جفری کاسیک، استاد علوم سیاسی در دانشکده دولت و سیاست عمومی دانشگاه آریزونا در یادداشتی که بر روی پایگاه اینترنتی شورای روابط خارجی آمریکا منتشر شد، نوشت: در اواخر سپتامبر وزارت بازرگانی آمریکا یافتههای اولیه علیه شرکت بمباردیه را منتشر کرد. این تحقیقات مشخص کرد که بمباردیه از یارانههایی که از کانادا و انگلیس دریافت میکند، به شکلی ناعادلانه سود میبرد. یارانهها به این شرکت اجازه میدهد که جتهای خود را با قیمتی پایین در آمریکا بفروشد. بر اساس مقررات آمریکا چنین رفتاری شامل «دامپینگ» میشود و این یعنی برخی واردات بمباردیه به آمریکا میتواند با تعرفههای سنگینی روبرو شود که در جمع تقریبا 210 درصد خواهد بود. برای قیاس باید به این موضوع اشاره کرد که در حال حاضر متوسط تعرفه تجاری آمریکا برای واردات صنعتی دو درصد است.
تصمیم علیه بمباردیه واکنشهایی خشمگین را به دنبال داشت. جاستین ترودو، نخست وزیر کانادا با اشاره به بوئینگ، شرکتی که تحقیقات مربوطه را انجام داد، گفت «با شرکتی که سرگرم شکایت از ما است، مراوده تجاری نخواهیم داشت.» علاوه بر این، ترودو و ترزا می، نخست وزیر انگلیس هر دو تهدید کردند که سفارشهای خرید هواپیمای نظامی جدید از شرکت بوئینگ را لغو خواهند کرد.
کاخ سفید مدعی است که دفاع از منافع اقتصادی آمریکا با کمک اصلاحات تجاری هدفمند کاری منطقی است. ترامپ میگوید شرکتهای آمریکایی از سیاستهای تبعیض آمیز در خارج – از جمله یارانههای دولتهای خارجی نظیر یارانهای که به بمباردیه پرداخت میشد- رنج میبرند. در گذشته اغلب وقتی دولت آمریکا معتقد بود یارانههای خارجی سودی ناعادلانه برای رقبا فراهم میکند، عوارض گمرکی را بالا میبرد. در واقع آمریکا یکی از کشورهایی است که بیشترین استفاده را از قوانین ضد دامپینگ میکند، اما ترامپ یک گام فراتر رفته است. راه حل او برای هر اقدام حفاظتی، دادن پاسخی از همان نوع است. او به تازگی احتمال برقراری یک سری موانع تجاری را برای واردات قلع از چین و چوب ساج از کانادا مطرح کرده است.
این نوع رفتار تلافی جویانه در کنار بیان تند و نیشدار ترامپ تنشهای جدیدی ایجاد میکند. ترامپ پیشتر گفته که از جنگ تجاری «بیم ندارم»، اما ملی گرایی اقتصادی او پرمخاطره و زیانآور است؛ به ویژه برای دولتی که به شدت گرفتار کسری تجاری رو به رشد و موضوع رفاه شهروندان طبقه کارگر است.
در واقع توان شرکتهای آمریکایی برای تجارت در خارج از کشور چیزی است که در معرض خطر قرار گرفته است. در ماه اوت سال جاری پکن به تعرفه پیشنهادی ترامپ برای واردات قلع با تهدید به محدود کردن واردات سویا پاسخ داد. چین بازاری 16 میلیارد دلاری برای تولیدکنندگان سویای آمریکا و در کل بزرگترین خریدار محصولات کشاورزی آمریکا است. در حال حاضر این تب به دلیل این مسائل فروکش کرده است. واشنگتن اعلام کرد که تصمیمگیری نهایی را درباره اینکه آیا چین اقدام به ارزان فروشی قلع در بازار آمریکا کرده یا خیر، به تعویق میاندازد.
با این حال با توجه به موضوع بمباردیه روشن است که دولت ترامپ هنوز از این قضیه درس نگرفته است. اگر بعد از حکم نهایی وزارت بازرگانی تعرفه ها افزایش یابد و ترودو بر سر حرف خود باقی بماند، کانادا سفارشهای خرید اف -16 ساخت بوئینگ را که در مجموع ارزشی بالغ بر پنج میلیارد دلار دارد، فسخ خواهد کرد.
علت انتقادات اقتصاددانان که وعدههای انتخاباتی ترامپ را کوتهبینانه و باعث شکست میخواندند دقیقا امکان شکلگیری این نوع اقدامات تلافی جویانه بود. ملیگرایی اقتصادی خیابانی دو طرفه است. کاخ سفید نمیتواند بدون به خطر انداختن بازارهای صادراتی آمریکا تعرفههای جدیدی برای واردات تعیین کند. اکنون موانع تجاری ترامپ در حال محدود کردن دسترسی به بازاری است که صنایع واردات محور آمریکا از آن بهره میبرند. در سال 2016 بمباردیه 2.4 میلیارد دلار را در 47 ایالت صرف کرد. اگر بمباردیه از بازار بیرون برود شرکتهای فعال در صنایع هواپیمایی آمریکا یکی از مهم ترین مشتریان خود را از دست خواهند داد. در نتیجه به دشواری میتوان گفت که اصلاحات تجاری منجر به رفاه در آمریکا فقط به ضرر دیگر کشورها تمام شده است. این سیاستها مستقیما بر شرکتها و مصرفکنندگان در صنایع مهم تاثیر میگذارد.
البته این فقط ترامپ نیست که وعده داده از بازار آمریکا حفاظت کند. آمریکا در دوران بوش و اوباما هم حدود 200 تحقیق ضددامپینگ انجام داد، اما این که اغلب این سیاستها در اخبار ظاهر نشد، دلیل داشت. روسای جمهور پیش از ترامپ اهمیت یک رویکرد مبتنی بر قوانین را متوجه شدند. آنها هر دو برای دفاع از منافع آمریکا در برابر تبعیض تجاری به شدت به سازمان تجارت جهانی تکیه کردند.
ترامپ بازی بسیار متفاوتی را دنبال میکند. کاخ سفید میگوید که دیگر کشورها در حالی آشکارا قواعد تجاری را زیر پا میگذارند که قانون تجارت دست آمریکا را بسته است. ترامپ اکنون با عمل به وعده انتخاباتی خود در صدد جبران این عدم توازن است. هدف اصلی او در بازنگری نفتا (پیمان تجارت آزاد منطقه آمریکای شمالی) کاهش محدودیتها برای استفاده از جبرانهای تجاری است. او به ویژه میخواهد فصل 19 این توافق را که میگوید تدابیر ضد دامپینگ و تعرفههای گمرکی جبرانی باید مورد حل و فصل قرار گیرد، رها کند. به عبارت دیگر ترامپ میخواهد به این توافق که امکان دارد به کانادا اجازه دهد در برابر اقدامات اخیر شکایت کند، خاتمه دهد.
رویکرد ترامپ در برابر نفتا با سخنانش در سازمان تجارت جهانی همراستا است. کاخ سفید بهار گذشته در خصوص اختیارات حقوقی سازمان تجارت جهانی ابزار تردید و بیان کرد به تصمیماتی که استقلال حاکمیت آمریکا را خدشه دار کند، عمل نخواهد کرد. این اولین باری است که یک رییس جمهور آمریکا آشکارا تهدید میکند اختیارات این سازمان را نادیده میگیرد.
همه آنچه گفته شد در زمان بدی برای آمریکا رخ میدهد. اقدامات غیرقابل پیشبینی ترامپ باعث شده بزرگ ترین شرکای تجاری این کشور در جستجوی بازارهایی جایگزین باشند. کانادا اخیرا یک توافق تجاری جدید را با اتحادیه اروپایی تکمیل کرد. مکزیک در حال مذاکرات دوجانبه با چین است و 11 عضو باقیمانده پیمان همکاری ترانس پاسیفیک (TPP) که ترامپ در اولین روز کاری خود از آن خارج شد نیز با یکدیگر دیدار کردند تا درباره پیش رفتن در مسیرشان مذاکره کنند. در این مرحله تمامی شرکای تجاری ارشد این کشور در حال انعقاد توافقاتی جدید هستند و هیچ یک از این توافقات آمریکا را شامل نمیشود.
این امر نشان دهنده چیزی است که میتوانند بزرگترین خسارت برای رویکرد ترامپ باشد. صبر معاصران او رو به پایان است. این کشورها که دیگر نمی توانند برای رهبری اقتصادی به آمریکا تکیه کنند، در جستجوی جای دیگری برای تعهداتی قابل اتکا هستند. اینها همه نشانگر آن است که ملیگرایی اقتصادی ترامپ در حال شکل دادن نتیجهای معکوس است. بمباردیه فقط نمونه ای از یک روند رو به رشد است. سیاست «اول آمریکا» – به ضرر همکاری اقتصادی- اقتصاد آمریکا را حتی به جایگاهی عقبتر نیز خواهد راند.
0 Comments