مارکوس ویلت در یادداشتی که وب سایت مؤسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک آن را منتشر کرد، نوشت: شبکه‌های دیجیتال ممکن است توسط ویروس‌های بدخیمی مورد حمله واقع شوند که می‌توانند تکثیر یافته و آلودگی شبکه‌ای گسترده‌ای ایجاد کنند.

همه گیری سایبری جهانی

اگرچه واژه «همه گیری» در موضوع سایبری استفاده نشده است، اما همه گیری سایبری در جهان از 20 سال پیش آغاز شده است. از آن زمان، جرایم سایبری به‌طور چشمگیری افزایش یافته و به سراسر جهان گسترش یافته است. طی 20 سال گذشته، تجهیزات سایبری به ابزار مهم جدید قدرت ملی تبدیل شده اند. کشورها از این تجهیزات برای سرقت اسرار دولتی از یکدیگر، توسعه اقتصاد خویش از طریق سرقت مالکیت معنوی، تهدید موسسات مالی و صنایع نفتی، نیروگاه‌های هسته ای، شبکه‌های برق و ارتباطات و اختلال در آنها، مداخله در فرایندهای داخلی، کمک به پیروزی در میدان نبرد و جلوگیری از توسعه ظرفیت تسلیحات هسته‌ای کشوری دیگر استفاده کرده اند.

برخی عملیات‌های سایبری دولت-علیه-دولت در رسانه‌ها منتشر شده است. برخی ظاهرا متهورانه‌تر از دیگری بوده و از نقاط ضعف گسترده در نرم افزارها به روشی غیرقابل کنترل بهره برداری کرده اند. ما شاهد آن هستیم که ویروس‌ها به فراتر از اهداف مورد نظر انتشار یافته و آسیب‌های گسترده‌ای به بار آورده اند. مثلا، سیستم بهداشت ملی اوکراین قربانی ناخواسته حمله کره شمالی به سیستم بانکی جهانی بوده است.

با این حال، گزارش‌های رسانه‌ها تنها بخش کوچکی از این داستان را نقل می‌کنند. عملیات‌های سایبری دولتی برای شناسایی و حضور در شبکه‌های «دشمن» در هر ثانیه اتفاق افتاده و ویژگی همیشگی فضای سایبری محسوب می‌شود. خطر اشتباه محاسباتی بسیار زیاد بوده و به راحتی منجر به بروز تنش می‌شود.

در عین حال که این فعالیت‌های سایبری را می‌توان «همه گیری» نامید اما نمی‌توان تهدید علیه سلامت انسانی نظیر کووید-19 را با آن یکسان تلقی کرد. همچنین، برخلاف کووید-19، تهدید سایبری باعث رکود اقتصادی جهان نشده است. با این حال، عملیات‌های سایبری می‌توانند، به طور تصادفی یا طراحی شده، باعث مرگ و نابودی شوند. کشورها به این نتیجه رسیده اند که رونق اقتصادی آینده آنها (امنیت ملی و نفوذ ژئواستراتژیک آنها) به چگونگی مدیریت ریسک در فضای سایبری وابسته است. همچنین، کشورها می‌دانند که با وابستگی هرچه بیش‌تر زندگی روزمره شهروندان و کسب و کارهای آنها به اینترنت و اصطلاحا «اینترنت اشیا» (خانه‌های هوشمند در شهرهای هوشمند با ماشین‌های بدون راننده و یخچال‌هایی که غذا سفارش می‌دهند) امنیت سایبری بیش از پیش حیاتی است.

مسلما با افزایش فعالیت‌های دیجیتال، فعالیت‌های مخرب سایبری نیز به تناسب افزایش یافته و استفاده از اپلیکیشن‌های اجتماعی تجاری شبکه‌ای نظیر زوم هشدارآمیز است. کووید-19 به طور بی‌سابقه‌ای نیاز به ارتباطات اینترنتی بین خانه و محل کار را افزایش داده است، اما این امر برای تبهکاران و جاسوسان نیز فرصت محسوب می‌شود، اگرچه اقدامات محدودکننده جهانی، فرصت سرقت، فریب و جاسوسی را از آنها سلب کرده است. به‌طور خلاصه، بحران بهداشتی جاری باعث تشدید همه گیری سایبری جهانی شده است. متاسفانه، برعکس این امر نیز محتمل است به‌طوری‌که آلودگی دیجیتالی خدمات بهداشت ملی، بالقوه فاجعه بار است.

آیا رویکردهای راهبردی ما در مقابله با همه گیری بهداشتی می‌تواند برای همه گیری سایبری آموزنده باشد؟

در امنیت سایبری، سیستم‌های ملی برای همکاری‌های معمول بین بخش‌های خصوصی و دولتی، بین بخش نظامی و غیرنظامی و با مشارکت دانشگاه و شهروندان توسعه یافته است. هدف این است که کل این اکوسیستم برای تامین دفاع چندلایه و همچنین برای ایجاد ظرفیت و توانمندی مورد استفاده قرار گیرد. توسعه این اکوسیستم سایبری در بسیاری از کشورهای پیشرفته 20 سال طول کشیده است.

اگرچه تلاش‌ها برای برقراری قوانین رفتاری مورد قبول جهانی برای فضای سایبری چندان پرحرارت نیست، اما دولت‌ها برای ایجاد ظرفیت سایبری با هم رقابت کرده و هر یک سعی می‌کنند تا اکوسیستم ملی خود را با نزدیک‌ترین متحدان خود توسعه بخشند. این چنددستگی و منطقه بندی اکوسیستم ها، تهدید سایبری جهانی را کمتر نکرده بلکه موجب تشدید و تغییر شکل آن شده است.

مقابله با کووید-19 در جاهای مختلف به صورت اشتراک گذاری دی‌ان‌ای این ویروس برای تحقیق و یافتن واکسن جهانی و همکاری در محدودیت‌های عبور و مرور شروع شده است. دولت‌ها می‌توانند این درس‌ها را در امنیت سایبری نیز بکار گیرند. همکاری برای مقابله با جرایم سایبری جهانی برای همه کشورها سودمند است. این همکاری احتمالا مستلزم آن است که حتی کشورهای متخاصم نیز دی ان ‌ای تهدیدهای مهم سایبری را به اشتراک بگذارند، سیستم دادگستری مربوطه آنها در پیگرد مجرمان همکاری بیشتری داشته باشد و در مقابله با جرایم سایبری به کشورهای ضعیف در زمینه سایبری، کمک بیشتری ارائه شود.

از سوی دیگر، خطر رویکرد بین‌المللی در قبال کووید-19 این است که انزوای فزاینده اجتماعی ممکن است به انزوای فزاینده ملی منجر شود. رقابت در دستگاه‌های تنفسی و مواد آزمایشی و علاقمندی وافر به جایگاه ملی در «جدول لیگ» نرخ-تلفات، از علائم اولیه انزوای ملی است. همانند ویروس‌های دیجیتال، ویروس‌های واقعی نیز از درزها و ابهامات ناشی از چنددستگی رویکرد جهانی بهره برداری می‌کنند. این درس مهم بحران بهداشتی جاری برای امنیت سایبری است.