مجلس نمایندگان کنگره امریکا تشدید اعمال تحریم ها علیه ایران را تصویب کرد. پیروزی بر شبه نظامیان داعش در سوریه و عراق نزدیک است و امریکا اعمال فشار علیه ایران را تشدید خواهد بخشید که احتمال دارد، به «جنگ پروکسی» تبدیل شود: تهران در جستجوی نکات ضعف واشنگتن بر خواهد آمد تا مانع از حضور امریکایی ها در منطقه شود.
در روز ٢۶ ماه اکتبر، مجلس نمایندگان امریکا با اکثریت آراء، بسته جدید تحریم ها علیه ایران را در رابطه با برنامه هسته ای این کشور تصویب کرد. هدف از این لایحه قانونی – اعمال محدودیت علیه شرکت هایی است که ایران را در ساخت موشک های بالستیک مساعدت می کنند. به احتمال زیاد، مراحل تصویب این سند در مجلس سنا نیز با مشکلاتی همراه نخواهد شد.
به نوشته رسانه های گروهی امریکایی، این لایحه قانونی بخشی از تدابیر مربوط به تشدید اعمال فشارها علیه ایران از سوی امریکا می باشد که در پی چشم پوشی عملی دونالد ترامپ، رئیس کاخ سفید، از «توافق هسته ای» آغاز شد.
به رغم آن که اجرای توافق هسته ای متوقف نشده است، اما رئیس جمهور امریکا اعلام کرده که حق تصمیم گیری برای تعیین سرنوشت این توافق را بر عهده کنگره گذاشته است.
به اعتقاد ویکتور میزین، کارشناس امنیت ملی، احتمال دارد، گام های ترامپ در قبال تهران به آغاز مسابقات تسلیحاتی جدید منجر شود. او خاطر نشان می کند که نمایندگان ایران در مذاکرات غیر رسمی تفهیم می کنند که در صورت تشدید اعمال تحریم ها، «برنامه هسته ای خود را توسعه خواهند داد».
این کارشناس معتقد است: «در حال حاضر، همه در جهان انگشت حیرت بر دهان مانده اند، زیرا اگر این اتفاق روی دهد، در آنصورت این ضربه جدی خواهد بود بر پیمان منع گسترش تسلیحات هسته ای. افزون بر آن، این اقدام نشان می دهد که امریکا یار مطمئنی نیست».
این کارشناس خاطر نشان می کند که در دولت کنونی کاخ سفید، متخصصان کاردانی که بتوانند پیامدهای این گام های ترامپ را مشخص کنند، وجود ندارد: میزین به نشریه «گازتا رو» می گوید: «دولت ترامپ – اژدهای بدون سر است و در آن، کسی نیست که بشود با او گفتگو کرد».
ترامپ بارها، اعلام کرده که می خواهد در مفاد توافق هسته ای تغییراتی ایجاد کند. هدف رئیس جمهور امریکا – توقف برنامه موشک های بالستیک ایران و همچنین، توقف حمایت تشکیلات های مسلح بسیجیان شیعه در عراق و سوریه است.
به اعتقاد پل واللی، ژنرال بازنشسته و تحلیلگر نظامی تندرو در شبکه تلویزیونی «فاکس»، گزافه گویی های ترامپ در قبال تهران نشانگر این است که احتمال دارد، رئیس جمهور امریکا از توافق هسته ای خارج شود، زیرا ایران منافع امریکا را تهدید می کند. این همصحبت نشریه «گازتا رو» گفت: «ایران به دنبال اهداف سلطه جویانه، توسعه قوه هسته ای خود و ادامه حمایت از اسلام گرایی رادیکال بین المللی است».
نشریه «واشنگتن پست» در مقاله تحلیلی مورخ ٢۶ ماه اکتبر خود خاطر نشان می کند که استراتژی جدید ترامپ «به معنای پیشرفت مهم در سیاست امریکا در خاور نزدیک، از تقریبا توجه ویژه به مبارزه علیه «دولت اسلامی» (داعش، سازمان ممنوع اعلام شده در روسیه) تا تلاش برای تاثیر گذاری بر توسعه طلبی چندین ساله ایران در منطقه است».
این نشریه می نویسد، اما امریکا ضمن گام نهادن در راه تشدید مشی در قبال ایران، احتمال دارد با رویارویی های جدی در کشورهای کلیدی خاور نزدیک مواجه شود.
در صورت اعمال فشار علیه ایران، این کشور در عراق و همچنین، سوریه که در آنجا دستجات بسیجیان شیعه ایرانی فعالانه، نیروهای دولتی را در مبارزه علیه «داعشی ها» کمک می کنند، بر سر راه کاخ سفید موانع جدی به وجود خواهد آورد.
در هفته جاری، رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه امریکا، در زمان سفر خود به منطقه، تلاش کرد تا متحدان این کشور را از وجود خطر سرکردگی ایران در منطقه مطمئن سازد. اما، در حالی که در کشورهای حاشیه خلیج فارس این سخنان با حسن تفاهم برخورد شد، حیدر العبادی، نخست وزیر عراق، در قبال فرا خوانی پیرامون خلاصی از وجود تشکیلات های ایرانی که به نیروهای عراقی کمک می کنند، پاسخ رد داد. به گفته العبادی، این دستجات بخشی از «ساختارهای عراق» هستند.
زمانی که از تیلرسون در خصوص «پیروزی» ایران در سوریه سوال شد، روابط خصومت آمیز در قبال اقدامات ایران، وی را به طور غیر مستقیم، به تعریف و تمجید از روسیه ناگزیر ساخت.
وزیر امور خارجه امریکا گفت: «اعتقاد من بر این نیست که سوریه – پیروزی برای ایران است. من ایران را جیره خوار می دانم. ایران در آزاد سازی خاک سوریه موفقیتی کسب نکرده است. دولت روسیه که از نیروهای رژیم سوریه پشتیبانی هوایی می کند، این موفقیت ها را کسب کرده است».
این ریشخند سرنوشت بوده است که خود امریکا بعد از مداخله مسلحانه در عراق، رژیم صدام حسین را که با ایران دشمنی داشت، از میان برد و از این طریق، موجبات تحکیم ایران در منطقه را فراهم کرد. در پی آن، در عراق که سنی های حاکم شیعیان را سرکوب می کردند، در موقعیت معکوسی واقع شدند و شیعیان محلی با رسیدن به قدرت، با هم کیشان خود در ایران رابطه برقرار کردند.
سفارش او به غرب داده شده است
به رغم آن که شیعیان ایرانی در سوریه عملا، با امریکا در یک جبهه قرار دارند و با اسلام گرایان می جنگند، اما کاخ سفید از نفوذ روز افزون تهران که با عربستان سعودی و اسرائیل، متحدان قدیمی امریکا، دشمنی دارد، در هراس است.
براساس پیش بینی های تحلیلگران، ایران در پی پیروزی بر داعش در عراق و سوریه، احتمال دارد، از این امر استفاده کرده و به رویارویی خود با امریکا ادامه دهد. این نشریه یادآور می شود که این امر می تواند به بروز «جنگ پروکسی» مجدد میان ایران و امریکا منجر شود.
در عراق نیز چنین بود است، یعنی زمانی که شبه نظامیان ایرانی هر از گاهی، وارد رویارویی با نظامیان امریکایی می شدند.
جنیفر کافارلا، کارشناس انستیتوی مطالعات جنگ، به نشریه «واشنگتن پست» گفت که اگر ایران احساس کند که واشنگتن منافعش را تهدید می کند، در آنصورت، مبارزه پارتیزانی خود علیه امریکا در منطقه را آغاز خواهد کرد.
آندری سرنکو، کارشناس برجسته مرکز مطالعات افغانستان معاصر، در گفتگویی به نشریه «گازتا رو» خاطر نشان می کند که احتمال دارد، افغانستان به میدان رویارویی با امریکا تبدیل شود که در آنجا، تهران قادر است، از لج امریکایی ها از تندروهای جنبش «طالبان» (سازمان ممنوع اعلام شده در روسیه) حمایت تاکتیکی به عمل آورد. خود ترامپ نیز مقامات ایرانی را به حمایت از طالبان در افغانستان متهم کرده است.
گفتنی است که پیشتر، طالبان دشمن تهران بود. در سال ١٩٩٨ میلادی، ایران طالبان را در کشته شدن نه نفر از دیپلمات هایش در افغانستان متهم کرده بود. در این میان، ایران به همراه روسیه به «اتحاد شمالی» که با طالبان می جنگید، کمک می کرد.
بعد از ١١ سپتامبر، نمایندگان ایرانی حتی، با امریکایی ها در خاک افغانستان دیدار کردند و با آنان پیرامون اقدامات مشترک علیه نمایندگان «طالبان» مذاکره کردند. در نامه جان برنان، رئیس سابق سازمان سیا، که به طور اتفاقی، و در نتیجه حمله هکری به ایمیل برنان، در اختیار افکار عمومی قرار گرفت، در خصوص همکاری متقابل با ایران سخن گفته شده است.

تهران – ١٩٧٩ میلادی
ریشه رویارویی امریکا و ایران به سال ١٩٧٩ میلادی، بر می گردد، یعنی زمانی که تندروهای ایران در پی پیروزی انقلاب اسلامی در سال ١٩٧٩ میلادی، ۶۶ نفر از کارکنان سفارت امریکا در این کشور را به گروگان گرفتند و چندین ماه، آنان را در حبس نگه داشتند.
در اوایل ماه نوامبر – تاریخ مرحله ای از روز آغاز این بحران – و به رغم آن که این تاریخ سر راست نیست، دشمنان ایران در امریکا خود را برای گرامی داشت خاطره آن از طریق انتشار برخی بیانیه ها آماده می کنند.
پل واللی در گفتگویی با نشریه «گازتا رو» گفت که ترامپ رویدادهای سال ١٩٧٩ میلادی، را یادآور شد «تا به نسل جوان نشان دهد که نباید به رژیم ایران اعتماد کرد». به گفته این کارشناس، احتمال دارد که اسرائیل برای حل و فصل نظامی مساله ایران آمادگی داشته باشد و «در این زمینه، مساعدت نشان دهد».
در دولت اسرائیل اشاره می کنند که چنین احتمالی وجود دارد. یسرائیل کاتس، وزیر اطلاعات اسرائیل، در مصاحبه اخیر خود در برنامه «اسرائیل طی یک هفته با یوگنی سووی» در شبکه تلویزیونی RTVi اعلام کرد: «در حال حاضر، ما برای مقابله مستقل با این تهدید آمادگی داریم و ما به ایران اجازه نخواهیم داد، سلاح هسته ای خود را تولید کند. دیپلماسی یک قانون آهنین دارد: اگر تو می خواهی مانع از آغاز جنگ شوی، قدرت خود را به نمایش بگذار و نشان بده که آماده ای تا آخر با تهدیدها مبارزه کنی».
در این میان، به نوشته نشریه «واشنگتن پست»، فعلا، احتمال حل و فصل نظامی مساله ایران به طور جدی، بررسی نمی شود، زیرا چنین قراری احتمال دارد، به بروز بی ثباتی بزرگ در خاور نزدیک و وارد شدن ضربه جدی به متحدان منطقه ای منجر شود. ویکتور میزین معتقد است که اگر این موضوع برای امریکا جدیت پیدا کند، احتمال دارد که برای برگزاری مذاکرات قراری اتخاذ شود تا به ایران پیشنهاداتی داده شود. او معتقد است: «معامله وقتی به جا است که تو به من چیزی می دهی و من هم به تو چیزی می دهم».
تئودور کاراسیک، تحلیلگر ارشد Gulf State Analytics در واشنگتن، معتقد است که جستجوی راه حل هایی در جریان است و طی آن مسکو، یار ایران، نیز به طور غیر مستقیم مشارکت دارد. او به سفر اخیر سلمان بن عبد العزیز آل سعود، پادشاه عربستان سعودی، به مسکو اشاره می کند که در آن ایام، اوضاع پیرامون ایران نیز بحث و بررسی شد. این کارشناس می گوید: «هر وقت که رویارویی های میان غرب و ایران تشدید می یابد، مسکو به داور مهمی تبدیل می شود».

 منبع: اداره کل رسانه های خارجی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی