الکساندر یرماکوف در یادداشتی که وب سایت شورای امور بین‌المللی روسیه آن را منتشر کرد، نوشت: بر اساس گفته‌های فرانسوا اولاند، نیروهای هسته‌ای راهبردی فرانسه تنها در خدمت حفظ امنیت فرانسه خواهند بود. یعنی در هیچ‌یک از برنامه‌های هسته‌ای ناتو شرکت نخواهند داشت. به رغم همبستگی با اتحادبه اروپا و همکاری ویژه هسته‌ای با انگلیس، اولاند تأکید کرده که فرانسه استقلال هسته‌ای خود را حفظ خواهد کرد. اولاند همچنین تأکید کرده است که فرانسه در مورد منافع حیاتی خود به تنهایی تصمیم خواهد گرفت و این سیاست منحصر به فرد و رویکرد خاص فرانسه به سیاست‌های دفاعی این کشور خواهد بود.

اما طرفداران اتحادیه اروپا، علاقه‌مند هستند که اتحادیه اروپا به یک قدرت هسته‌ای تبدیل شود. همچنانکه آن‌ها معمولا از بودجه مشترک نظامی اروپا برای تقویت نیروهای هسته‌ای انگلیس و فرانسه و اطمینان از بازدارندگی هسته‌ای این قاره مستقل از ایالات متحده حمایت کرده‌اند. این رویکرد با شروع بحران اوکراین و حتی بیشتر از آن با انتخاب دونالد ترامپ که مدت‌هاست نسبت به ناتو تردیدافکنی می‌کند، تقویت و با وقوع برگزیت تشدید شد. این دقیقاً همان چیزی است که فرمانده کل قوای فرانسه در سخنرانی خود در سال 2020، اگرچه با احتیاط، اما از آن طرفداری کرد.

ظرفیت هسته‌ای فرانسه

فرانسه چه پیشنهادی برای اروپا دارد؟ بر اساس برآوردهای محافظه کاران، فرانسه با حدود 300 کلاهک هسته‌ای، سومین زرادخانه بزرگ هسته‌ای در جهان را پس از روسیه و ایالات متحده در اختیار دارد. البته این رتبه‌بندی تا حدی محافظه کارانه است، چرا که آماری از تعداد کلاهک‌های هسته‌ای چین در دسترس نیست. لازم به ذکر است که در سال 2019 خبرنامه محرمانه نشریه دانشمندان اتمی تعداد کلاهک‌های هسته‌ای زرادخانه هسته‌ای چین را حدود 290 کلاهک عنوان کرده بود.

نیروهای هسته‌ای راهبردی فرانسه در حال حاضر از دو رسته هوابرد و دریابرد تشکیل شده‌اند. فرانسه نیز مانند دیگر قدرت‌های هسته‌ای، در ابتدا از بمب برای حمل کلاهک‌های خود استفاده می‌کرد.

دولت فرانسه در ابتدا امید زیادی به موشک‌های بالستیک هسته‌ای دریایی (SSBNs) داشت، اما برنامه توسعه و ساخت این سیستم‌های پیچیده به تعویق افتاد. با این وجود، در دهه 1960-1970 فرانسه قادر به ساخت موشک‌های بالستیک هسته‌ای دریایی و موشک‌های اختصاصی خود بود که یک موفقیت بزرگ به شمار می‌آمد، چرا که فرانسه سومین کشور در جهان بود که از این توانایی برخوردار بود و از دو ابرقدرت روسیه و آمریکا هم چندان عقب نبود. چین اولین سری موشک‌های بالستیک هسته‌ای دریایی خود را در قرن بیست و یکم ساخت و هند هنوز در حال آزمایش اولین سری آن است.

اشتراک هسته‌ای اتحادیه اروپا

اگرچه نیروهای هسته‌ای راهبردی فرانسه در مقایسه با نیروهای هسته‌ای ایالات متحده و روسیه کمتر هستند، ولی به‌طور مداوم به روز رسانی می‌شوند. برخلاف انگلیس، که همچنان به‌طور یک جانبه به کاهش زرادخانه هسته‌ای خود ادامه می‌دهد و افکار عمومی این کشور نیز، عمدتاً ضد برنامه هسته‌ای است اما فرانسه از حمایت مردمی بیشتری برای ایجاد بازدارندگی هسته‌ای برخوردار است. احتمالاً، این امر به تجربیات تاریخی فرانسوی‌ها مربوط است. فرانسه همیشه به سلاح هسته‌ای به عنوان یک ابزار حیاتی برای کسب استقلال بیشتر از ایالات متحده آمریکا به منظور پیشگیری از فاجعه‎‌ای مانند آنچه در جنگ جهانی اول و در سال 1940 روی داد، نگاه کرده است.

در گذشته، فرانسه همواره در امور مربوط به نیروهای هسته‌ای راهبردی موضعی خاموش داشت. پاریس حتی پس از حضور دوباره در ساختار فرماندهی نظامی ناتو در آغاز قرن بیست و یکم، تأکید کرد که در گروه برنامه‌ریزی هسته‌ای ناتو نخواهد بود و راهبرد هسته‌ای خود را با متحدانش به اشتراک نخواهد گذاشت. اما اکنون، امانوئل ماکرون آماده است تا این نماد استقلال کشور خود را به تجسم نقش فرانسه به عنوان رهبر اروپای متحد تبدیل کند.

اغراق نیست اگر بگوییم سخنرانی مکرون خطاب به همه مردم اروپا و معطوف به تهدیدات اروپا و اهداف اروپایی بود. یکی از روش‌های مشهور و در عین حال ناشناخته برای تحلیل سخنرانی‌های سیاسی این است که تعداد کلمات مهم استفاده شده در یک سخنرانی را شمارش کنیم. مکرون در این سخنرانی خود از کلمه اروپا تقریبا دو برابر کلمه فرانسه استفاده کرد. در مقایسه، فرانسوا اولاند از کلمه فرانسه 10 برابر کلمه اروپا استفاده کرده بود.

ماکرون در سخنرانی خود به تعدادی از روندهای در حال توسعه که ممکن است یک چالش جدی برای امنیت اروپا در آینده باشد، اشاره کرد: نخست، تقابل فزاینده بین ایالات متحده و چین؛ دوم، نیاز اروپا به استقلال بیشتر با توجه به چالش امنیت در مناطق شرقی و جنوبی اروپا؛ و سوم، تار شدن خط بین رقابت و تقابل در جهان. علاوه بر این، گسترش سلاح‌های کشتار جمعی و وضعیت بی سابقه‌ای که در آن قدرت‌های منطقه‌ای توانایی حمله مستقیم به اروپا را دارند یا به زودی قادر به حمله مستقیم به قلمرو اروپا خواهند بود، نیز به عنوان تهدیدی جدی معرفی شده است.

به گفته ماکرون، تهدید بالقوه دیگر از بین رفتن تدریجی رژیم کنترل تسلیحات است. باید چارچوب قانونی این رژیم احیا شود و اروپا باید در این زمینه تلاش‌های خود را انجام دهد. عدم انجام این کار ممکن است یک بار دیگر اروپا را به زمین مقابله با قدرتهای هسته‌ای غیر اروپایی تبدیل کند، که این برای رئیس جمهور فرانسه کاملاً غیرقابل قبول است. این فراخوان‌ها برای بازسازی رژیم‌های کنترل تسلیحات را می‌توان به معنای حمایت از پیشنهاد روسیه برای اعمال مهلت قانونی برای استقرار موشک‌های برد متوسط (رئیس جمهور فرانسه تنها رهبر غربی است که به این ایده پاسخ مثبت داده است) در نظر گرفت. ماکرون همچنین توجه ویژه‌ای به موضوع بازیابی روابط با روسیه دارد، چرا که بدون آن هیچ پروژه دفاعی و امنیتی شهروندان اروپایی وشکل نخواهد گرفت. علاوه بر این، او خواستار بهبود روابط با روسیه است.

هسته اصلی سخنرانی مکرون درخواست از اروپا برای اتخاذ سیاست دفاعی و امنیتی مستقل بود. فراتر از این مکرون تأکید داشت که اروپایی‌ها و کشورهای اروپایی باید هر یک نقش خود را در مدیریت این قاره ایفا کنند. به نظر می‌رسد این یک عنصر حیاتی در تفکر رئیس جمهور فرانسه است، زیرا او بعداً در هنگام سخنرانی در مورد همه گیری کرونا ویروس، این نکته را تکرار کرد. با دستیابی به یک حاکمیت بیشتر برای کل اروپا، فرانسه قادر خواهد بود برای خود یک حاکمیت واقعی به دست آورد.

ماکرون با اشاره به مسائل نظامی، خاطرنشان کرد در حالی که کشورهای اروپایی همچنان به خلع سلاح دهه 90 پایبند هستند، سایر کشورها به این تعهد عمل نکرده‌اند. تنها رسیدن به مشروعیت سیاسی برای اروپا داشتن نیروهای مسلح مدرن است اگرچه مدرنیزاسیون هزینه دارد. در این میان، نیروهای هسته‌ای فرانسه می‌تواند هسته‌ی مرکزی این مشروعیت نظامی اروپایی باشد.

این مهم است که بدانیم موضوع تسلیحات هسته‌ای برای سیاستمداران اروپایی بسیار حساس است. بنابراین، هر اقدامی در این مسیر با نهایت احتیاط انجام خواهد شد که در هر مرحله امیدوار خواهند بود که فرانسه به عنوان برادر بزرگ‌ترشان به آن‌ها کمک خواهد کرد. اگرچه رویکرد منفی مردم اروپا نسبت به سلاح‌های هسته‌ای را نمی‌توان نادیده گرفت؛ اما با این حال، اگر پروژه اروپایی موفق به عبور از مشکلات فعلی خود شود و اگر رهبران آن مصمم باشند که در سالهای پیش رو در سیاست جهانی نقش مستقلی را ایفا کنند، ممکن است برای ایجاد یک سپر هسته‌ای متحد توافق کنند.

اگر این اتفاق بیفتد، دهه‌ها بعد از سخنرانی 2020 مکرون به عنوان یک نقطه عطف تاریخی برای اروپا یاد خواهد شد.