میا نوونز در یادداشتی که موسسه بین المللی مطالعات راهبردی (IISS) منتشر کرد، نوشت: تازه ترین نسخه از کتاب سفید دفاعی پکن، به نام «دفاع ملی چین در عصر جدید»، از برخی جنبه ها بیشتر به گزاره برگ وضعیت ارتش آزادیبخش خلق چین شبیه است تا یک سند سیاست راهبردی.

اگرچه عمده محتوای آخرین نسخه کتاب سفید دفاعی چین که در 24 ژوئیه منتشر شده، برای مخاطبان مجرب آشنا است، اما در مقایسه با آخرین سند دفاعی چین (2015) تغییرات قابل توجهی در آن به چشم می خورد.

سند سال 2015 بر چالش های منطقه ای امنیت ملی چین متمرکز شده و از همه مهم‌تر، تاکید کرده بود اگرچه در حال حاضر چین یک فعال نظامی منطقه ای است، اما هنوز به یک فعال جهانی تبدیل نشده است. در این سند، همانطور که قابل پیش بینی بود، آمریکا نیز به شدت مورد انتقاد قرار گرفته که از طریق ائتلاف نظامی، مداخله و استقرار نیروی نظامی، هژمونی و «افزایش چشمگیر» بودجه نظامی خود، موجب بی ثباتی منطقه ای و جهانی است.

سند 2015 ، راهبرد نظامی چین را «تشریح» کرده و مسیر اصلاحات نظامی را ترسیم کرده بود. امروز راهبرد ترسیم شده در گزارش 2015 هنوز پابرجاست که در آن به سیاست هسته ای چین یعنی نه به پیش دستی (No First Use)، توجه خاصی شده است.

پیشرفت اصلاحات نظامی

کتاب سفید جدید هنگامی از نسخه های قبلی خود فاصله می گیرد که به پیشرفت اصلاحات و از همه مهم‌تر، به مواردی می پردازد که این اصلاحات از برنامه عقب مانده است. تاخیر در برنامه های «مکانیزه سازی» ارتش تا سال 2020 به طور برجسته ذکر شده است، درحالی‌که ارتش آزادیبخش خلق چین «به تجهیز اطلاعاتی خود نیاز مبرم دارد». همچنین، تعداد طرح های آموزشی و تمرین ها تحت «شرایط واقعی جنگی» به‌طور ویژه ای مورد توجه قرار گرفته و اقدامات انجام شده از سال 2015 برای آماده سازی ارتش خلق چین برای جنگ و پیروزی مورد تاکید قرار گرفته است.

علاوه بر این، کتاب سفید جدید درخواست های سند 2015 برای افزایش استفاده از فن آوری های نوآورانه و تقویت توسعه علمی و تکنولوژیکی و همگامی با «تحولات در امور نظامی با ویژگی های چینی» را منعکس ساخته است. با این حال، با توجه به پیشرفت های انجام گرفته در اصلاحات سیستم های جدید فرماندهی و رهبری، بهبود سیستم های فرماندهی عملیات مشترک، تقویت حزب و اصلاح نهادهای نظامی، نوآوری در سند 2019 شیوه های اداره و مدیریت ارتش چین را نیز دربرگرفته است.

به‌طور کلی، طی سه سال گذشته، ارتش چین به‌طور آهسته، اما مطمئن به یک نهاد جنگی حرفه ای تبدیل شده و پرسنل و عملکردهای فرعی را که مانع دستیابی به این هدف بودند، کنار گذاشته است.

همچنین، یکی از موارد جدید در سند 2019 عبارتست از بخش مربوط به «بودجه دفاعی مناسب و معقول» که معتقد است چین کمتر از آمریکا، انگلیس، ژاپن، آلمان یا فرانسه برای ارتش خود هزینه می کند. این سند فهرستی از هزینه های مربوط به محاسبات بودجه دفاعی چین را در اختیار می گذارد، اما جزئیات آن بطور غیرمنتظره ای از پرسنل، آموزش و هزینه های تجهیزات و خفظ و نگهداری فراتر نمی رود. این آمار مطابق ارقام ارائه شده توسط وزارت مالی چین نیست، بلکه به جای آن از سالنامه های آماری دفتر ملی آمار اخذ شده است. اگرچه تصویر هزینه های واقعی تا حدی مشخص شده است، اما همچنان واضح نیست.

آنچه در این کتاب سفید نیامده است

در کنار موارد گنجانده شده در کتاب سفید 2019، موارد جامانده از این سند نیز قابل توجه است. از سال 2015، گزارش های منابع آزاد درباره توسعه پلتفرم ها و تجهیزات پیشرفته چین چشمگیر بوده است. در این کتاب سفید، برای هر یک از شاخه های ارتش تنها یک نمونه ذکر شده است: تانک نوع-15 برای ارتش، ناوشکن نوع- 052D برای نیروی دریایی، جنگنده J-20 برای نیروی هوایی و موشک DF-26 برای نیروی موشکی. با این حال، اصلا به توسعه موشک های کروز مافوق صوت یا وسایل پرنده، تجهیزات هوابرد غیربومی، موشک های هوا-پایه و دریا-پایه قادر به حمل کلاهک هسته ای که چین به تولید آنها ادامه می دهد، اشاره نشده است. به همین ترتیب، بحث های حساس در مورد سازماندهی نیروی پشتیبانی راهبردی و نیروی موشکی نیز به چشم نمی خورد.

طرح جاده و کمربند نیز در این سند نیامده است، هرچند که استفاده از پلیس مسلح خلق (People’s Armed Police) مورد توجه قرار گرفته است. این نیروی پلیسی توسط کمسیون نظامی مرکزی حزب کمونیست چین اداره شده و وظیفه آن مبارزه با تروریسم و حفاظت از منافع خارجی چین با استفاده از ارتش آزادیبخش خلق چین و از طریق همکاری امنیتی بین المللی است. با این وجود، استفاده از این فعالیت چین برای اثبات نقشه آینده این کشور برای بهره برداری نظامی از طرح جاده و کمربند، از موضوع این بحث خارج است.

مسئله تایوان

حاکمیت چین بر دریای چین جنوبی در این سند مورد تاکید قرار گرفته و ادعا شده است که در این خصوص «پیشرفت» هایی با کشورهای مدعی حاصل شده است. با این حال، لحن این سند در مورد تایوان شدیدا تند و تیز بوده است. در حالی که کتاب سفید 2015 موضوع تایوان را با جزئیات بیشتری مورد بحث قرار داده بود، اما در نسخه جدید آن به طور ویژه ای آمده است که «جنگ علیه جدایی طلبان بیش از پیش تشدید شده است» که پیامد سرسختی مقامات تایوان به رهبری حزب پیشرو دموکرات (DPP) و امتناع از به رسمیت شناختن توافق 1992 است. این لحن چین غیر منتظره نیست و در سخنرانی رئیس جمهور شی جین پینگ در سال نو 2019 و در گفتگوی شانگری-لا موسسه بین المللی مطالعات راهبردی ( IISS) در ژوئن امسال نیز به گوش می رسید، اما این سند تاکید می کند که تایوان در حال تبدیل به کانون انفجار منطقه است.

آخرین کتاب سفید چین، ارتش آزادیبخش این کشور را در مسیر نوسازی (اگرچه کندتر از سرعت مورد نظر پکن) به تصویر می کشد که برای دستیابی به اهداف اصلاحات 2020، 2035 و 2050، تلاش قابل توجهی با بودجه مالی معقول انجام داده است. این سند تلاش می کند تا چین را یک کنشگر دفاعی ترسیم کند که دارای خطوط قرمز واضحی در خصوص مسائل استقلال و حاکمیت ارضی است. اگرچه این سند در برخی حوزه های منتخب وارد جزئیات بیشتری شده است (و اقدامی برای شفافیت بیشتر محسوب می شود) اما لحن آن در مسائل مربوط به تایوان و دریای چین جنوبی هنوز تند و خشن است و هنوز شک و تردید در این خصوص را برطرف نمی سازد که ارتش آزادیبخش چین، به بیان سند جدید «نیرویی بی شائبه برای صلح و ثبات جهانی و ایجاد جامعه ای با آینده ای مشترک برای بشریت» باشد.