أحدث المقالات
درس سخت تونس برای محمد بن سلمان
شادی حمید و شاران گریوال در یادداشتی که اندیشکده بروکینگز منتشر کرد، نوشتند: تونسیها که زندگی تحت خشونت محض دیکتاتور مصر یا ساختار دولتی متلاشیشدهی یمن را تجربه نکردهاند، خود را با این کشورها مقایسه نمیکنند، بلکه خود را بهدرستی با چیزی مقایسه میکنند که قادر به دستیابی به آن بودند.
ما در گفتگو با جوانان تونسی، همواره به این موضوع اشاره میکردیم که تونس برخلاف همسایگان خود، حداقل تا حدی دموکراتیک است؛ اما ادعای ما اغلب با شک و تردید مواجه میشد. دی جی کوستا، خواننده مطرح تونسی، به ما گفت: «ما در تونس دموکراسی نداریم. تونس همانند مردی است که بدنش کثیف است. ماهها تن و رویش را نشسته است، اما روزی لباس خوب و گرانقیمت پوشیده است؛ اما ما او را میشناسیم و واقعیت او را میدانیم».
بسیار خوب، او کیست؟ دموکراسی تونس درواقع در حال دستوپا زدن است. این کشور قادر به بهبود اقتصاد و کاهش فساد نیست و همچنین به حملات تروریستی واکنش بیشازحد نشان داده و تصمیمات مهم و قطعی را به تأخیر میاندازد. بااینحال، تونس همچنان طوری ظاهر میشود که حداقل در این منطقه عادی نیست؛ بنابراین، تعجبی ندارد که تونسیها در اعتراض به دیدار شاهزاده محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، تظاهرات کردهاند. اهمیت این اعتراضات در آن است که این نوع اعتراضات (اعتراضات در کل) پس از گرایش قیامهای عربی به تاریکی، در جهان عرب بسیار نادر بوده است.
تونسیها تحت دموکراسی خود از آزادی لازم برخوردار هستند تا به خاطر ترور جمال خاشقجی، روزنامهنگار منتقد آل سعود توسط عربستان، جنگ ویرانگر این کشور در یمن و سرکوب فعالان مدنی، به محمد بن سلمان اعتراض کنند. از سوی دیگر، حاکمیت قانون صرفاً یک ایده خوب نبوده، بلکه واقعی و در حال اجرا است، بهطوریکه سندیکای روزنامهنگاران تونس با طرح دعوی خواستار تحویل محمد بن سلمان به دیوان کیفری بینالمللی شده اند. یک دادگاه مستقل نیز با آغاز تحقیقات به این خواسته پاسخ داده است. از همه مهمتر اینکه تونسیها بدون ترس از مجازات دولتی به این اقدامات مبادرت کردهاند.
این رویدادهای هرچند کوچک به ما خاطرنشان میسازد که تونس علیرغم نقصها و کشمکشها هنوز میتواند یک درس به ما یاد دهد. شاید تونس یک الگو نباشد، اما همچنان منبع الهام جهان عرب بوده و خواهد بود. به همین خاطر، تونس برای جهان عرب همواره استبدادی، هم استثنا و هم تهدید محسوب میشود. در حقیقت، تنها دموکراسی قیامهای عربی جایی است که در آن مردم علیه محمد بن سلمان تظاهرات میکنند؛ بنابراین میتوان گفت که تونس تقریباً در زمین مخالف با عربستان سعودی قرار دارد.
قتل خاشقجی توسط سعودیها اوج جنایات و خشونتهای زیادی است که همه آنها اکنون تحت بررسی دقیقتر قرارگرفتهاند.
اکنون انتقادات به جنگ یمن متمرکزشده است. فاجعه انسانی به وجود آمده در یمن احتمالا بزرگترین گستاخی و خودسری محمد بن سلمان به شمار میرود. بااینوجود، تاثیر مخرب عربستان سعودی در دیگر حوزههای این منطقه به قبل از محمد بن سلمان بازمیگردد. از سال 2011 و در پی بهار عربی، مقامات عربستان بیوقفه تلاش کردهاند تا دیکتاتوری خود را تحکیم بخشند. عربستان سعودی برای سرکوب اعتراضات بحرین به مداخله نظامی دستزده و برای تقویت دیکتاتوریهای مراکش و اردن میلیاردها دلار در اختیار آنها گذاشته است. دیوید کرک پاتریک، روزنامهنگار نیویورکتایمز، در کتاب خود با عنوان «در دستان سربازان»، جزئیات جدیدی از نقش موثر عربستان سعودی و امارات در راهاندازی کودتای نظامی 2013 در اختیار عموم میگذارد که به تجربه دموکراسی مصر پایان داد. این دو کشور در مصر از یک شریک مطلوب به نام عبدالفتاح السیسی، ژنرال ارتش، برخوردار بودند، اما خوشبختانه در تونس چنین شریکی نداشته اند و علیرغم فشار اقتصادی و سیاسی چشمگیر، (تابهحال) نتوانسته اند تونس را از مسیر دموکراسی خارج کنند.
امروز، تونس نه تنها به همسایگان خود بلکه به آمریکا و اروپا میآموزد که چگونه با مردان قدرتمندی نظیر بن سلمان برخورد کنند – یعنی، نه با تداوم تجارت، بلکه با انتقاد، مسئولیتپذیری و ایمان به اجرای عدالت؛ هرچند که انجام آنها کند و دشوار باشد.
0 Comments