شورای راهبردی آنلاین – رصد: ویروس کرونا در حالی در خاورمیانه و شمال آفریقا شیوع پیدا کرده است که این منطقه قبل از آن هم با مشکلات متعددی از جمله مناقشات درازمدت، تنشهای فرقهای، بحرانهای اقتصادی و ناآرامیهای سیاسی گسترده دست و پنجه نرم میکرد.
کارشناسان شورای روابط خارجی اروپا در پژوهشی تاثیرات فعلی شیوع کووید-19 بر این منطقه و تاثیرات احتمالی آن برای این منطقه را تحلیل و بررسی و نتایج آن را در وب سایت این اندیشکده منتشر کردند.
ایران
در ایران بحران کرونا پیامدهای مخربِ تحریمهای آمریکا بر ایران را آشکار کرد، این تحریمها مانع از گسیل تجهیزات پزشکی ضروری و کالاهای بشردوستانه مورد نیاز به ایران شده است. آمریکا در روزهای اخیر که آمار مرگ و میر ناشی از کرونا رو به افزایش بوده است، با وجود درخواست دولتهای اروپایی از کاخ سفید برای کاهش تحریمها، تحریمهای بیشتری را علیه ایران اعمال کرد.
ایران از آمریکا میخواهد تحریم را لغو کند و برای اولین بار در 60 سال گذشته از صندوق بینالمللی پول تقاضای وام اضطراری پنج میلیارد دلاری کرده است. این نشانگر مشکلات ایران برای پرداخت هزینه کالاهای وارداتی در حالی است که آمریکا دسترسی این کشور به ارز خارجی را تا حد زیادی مسدود کرده است.
یک فرصت دیپلماتیک حاصل از این بحران، ابراز همبستگی برخی اعضای شورای همکاری خلیج (فارس) با ایران بوده است. قطر از ارسال تجهیزات پزشکی فوری به ایران خبر داد و امارات پروازهای سازمان بهداشت جهانی را برای کمک به ایران تسهیل کرد. کویت هم اعلام کرد که 10 میلیون دلار برای مبارزه ایران با ویروس کمک میکند.
اگرچه بعید به نظر میرسد، اما اقدامی مشابه از جانب عربستان و شاید یک گفتوگو در سطح فنی میان شورای همکاری خلیج (فارس) و ایران برای هماهنگی اقدامات پزشکی و علمی به منظور مبارزه با کرونا میتواند راهی برای کاهش تنش میان تهران و ریاض که به شدت مورد نیاز است، بگشاید.
خاور نزدیک
کشورهای خاور نزدیک که اکنون بر اثر مناقشه و نیز بحرانهای سیاسی و اقتصادی فلج شدهاند و در راس همه، میلیونها ساکنان اردوگاههای پر ازدحام و غیربهداشتی پناهندگان، احتمالا به زودی رویارویی وحشتناکی با کرونا خواهد داشت. مطمئنا این ویروس به شکلی گسترده در این منطقه گسترش مییابد. چشمانداز مبارزه با کرونا، به دلیل مجموعهای از بحرانهای عمیق و بلندمدت در سراسر این منطقه که توانایی دولتها را تحلیل برده است، وخیم به نظر میرسد. این وضعیت با فروپاشی اقتصادی بدتر هم خواهد شد.
دولتهای شورای همکاری خلیج (فارس) و یمن
در حالی که بیش از 1000 مورد ابتلا به کرونا در کشورهای عضو شورای همکاری خلیج (فارس) تایید شده است و این دولتها تدابیری را برای محدود کردن شیوع آن اعمال کردهاند، به نظر میرسد این کشورها میتوانند بر نظامهای بهداشتی خود تکیه کنند که از کارآمدترین نظامهای سلامت منطقه است. با این حال خطر شیوع در اجتماعات کارگران خارجی که بسیاری از آنها به مراقبتهای بهداشتی دسترسی ندارند و فاصلهگذاری اجتماعی برای آنها ممکن نیست، بسیار بالا است.
نگرانی مهم این کشورها تاثیر کرونا بر گردشگری بینالمللی و برگزاری گردهماییهای بزرگ است. ارتباط میان این بیماری همهگیر و فروپاشی بازار نفت نیز برای این کشورها اهمیت زیادی دارد. اگرچه مرزها برای تجارت باز هستند، اما هرگونه اختلال بیشتر در تجارت، به ویژه با توجه به اینکه این کشورها برای مصارف غذایی خود به واردات متکی هستند، به آنها صدمه خواهد زد. کرونا همچنین تاثیرات بالقوهای بر ابعاد سیاسی و فرقهای رویارویی دولتهای عضو شورا با ایران داشته است.
در یمن هیچ گزارشی از ابتلا به این ویروس وجود ندارد. شیوع آن در یمن با توجه به تداوم درگیریها در یمن و آثار انسانی آن، میتواند فاجعه بار باشد.
اسرائیل – فلسطین
کووید-19 نشانگر میزان در هم تنیدگی ساکنان کرانه باختری، اسرائیلیهایی که در اراضی اشغالی زندگی میکنند، فلسطینیها و اقتصادهایشان است. این ویروس اسرائیل، تشکیلات خودگردان و حماس را به همکاری با یکدیگر برای جلوگیری از شیوع گسترده آن مجبور کرده است، در حالی که تنش سیاسی میان آنها همچنان ادامه دارد.
بزرگترین تهدید این ویروس برای غزه خواهد بود. اگرچه غزه به دلیل محدودیتهای چند دههای که اسرائیل بر این منطقه تحمیل کرده است، تاکنون موردی از ابتلا به این بیماری را گزارش نکرده، اما ساکنانش به شدت در برابر آن آسیب پذیر هستند. اقدامات بلندمدت آمریکا، اتحادیه اروپا و اسرائیل و تشکیلات خودگردان برای منزوی کردن حماس هرگونه پاسخگویی موثر در نوار غزه را دشوار خواهد کرد. کرونا برای فلسطینیها و اسرائیلیها تهدید اقتصادی هم هست.
اسرائیل، تشکیلات خودگردان و حماس باید همه این موارد را برای اتخاذ یک اقدام جمعی متوازن کننده در نظر داشته باشند: کاهش احتمال انتقال مرزی ویروس و در عین حال حفظ جریان کارگران فلسطینی در اسرائیل.
شمال آفریقا
کرونا تا کنون تاثیر نسبتا محدودی بر کشورهای شمال آفریقا داشته است و اغلب آنها تدابیر محدودکنندهای را به اجرا درآوردهاند. در هر حال این کشورها به طور کلی نظامهای بهداشتی شکنندهای دارند که ممکن است برای برخورد با شیوع کرونا نیازمند تقلای زیادی باشند. با توجه به این که این منطقه بر تجارت و گردشگری متکی است و با شیوع بیکاری جوانان دست و پنجه نرم میکند، احتمالا جدیترین تاثیر کرونا بر شمال آفریقا در بلندمدت تاثیرات اقتصادی ناشی از آن خواهد بود.
در مصر به دلیل جمعیت بالای شهرها ویروس کرونا میتواند به سرعت شیوع پیدا کند. همچنین نگرانیهایی درباره تاثیر احتمالی این ویروس بر زندانهای پرجمعیت مصر وجود دارد. مقامات مصری برآورد میکنند که در صورت تداوم تدابیر مربوط به کرونا درآمد حاصل از گردشگری این کشور به شدت کاهش یابد.
لیبی هنوز موردی از ابتلا به کرونا را گزارش نکرده است، اما مردم این کشور در پی 9 سال اوضاع آشفته این کشور به شدت آسیب پذیر هستند. با وجود درخواست آمریکا و اروپا برای آتشبس در لیبی با این هدف که مقامات این کشور بتوانند با تهدید کرونا به شکل موثری روبرو شوند، اما ژنرال حفتر در روزهای اخیر اقداماتش را تشدید کرده، زیرا او و حامیانش میخواهند از انحراف افکار جهانی به نفع خود استفاده کنند.
در تونس، ویروس کرونا اولین آزمون مهم دولتی است که به تازگی در ماه فوریه روی کار آمده است. اقدامات دولت جدید برای مبارزه با کرونا تا کنون موثر و از حمایت مردمی برخوردار بوده است.
مراکش نیز که بر اثر سالها نابرابری اقتصادی و اختلافات منطقهای در این کشور با نارضایتی عمومی روبرو است، از کرونا ضربه اقتصادی شدیدی خواهد خورد.
سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده است که الجزایر به دلیل ارتباطات گسترده با چین، با ریسک شدید بیسابقهای در رابطه با کرونا روبرو است. با این حال موارد کمی از ابتلا به کرونا در این کشور گزارش شده است. الجزایر مجموعهای از اقدامات محدود کننده را اتخاذ کرده است.
بزرگترین مانع مقابله با کرونا در الجزایر فقدان مشروعیت سیاسی دولت است، زیرا هدف اقدامات محدود کننده دولت در رابطه با کرونا از نظر بسیاری خاتمه دادن به اعتراضات مردمی است. نشانههایی وجود دارد که این اعتراضات ممکن است در ماههای پیش رو کمرنگ شود و حامیان جنبشهای اعتراضی راههای دیگری برای نشان دادن مخالفت شان با رژیم پیدا کنند.
0 Comments