگان سیاسی خواستار نقش نظارتی محدود سازمان ملل متحد شده‌اند تا از پیامدهای ناخواسته آن جلوگیری کنند. در همین حال، بسیاری از معترضین که انتخابات سال 2018 را تحریم کرده بودند و نگرانی‌هایی درباره سلامت انتخابات عراق دارند، خواستار نظارت گسترده‌تر سازمان ملل هستند.

معترضان به دنبال آن هستند که دخالت سازمان ملل بتواند یکپارچگی انتخابات را تضمین کرده و به بازگرداندن اعتماد مردمی به دموکراسی و مشروعیت بخشی به انتخابات کمک کند. اما نخبگان سیاسی و توده‌هایی که درخواست نظارت سازمان ملل را مطرح کرده‌اند با این پرسش مواجه اند که خدمات مختلف انتخاباتی سازمان ملل تا چه اندازه در تحقق این اهداف موثر است و چه اقداماتی باید انجام شود؟

کمیسیون عالی مستقل انتخابات عراق 54 سفارت و 21 سازمان بین‌المللی را برای اعزام ناظران انتخاباتی دعوت کرده است. از اواسط دهه 1990، بیش از نیمی از انتخابات در دموکراسی‌های تحکیم نشده توسط سازمان‌های بین‌المللی، از جمله سازمان ملل، اتحادیه اروپا و … نظارت شده اند.

در تاریخ 16 فوریه، جنین هنیس-پلاسخارت، نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل در عراق بر اهمیت انتخابات آینده اکتبر تأکید کرد و خواستار پاسخ سریع هیئت مساعدت سازمان ملل متحد برای عراق (یونامی) به درخواست بغداد برای نظارت بر انتخابات شد. نماینده ویژه در هفتمین گزارش خود درباره آماده سازی و روند برگزاری انتخابات، تأکید کرد که مهم نیست شورای امنیت سازمان ملل چه واکنشی نشان می‌دهد، «انتخابات همیشه تحت رهبری عراق و متعلق به عراق خواهد بود».

درک محدودیت‌ها

اگر سازمان ملل درخواست نظارت را بپذیرد، درخواست دولت عراق را برآورده کرده، اما آیا با این کار اهداف مردم عراق نیز برآورده می‌شود؟ پاسخ به این سوال ریشه در کاستی‌های ذاتی نظارت دارد، اما می‌توان این نظارت را از طریق سیاست‌گذاری فعال بهبود بخشید.

نخست آنکه، ذات نظارت بر انتخابات همواره با محدودیت هایی مواجه است. اینکه تمام بخش‌های انتخابات، نظارت شود، اطلاعات جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل شود و از طرف دبیرکل در مورد کیفیت و نحوه برگزاری انتخابات گزارشی تهیه شود، امکان‌پذیر نیست. این اقدام نمی‌تواند روند مداخله یا تقلب در انتخابات را کاهش دهد. سازمان ملل و سایر نهادها نمی‌توانند شیوه‌های حاکمیت را فقط از طریق نظارت بر انتخابات بهبود بخشند. علاوه بر این، اگر اعتماد عمومی خدشه‌دار شود اعتماد و تعامل محلی در روند انتخابات نیز تهدید می‌شود. انتقال سازوکارهای فنی و محدودیت‌های خدمات انتخاباتی سازمان ملل متحد به رأی دهندگان دشوار است.

تقاضای مردم عراق برای دخالت سازمان ملل از این فرض ناشی می‌شود که سازمان ملل می‌تواند از سلامت انتخابات اطمینان حاصل کند. شاید بسیاری از مردم فراموش کنند که سازمان ملل از سال 2004 در کمک‌های انتخاباتی در عراق نقش داشته است. عموم مردم عراق از گذشته‌های دور به انتخابات اعتماد ندارند. اگر نظارت سازمان ملل متحد بر انتخاباتی که آزاد و عادلانه تصور می‌شود منطبق نشود، یا اگر بیانیه سازمان ملل پس از انتخابات مطابق با برداشت عمومی نباشد، در این صورت اعتماد به سازمان ملل و انتخابات از بین خواهد رفت. برای کاهش این موضوع، کمیسیون عالی مستقل انتخابات و سازمان ملل متحد باید دامنه و محدودیت‌های نقش انتخاباتی سازمان ملل در عراق را به طور واضح تشریح کنند.

دوم آنکه، زیانبارترین پیامد ناخواسته نظارت بر انتخابات دستکاری استراتژیک است. اگرچه نظارت می‌تواند مانع تقلب در روز انتخابات شود، اما همچنین می‌تواند روش‌های پنهان‌تری از تقلب را القا کند. نهادهای سیاسی که قصد تقلب دارند ممکن است به تقلب در دادگاه‌ها و ارگان‌های اداری، سرکوب رسانه‌ها و سایر اشکال دستکاری قبل از انتخابات روی آورند. به همین دلیل، سازمان‌های ناظر ترجیح می‎دهند که هم نظارت بلند مدت داشته باشند و هم ارزیابی قبل از انتخابات. اما نخبگان سیاسی فقط نظارت روز انتخابات را ترجیح می‌دهند. با نزدیک شدن به انتخابات عراق، نشانه‌هایی از دستکاری استراتژیک، از جمله کاهش آزادی مطبوعات و جامعه مدنی و همچنین ارعاب فعالان شروع شده است. بسیار مهم است که تصمیم‌گیری برای به کارگیری ماموریت‌های نظارت به تأخیر نیفتد تا آن‌ها بتوانند فضای قبل از انتخابات را بررسی کنند.

تنظیم انتظارات

نخبگان سیاسی و رای دهندگان، خواستار همکاری سازمان ملل در انتخابات آینده شده‌اند. اگرچه به نظر می‌رسد نظارت یک نقش محدود است و به همین دلیل مورد پسند نخبگان سیاسی قرار می‌گیرد، اما هنوز هم می‌تواند برای ترویج انتخابات آزاد و عادلانه و بازگرداندن اعتماد به روند انتخابات مورد استفاده قرار گیرد. برای اینکه چنین اتفاقی بیفتد، ماموریت نظارت باید به موقع شروع شود تا از نظارت بر اقدامات پیش از انتخابات اطمینان حاصل شود. تصمیم سازمان ملل متحد در مورد ماموریت نظارت نباید به تأخیر بیفتد.

تقاضای عمومی برای نظارت، بعید به نظر می‌رسد که برآورده شود و دلایل اساسی این امر باید به روشنی بیان شود. سازمان ملل متحد روابط گسترده‌ای با کمیسیون عالی مستقل انتخابات و نهادهای عراقی برقرار کرده است، اما یکی از مواردی که جنبش اعتراضی نشان داد این است که نتوانسته است به درستی با مردم معترض کف خیابان عراق ارتباط برقرار کند. این به ضرر سازمان ملل است، زیرا انتظارات برآورده نشده به اعتبار آن لطمه می‌زند. هر تصمیمی که سازمان ملل متحد می‌گیرد و هر محدودیتی که دارد، باید به اطلاع عموم مردم عراق برسد، در غیر این صورت عموم مردم همچنان سازمان ملل متحد را به عنوان یک راه حل برای مسائل حاکمیتی خود تلقی می‌کنند.