لارس برزوس در یادداشتی که وب‌سایت اندیشکده آلمانی اقتصاد و سیاست (SWP) آن را منتشر کرد؛ نوشت: عواملی مانند افزایش احتمال وقوع یک بحران پیش‌بینی‌نشده و خسارات احتمالی آن، در انتخاب بهترین تصمیم نقش مهمی دارند. کووید – 19 نشان داد جهان آمادگی مقابله با بحران‌های پیش‌بینی‌نشده را ندارد. علی‌رغم تمام هشدارهایی که درباره عواقب گسترش بیماری‌های عفونی در سطح جهان داده شده بود، تقریباً هیچ کشوری آمادگی مقابله با آن را نداشت. توجه به پیش‌بینی‌های معتبر از طریق آینده‌نگری سامان مند به تصمیم‌گیرندگان سیاسی کمک می‌کند تا اولویت‌هایی را برای پیشگیری از بحران‌ها تعیین کنند که توضیح و توجیه آن‌ها آسان‌تر باشد.
کرونا ویروس همچنان در سطح جهانی خرابی به بار می‌آورد. در حال حاضر 48 میلیون نفر به این ویروس آلوده‌شده و بیش از 1.2 میلیون نفر در اثر ابتلا به آن، جان خود را ازدست‌داده‌اند. تعداد موارد گزارش نشده، احتمالاً بیش از این تعداد است. برنامه جهانی غذا نگران است که درنتیجه بحران کرونا، تعداد افرادی که به غذا دسترسی ندارند تا پایان سال 2020 به 120 میلیون نفر خواهد رسید. طبق برآوردهای صندوق بین‌المللی پول، خسارات اقتصادی این ویروس در سال آینده، در حدود 11 تریلیون دلار در سراسر جهان خواهد بود. بانک مرکزی اروپا در ارزیابی‌های خود برای منطقه یورو، پیش‌بینی می‌کند تولید ناخالص داخلی تا هشت درصد در سال 2020 کاهش یابد، درحالی‌که کسری بودجه 19 کشور می‌تواند به یک تریلیون یورو برسد.
بحران ناهماهنگی سیاست‌های جهانی
برخلاف بحران مالی جهانی سال 2008، در دوره شیوع کرونا، شاهد هماهنگی سیاست‌ها نبوده‌ایم. کاهش تولید، تجارت، جهانگردی و سرمایه‌گذاری خارجی به‌ویژه جهان جنوب را به‌شدت تحت تأثیر قرار داده است. بسیاری از کشورها نیز با کمبود دارو و تجهیزات حفاظت شخصی مواجه بوده‌اند. درواقع، با یک بحران به‌هم‌پیوسته واقعی مواجه هستیم که عوامل سلبی وابستگی متقابل جهانی بر سیاست، اقتصاد و جوامع در سراسر جهان تأثیر منفی گذاشته است.
این به هم‌پیوستگی بحران، با بحران حاکمیت نیز همراه بوده است. چنانکه نهادهای جهانی در مدیریت بحران نقشی نداشته‌اند. تاکنون سازمان ملل متحد، گروه 20 و گروه 7 اقدامات قابل‌توجهی برای مقابله با کرونا انجام نداده‌اند. اقدامات مربوط به حفاظت از سلامت و کمک اقتصادی عمدتاً در سطح ملی تصمیم‌گیری می‌شود. حتی در داخل اتحادیه اروپا، چندین کشور مرزهای خود را بدون هماهنگی با کشورهای عضو اتحادیه بسته‌اند.
عدم آمادگی به‌رغم هشدارهای قبلی
همه‌گیری کووید – 19، یک رویداد غیرمنتظره نبود. طی یک دهه گذشته، نهادهای دولتی و غیردولتی ازجمله سازمان بهداشت جهانی به‌طور مکرر هشدارهایی درباره بیماری‌های همه‌گیر قریب‌الوقوع داده بودند که می‌توانند عواقب جدی جهانی داشته باشند.
بحران‌های قابل‌تصور
ظاهراً هشدارها نادیده گرفته شدند. امروز این سؤال مطرح است که چرا مقررات بهتری برای مقابله با کرونا وضع نشده‌اند؟ بنابراین، توجیه عدم آمادگی به دلیل بی‌اطلاعی سیاست‌گذاران، ساده‌اندیشی است.
آینده‌پژوهی در سیاست‌های روزمره
برای مواجهه با بحران‌های احتمالی، تصمیم‌گیرندگان سیاسی باید سه مقوله را مدنظر داشته باشند. بهره‌گیری از تجربیات گذشته، توجه به خطرات احتمالی که در بحث‌های عمومی بر آن‌ها تأکید می‌شود و راستی آزمایی راه‌حل‌های پیش‌بینی‌شده برای مواجهه با بحران‌های احتمالی.
دولت‌های کره جنوبی و تایوان که تحت تأثیر شیوع بیماری‌های سارس و مرس قرار داشتند، در مقابله با ویروس کووید – 19 عملکرد بهتری داشتند. این دو کشور در زمینه آماده‌سازی مراقبت‌های بهداشتی برای شیوع ویروس در آینده سرمایه‌گذاری بهتری کرده بودند. از منظر سیاسی، ازآنجایی‌که این دو کشور درگذشته در معرض آسیب‌پذیری بودند، اقدامات آن‌ها برای عموم قابل توجیه بوده است. هر دو کشور در مقابله با کووید – 19، دستاوردهای خوبی داشتند. به‌نحوی‌که مدیریت مؤثر کووید – 19 عامل مهمی در موفقیت حزب حاکم رئیس‌جمهور مون در انتخابات پارلمانی کره جنوبی در آوریل تلقی می‌شود.
آمادگی بهتر از طریق آینده‌نگری
در آینده به سیاست بهداشت جهانی توجه و منابع بیشتری اختصاص داده خواهد شد. اگرچه برای این اقدامات کمی دیر شده است. البته، اختصاص بودجه بیشتر برای اقدامات بهداشتی همچنان با موانعی مواجه خواهد بود. در آلمان، سازمان‌ها و مؤسسات متولی سیاست‌های امنیتی از اولین کسانی بودند که نسبت به کاهش بودجه خود هشدار دادند.
با همه این احوال، مطالعات علمی نشان می‌دهد می‌توان دقت پیش‌بینی وقایع آینده را به‌طور سامانمند افزایش داد. اگر سیاست‌گذاران یاد بگیرند به پیش‌بینی روشمند اعتماد کنند، می‌توان تصمیمات آگاهانه‌تری در مورد تعیین اولویت‌ها برای مقابله با بحران‌های احتمالی اتخاذ کرد.
نهادینه‌سازی آینده‌نگری سامان مند
آینده‌نگری سامانمند می‌تواند به‌راحتی در سازمان‌های دولتی نهادینه شود. با گذشت زمان، ایجاد مجموعه‌ای از نیروهای آموزش‌دیده که به‌طور منظم قادر به پیش‌بینی هستند، امکان‌پذیر است. افزایش دقت پیش‌بینی‌ها می‌تواند پیشنهاد‌های مؤثری به مسئولان برای تصمیم سازی بدهد.
در سطح بین‌الملل، آینده‌نگری سامان مند می‌تواند در نهادها و سازمان‌های چندجانبه نهادینه شود. آینده‌نگری به‌طور سنتی وظیفه دولت‌های ملی است؛ اما این رویکرد به‌طور خودکار میدان دید را محدود می‌کند. در نظر گرفتن علایق و دیدگاه‌های متعدد باعث گسترش آن می‌شود. آینده‌نگری چندمنظوره می‌تواند از موقعیت‌های ملی فراتر رفته و با شناسایی چالش‌های جهانی، بسیار سریع‌تر و با دقت بیشتر کمک کند. آینده‌نگری سامانمند می‌تواند ابزاری بسیار امیدوارکننده برای پشتیبانی از دستیابی به یک حاکمیت جهانی چندجانبه برای مقابله با بحران‌های احتمالی باشد.
